عجایب هفتگانه
عجایب هفتگانه، به هفت اثر برتر معماری و مجسمه‌سازی دوران یونان باستان اطلاق می‌شود. این هفت اثر ظاهراً اولین بار توسط یک فنیقیایی یونانی‌الاصل به نام انتیپاتر صیدایی در قرن دوم پیش از میلاد در یک کتاب ثبت شده‌است، اگر چه این کار به افراد دیگری همچون فیلو اهل بیزانتیوم، استرابون، هرودوت و دیودور سیسیلی نیز نسبت داده شده‌است. انتیپاتر صیدایی در شعری در سال ۱۴۰ پیش از میلاد چنین سروده‌است: «پیش از این به چشم خود دیده‌ام دیوار بابل پر عظمت را که گذرگاه ارابه هاست، و نیز مجسمه زئوس را بر کرانهٔ آلفوس، باغهای معلق و کولسوس آفتاب را، اُبهت اهرام سر به آسمان ساییده و آرامگاه بی‌کران ماسول را؛ ولی آن زمان که نظاره می‌کردم خانهٔ آرتمیس را بنا شده بر ابرها، نبوغ آن همه اعجاز در نظرم رنگ باخت و با خود اندیشیدم: پس از المپ، خورشید چیزی به این عظمت ندیده‌است، هرگز.»[1] به هر حال آنچه مسلم است این است که وی در زمانی می‌زیسته که تمام این شاهکارهای هنری سالم و موجود بوده‌اند و او نمی‌خواست ویرانه‌ها را به هم عصران خود معرفی کند.
نکتهٔ دیگر در مورد این آثار انتخاب عدد هفت برای تعداد آن‌هاست. دلیل این امر هم مقدس بودن این عدد است. عدد هفت چه در گذشته و چه در حال، برای انسان محترم و مقدس بوده به‌طوری‌که تقریباً در هر گونه تقسیم‌بندی به این عدد توجه شده‌است.
تاریخچه فهرست
تهیه فهرست کامل عجایب هفتگانه در اصل حدود سده دوم پیش از میلاد کامل شده‌است و اولین اشاره به تهیه این مجموعه مکتوب در کتاب تاریخ هرودوت آمده‌است که به سده ۵ پیش از میلاد مربوط می‌گردد.
چندین دهه بعد از آن، تاریخ نگاران یونانی دربارهٔ بزرگ‌ترین بناهای تاریخی دوران خود شروع به نوشتن کردند. از جمله کالیماکوس (Callimachus) - که در ۳۰۵ تا ۲۴۰ قبل از میلاد می‌زیست - سر کتابدار کتابخانه اسکندریه، «مجموعه‌ای از عجایب جهان» را تهیه کرد. امروزه، تنها چیزی که دربارهٔ این مجموعه می‌دانیم، همین عنوان آن است و بس، به این دلیل که این کتاب نیز در آتش‌سوزی بزرگ کتابخانه اسکندریه از بین رفت.
فهرست نهایی عجایب هفتگانه در قرون وسطا تکمیل شد. این فهرست شامل چشمگیرترین بناهای تاریخی جهان باستان بود که از بعضی، شواهد بسیار اندکی در دست بود و تعدادی نیز اصلاً باقی نمانده بودند. آثار کنده کاری هنرمند هلندی مارتن ون هیمسکرک (Marten Van Heemskerck) و کتاب تاریخ معماری یوهان فیشر ون ارلاخ (Johann Fischer von Erlach) از قدیمی‌ترین منابعی هستند که در آن به این فهرست عجایب هفتگانه اشاره شده‌است.
فهرست اروپایی
از زمان‌های بسیار قدیم تا کنون، فهرست‌های متعدد و متفاوتی از عجایب هفتگانه به نگارش درآمده‌است. فهرست اروپا-محور مذکور بدین قرار است:
| عجایب | سال ساخت | سازنده | تاریخ ویران‌شدن | علت ویرانی | موقعیت کنونی |
|---|---|---|---|---|---|
| هرم بزرگ جیزه | ۲۵۸۴–۲۵۶۱ قبل از میلاد | مصر باستان | همچنان موجود | مجموعه اهرام جیزه، مصر | |
| باغهای معلق بابل | حدود ۶۰۰ قبل از میلاد | تمدن بابل یا آشور بابلی‌ها یا آشوریان
(ایران باستان) |
بعد از اولین قرن قبل از میلاد مسیح | نا مشخص | حله، استان بابل، عراق، یا نینوا، نینوا استان، عراق |
| معبد آرتمیس | ۵۵۰ قبل از میلاد | لیدیه، یونان باستان | ۳۵۶ قبل از میلاد (به وسیله هرستراتوس) ۲۶۲ پس از میلاد (به وسیله گوت‌ها) |
آتش‌سوزی به وسیله هروستراتوس، غارت | نزدیک سلجوق، استان ازمیر، ترکیه |
| تندیس زئوس در المپیا | ۴۶۶–۴۵۶ قبل از میلاد (معبد) ۴۳۵ قبل از میلاد (مجسمه) | یونان باستان | قرن ۵ و ۶ بعد از میلاد | آتش | المپیا، یونان |
| آرامگاه هالیکارناسوس | ۳۵۱ قبل از میلاد | کاریایی‌ها، هخامنشیان، یونان باستان | به وسیله بعد از میلاد ۱۴۹۴ | ساختمان اصلی به علت سیل از بین رفت. | بودروم، ترکیه |
| غول رودس | ۲۹۲–۲۸۰ قبل از میلاد | یونان باستان | ۲۲۶ قبل از میلاد | زمین‌لرزه ۲۲۶ پیش از میلاد رودس | رودس، یونان |
| فانوس اسکندریه | ۲۸۰ قبل از میلاد | امپراتوری بطلمیوسی، یونان باستان | بعد از میلاد ۱۳۰۳–۱۴۸۰ | زمین‌لرزه | اسکندریه، مصر |
نظرها دربارهٔ عجایب هفتگانه
شواهد باستان‌شناسی از بسیاری از اسرار تاریخی که قرنها عجایب هفتگانه را احاطه کرده بودند، پرده برداشته‌است. عجایب هفتگانه برای سازندگانشان نمادهایی از مذهب، اسطوره‌شناسی، هنر، قدرت و علم بودند و برای ما، آن‌ها شواهدی از توانایی انسان هستند براساس تحقیقات بروز از آوار به‌جای مانده در زیر اقیانوس مشخص شده فانوس اسکندریه به‌صورت مارپیچی نبوده.
جستارهای وابسته
منابع
- ویکی‌پدیای انگلیسی https://en.wikipedia.org/wiki/Antipater_of_Sidon
- کتاب عجایب هفتگانه جهان نوشته هانس رایشهارت ترجمه بهروز بیضایی