شحامیه
شحامیه از فرق منشعب شده از فرقه خوارج و به نقلی معتزله هستند که پیرو ابویعقوب شحام بودند. برخی این فرقه را صفاتیه نامیدهاند.[1][2][3]
موسس فرقه
موسس و رهبر فرقه، ابویعقوب یوسف بن عبدالله بن شحام است که از شاگردان ابوعلی جبائی و ابوالهذیل علاف بودهاست. گروهی نام وی را علی بن محمد گزارش کردهاند. وی رئیس دیوان خراج در حکومت واثق عباسی بود و اصالت وی به بصره باز میگشت. وی را از مناظرهکنندگان در خصوص نقد بر اسلام و قرآن بود.[1][4] وی را مهمترین استاد مکتب معتزله در بصره دانستهاند که پس از قیام صاحب الزنج، مورد بازخواست صاحب الزنج قرار گرفته و در نهایت مجبور به ترک بصره شد. وی به همین جهت نتوانست تا درس خویش را در بصره ادامه دهد و فرقه شحامیه و تعالیم شحام از آخرین فرقهها و تعالیم از معتزله در بصره بودهاست.[5]
اعتقادات
منابع درباره اصل وجود فرقه و اعتقادات آن دچار اختلاف هستند. با این وجود منابعی که به شرح این فرقه پرداختهاند؛ اطلاعات کمی را درباره اعتقادات و پیروان این فرقه بیان داشتهاند. این کمبود اطلاعات نشانه کمی پیروان فرقه و عدم موفقیت رهبر فرقه برای برگزاری کلاس درس است.[5][4] ابویعقوب شحام همچون استادش ابوعلی جبائی به اعتقادات خوارج پایبند بود؛ وی بر این باور بود که صدور یک مقدور از دو قادر صحیح است.[1]
پانویس
- «فرهنگ فرق اسلامی - مشکور، محمد جواد؛ مدیرشانه چی، کاظم - کتابخانه مدرسه فقاهت». lib.eshia.ir. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۱.
- «فرقه معتزله Mu | دانشنامه پژوهه پژوهشکده باقرالعلوم». pajoohe.ir. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۱.
- بتول یوسفوند. «معتزله و روابط» (PDF). پژوهش فرهنگ.
- ذبیح الله صفا. «فرقه معتزله» (PDF). تاریخ ادبیات در ایران.
- میترا سعادت. «زمینه رکود مکتب معتزله در بصره» (PDF). فصلنامه تاریخ نو.