سواش‌پلیت

سواش پلیت (به انگلیسی: Swashplate) قطعه‌ای در بالگردهاست که برای کنترل گرایش پروانهٔ اصلی بالگرد به کار می‌رود و در حرکت کردن آن در راستای عمودی و زاویه‌ای اثرگذار است. از آنجایی که در یک بالگرد، پروانه باید بچرخد ولی اتاق بالگرد ثابت باشد، بنابراین به قطعه‌ای نیاز است که بتواند همانند اتاق ایستا باشد ولی دستورهای خلبان را به پروانه بالگرد منتقل نماید. از این رو صفحه‌ای به نام سواش‌پلیت بر در دکل بالگرد نصب می‌شود.

سواش پلیت یک بالگرد رادیوکنترل

۱-سواش‌پلیت ایستا (بیرونی به رنگ آبی)
۲-سواش‌پلیت گردان (درونی به رنگ نقره‌ای)
۳- سیبک (یک مفصل گوی‌دار است)
۴- کنترلگر محور طولی (از گردش ایستا جلوگیری می‌کند)
۵- کنترلگر محور عرضی (از گردش ایستا جلوگیری می‌کند)
۶- میله‌های اتصال (وصل به تیغه‌های مجموعهٔ پروانه)
سواش‌پلیت ایستا بر روی چهار میله سوار شده‌است که به اهرم و سکان کابین خلبان وصل هستند. سواش پلیت ایستا از خلبان فرمان می‌گیرد و در تصویر بالا خلبان اهرم را بالا و پایین می‌برد و سواش‌پلیت ایستا نیز بالا و پایین می‌رود. خلبان همزمان سکان را نیز می‌چرخاند که سواش‌پلیت ایستا این‌بار در راستای زاویه‌ای شیب برمی‌دارد. سواش‌پلیت گردان که بر روی ایستا نصب شده‌است، به ناچار از سواش‌پلیت ایستا پیروی می‌کند که موجب می‌شود دستورهای خلبان به تیغه‌ها منتقل شوند.

شرح وظایف

سواش‌پلیت ایستا (بیرونی یا پایینی)

مجموعهٔ سواش‌پلیت دارای دو بخش اصلی است. «سواش‌پلیت ایستا» و «سواش‌پلیت گردان». بخش ایستا که بخش بیرونی است، دور تا دور دکل اصلی قرار دارد و بوسیلهٔ گروهی از میله‌های اتصال، به اهرم و سکان خلبان وصل است. این بخش هرگز نمی‌گردد ولی می‌تواند به همهٔ زاویه‌ها گرایش پیدا کرده و متمایل شود و همچنین در راستای عمودی، بالا و پایین برود. تمامی دستورهای خلبان به این بخش منتقل شده و تنظیم‌های بخشهای بالایی و اتصال‌ها و تیغه‌ها و غیره، همگی پیرو «سواش‌پلیت ایستا» هستند. سواش‌پلیت ایستا نباید هیچگونه گردشی داشته باشد؛ بنابراین معمولاً دارای یک کشویی (اسلایدر) است که از چرخیدن جداگانهٔ آن جلوگیری می‌کند.

سواش‌پلیت گردان (درونی یا بالایی)

بخش درونی سواش‌پلیت که گردان است، بوسیلهٔ یک بالبرینگ بر بالای سواش‌پلیت ایستا قرار گرفته‌است ولی هیچگونه اتصالی با بخش ایستا ندارد؛ سواش‌پلیت گردان این اجازه را دارد که بهمراه دکل بالگرد بچرخد. یک افزونهٔ ضدگردش باعث می‌شود که سواش‌پلیت گردان، همیشه با سرعت تیغه‌های پروانه گردش کند و به‌طور مستقل و جدا از تیغه‌ها نچرخد؛ در غیر اینصورت اگر سواش‌پلیت درونی به‌طور مستقل از پروانه بالگرد دور خود بچرخد، گشتاور به اتصال‌های تنظیم‌کننده و کنترلگر منتقل شده و آنها را خراب می‌کنند و میله‌های فشاری (پوش‌راد) به اصطلاح می‌بُرند.

جمع‌بندی

سواش‌پلیت در حال حرکت گردشی و زاویه‌ای
۱-سواش‌پلیت ایستا (دیسک سبز)
۲-سواش‌پلیت گردان (دیسک سرخ)
۳-میله‌های اتصال مکانیکی به ابزار خلبان
(میله‌های آبی)
۴-دکل ایستا و گردان (شفت و روپوش سرخ)

هردو بخش از سواش‌پلیت می‌توانند به‌صورت یک مجموعهٔ یکپارچه با هم در راستای عمودی بالا و پایین روند. سواش‌پلیت گردان به شاخک‌های نگهدارندهٔ تیغه پروانه متصل است که توسط پین قفل می‌گردد. سواش‌پلیت گردان در همهٔ بالگردها وجود دارد ولی برخی بالگردها بدون سواش‌پلیت ایستا هستند. مکانیزم جایگزین برای آنها ترکیبی از پلتفرم استوارت و مفصل همه‌کاره است. سواش‌پلیت بالگردهای کوآکسیال، به دلیل داشتن پروانه‌های هم‌محور بسیار پیچیده‌تر از سواش‌پلیت در بالگردهای دیگر است که یک پروانه بر روی یک دکل دارند.

اتصال‌های همگامساز گردان (سکان / Cyclic)

از سکان بالگرد برای تغییر زاویهٔ پروانه بالگرد در راستای محور طولی و عرضی استفاده می‌شود. با توجه به درخواست خلبان و حرکت دادن سکان بالگرد، اتصال‌های مکانیکی یا هیدرولیکی، سواش‌پلیت بیرونی را به حرکت درمی‌آورد و این بخش که گردان نیست، به جهت موافق با سکان کابین خلبان گرایش پیدا می‌کند. برای نمونه اگر خلبان سکان را به جلو هل دهد، سواش‌پلیت بیرونی که ایستا است نیز تنها به سمت جلو شیب برمی‌دارد و هیچگونه گردشی ندارد. به این شیوه، سواش‌پلیت درونی که با سرعت شفت دکل می‌چرخد، از این شیب ایجاد شده پیروی می‌نماید. به عبارت دیگر دستورهای خلبان به سواش‌پلیت ایستا (زیرین/بیرونی) داده می‌شود و مجموعهٔ بالای آن وظیفه دارند تا از آن تغییرها پیروی کنند.

اتصال‌های همگامساز ایستا (اهرم / Collective)

برای ایجاد تغییر در زاویهٔ حملهٔ تیغه‌های پروانه و درنتیجه افزایش یا کاهش نیروی برآر، کل مجموعهٔ سواش‌پلیت باید بتواند در راستای محور دقیقاً عمودی بالا و پایین برود و این حرکت نباید اختلالی در کنترلگر سکان خلبان به وجود آورد. متعارف است که کل مجموعهٔ سواش‌پلیت در راستای شفت اصلی دکل بالا و پایین می‌رود. البته در بالگردهای کنترلی و اسباب بازی جدید این شیوهٔ پیچیده حذف شده‌است و به جای آن اتصالاتی وابسته و یکپارچه به‌کار می‌رود که مکانیزم اهرم و سکان و به عبارتی کل سواش‌پلیت را در هم ادغام کرده‌است که این شیوه را با نام «آمیخته‌سازی لبه حمله اهرم و سکان» یا به اختصار CCPM می‌شناسند که امروزه تنها ویژهٔ بالگردهای اسباب‌بازی است. از مزایای این شیوه این است که نیازی به قطعه‌های گوناگون و پیچیده ندارد و باعث افزایش عمر مجموعهٔ پروانه و همچنین کاهش بازهٔ اورهال و هزینه‌ها می‌شود.[1][2][3]

پی‌نوشت

  1. Principles of Helicopter Aerodynamics. J. Gordon Leishman, Cambridge University Press, New York, 2002 p13
  2. Improvement in or relating to joy sticks for helicopters - Google Patents
  3. E. Œhmichen : Lifting Device - Google Patents

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Swashplate (aeronautics)». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۹/۷/۲۰۲۰.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.