راه حل دم دست
راه حل دمِ دست (انگلیسی: Availability heuristic) نوعی سوگیری شناختی است که طی آن فرد احتمال وقوع یا تکرار هر رویداد را بر اساس تعداد دفعاتی که میتواند آن احتمال را به یاد آورد میسنجد. به همین دلیل راه حل دم دست میتواند باعث خطا در قضاوت شود. اگر از افراد بپرسیم کدام شغل خطرناکتر است: پلیس یا چوببُر، از آنجایی که ممکن است مثالهای آمادهای از اخبار شلیک به ماموران پلیس در ذهن داشته باشیم، شاید نتیجه بگیریم پلیس بودن خطرناکتر است، در حالی که آمار نشان میدهد که چوببُرها آسیب بیشتری در حین کار میبینند تا ماموران پلیس. راه حل دم دست یک میانبر ذهنی است که در ارزیابی مفاهیم یا تصمیمها بر آن چه که سریعاً به خاطر آورده میشود تکیه میکند. راه حل دم دست یعنی اگر مثالی به یاد آورده میشود پس حتماً مهم بوده یا حداقل مهمتر از نمونههایی بوده که به راحتی به خاطر نمیآیند. تحت تاثیر راه حل دم دست، افراد تمایل دارند اطلاعات تازهتر را اساس قضاوت قرار دهند و در نتیجه ذهن به سمت آنها سوگیری میکند.[1]
عبارت راه حل دم دست را برای نخستین بار در سال ۱۹۷۳ دو دانشمند برجسته علوم شناختی، آموس تورسکی و دنیل کانمن به کار بردند. یکی از آشکارترین مثالهای راه حل دم دست، تاثیری است که نمونههای حی و حاضر بر ذهن دارد. مثلاً پس از دیدن یک فیلم قوی با موضوع فاجعه هستهای فرد ممکن است متقاعد شود که احتمال وقوع یک جنگ یا حادثه هستهای خیلی بالاست. نمونه دیگرش رانندگی است. اگر فرد شاهد واژگون شدن یک ماشین در جاده باشد، تصور میکند احتمال اینکه خودش درگیر تصادف شود بالاست. هر چقدر ذهنش بیشتر درگیر آن فیلم یا تصادف باشد، صحنههای آن فیلم یا تصادف در ذهنش تکرار میشود و در نتیجه باور به نتیجهگیریهایش قویتر میشود.[2]
جستارهای وابسته
منابع
- بهمن شهری (۱۰ دی ۱۳۹۷). «سوگيریهای شناختی: راه حل دمِ دست». بیبیسی فارسی. دریافتشده در ۱۰ دی ۱۳۹۷.
- بهمن شهری (۱۰ دی ۱۳۹۷). «سوگيریهای شناختی: راه حل دمِ دست». بیبیسی فارسی. دریافتشده در ۱۰ دی ۱۳۹۷.