رضا دقتی

رضا دقتی در سال ۱۳۳۳ در تبریز به دنیا آمد. در کودکی قالی‌بافی را فرا گرفت و از همان اوان زندگی رنگ‌ها، شکل‌ها و طرح‌های قالی مقابل دیدگانش بود به نوعی که خودش آن تجارب را اولین آموزشهای ترکیب‌بندی می‌داند. در ۱۴ سالگی دارای یک دوربین عکاسی کوچک شد و اولین عکس را از حیاط خانه انداخت.

در گیرودار انقلاب وقتی که بیست و پنج ساله بود، روزی صدای تظاهرات دانشجویان در خیابان شنید. با شروع تیراندازی سربازان به طرف دانشجوها و وقتی دید که یکی از دانشجویان در حال گریز عکس می‌گیرد، او نیز شروع به عکاسی کرد و این کار را در روزهای بعد هم ادامه داد به گونه‌ای که یک آژانس خبری فرانسه از وی خواست تا از اعتراضات و تظاهرات برای آن‌ها عکس تهیه کند.

نتایج و استقبال غیرقابل باور بود. عکسها در پاری ماچ، اشترن و نیوزویک به چاپ رسیدو چند هفته بعد، او با نیوزویک قراردادی امضاء کرد. در جریان گروگانگیری وی تنها عکاسی بود که جلوی سفارت ایالات متحده حضور داشت. بعدها به هنگام عکسبرداری از جنگ ایران و عراق نیز در منطقه حضور یافت و زخمی شد.[2]

و بدین گونه بود که رضا که پیش از انقلاب بیشتر به عکاسی معماری مشغول بود با شروع درگیری‌های انقلاب ۱۳۵۷ ایران، به عکاسی خبری روی آورد. دقتی از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۰، مجموعه‌ای از تحولات پس از انقلاب و درگیری‌ها و کشتار در ترکمن صحرا و کردستان تهیه کرد. عدم سازگاری عکس‌های او با خواست حکومت اسلامی ایران، رضا را مجبور به ترک ایران و مهاجرت به اروپا برای همیشه کرد.[3]

رضا پس از آن به در مجله نیوزویک به‌عنوان خبرنگار بخش خاورمیانه در فاصله سال‌های ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۷ فعالیت کرد. اولین گزارش رضا برای نشریه نشنال جئوگرافی، در سال ۱۳۷۲ با عنوان «قاهره، قلب خروشان مصر» منتشر شد.[1] در حال حاضر او با این مجله نامدار همکاری می‌کند و تا کنون بیش از صد کشور را تحت پوشش مطبوعاتی قرار داده‌است. گزارش‌های او بازگو کنندهٔ جنگ‌ها، انقلاب‌ها و مصائب انسانهاست.[4] شاید هیچ خبرنگاری در دنیا به اندازه رضا در صحنه‌های جنگ حضور مستقیم نداشته‌است.[3]

رضا دقتی همواره تصویر را به عنوان وسیله‌ای برای پیشبرد اهداف انسان دوستانه و مبارزات خود علیه استبداد به کار گرفته‌است. وی در سال ۱۹۹۰، پس از عقب‌نشینی شوروی از افغانستان، مسئولیت پخش کمکهای جامعه بین‌الملل را از طرف سازمان ملل متحد پذیرفت و به‌دنبال این تجربه بنیاد فرهنگی آیینه را در سال ۲۰۰۱ در کابل تأسیس کرد. در «بنیاد فرهنگی آیینه» تاکنون صدها تن از دختران و پسران افغان در رشته‌های روزنامه‌نگاری، عکاسی، فیلم‌برداری و طراحی تحت نظر او در بالاترین سطح حرفه‌ای آموزش یافته و جذب دنیای کار حرفه‌ای در سطح بین‌المللی شده‌اند.[4]

روز ۱۳ ماه مه۲۰۰۵، وزارت امور خارجه فرانسه در نامه‌ای رسمی اعلام کرد که به پاس خدمات رضا دقتی، عکاس و خبرنگار ایرانی برای احیای مطبوعات آزاد، اشاعه آزادی بیان دردنیا، مبارزه برای احیای حقوق کودکان و مبارزه علیه استبداد، رئیس‌جمهور این کشور او را به مقام افتخاری شوالیه ملی لیاقت منسوب و به دریافت نشان شوالیه ملی لیاقت مفتخر کرده‌است.[4]

مراسم اعطاء مدال ملی لیاقت فرانسه به رضا دقتی از سوی دولت این کشور دوم نوامبر ۲۰۰۵ با حضور رئیس و چند تن از سناتورهای مجلس سنای فرانسه، رسانه‌های خبری، اندیشمندان ایرانی، افغان و فرانسوی برگزار شد. مدال ملی لیاقت فرانسه بالاترین نشان کشور فرانسه‌است و به کسانی اعطا می‌شود که در راه اهداف انسان‌دوستانه و اعتلای این فرهنگ تلاش کرده‌اند. رضا دقتی اولین ایرانی است که به دریافت این نشان نایل آمده‌است.[5]

دقتی در ژانویهٔ ۲۰۱۰ طی مراسمی که در تالار تئاتر مرکزی لینکلن شهر نیویورک برگزار شد جایزهٔ لسی -که به اسکار عکاسی معروف است- را دریافت کرد. او جایزه‌اش را به مردم ایران تقدیم کرد.[6]

دقتی به هنگام دریافت این جایزه خطاب به حاضران گفت:

«ما صدای کسانی هستیم که بی صدایند، ما اینجا هستیم تا جهان چشمانش را به روی دردها و جنگ‌ها نبندد. من این جایزه را به کسانی تقدیم می‌کنم که در نبرد برای جهانی بهتر حتی از ادا کردن جان خود نیز دریغ نکردند. هم‌چنین این جایزه را به شهروندان ایرانی تقدیم می‌کنم، مبارزان بی‌نام و نشان راه آزادی که توانستند از طریق تلفن‌های همراه‌شان تصویرهایی را به عنوان سند و مدرک ثبت کنند!»

• جلوه گری آتش
• قتل‌عام بیگناهان[7]
• پرواز
• یاغی‌دلان[8]
• رضا، جنگ و صلح[9]
• سندباد[10]
• راه‌های موازی

• سایت نشنال جئوگرافی
• مصاحبه رضا دقتی با رادیو زمانه

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به رضا دقتی در ویکی‌گفتاورد موجود است.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ رضا دقتی موجود است.

• نسخه‌ی رایگان کتاب چشماندازی دیگر
• آژانس عکاسی رضا دقتی

اینستاگرام رضا

سایت رسمی رضا