درخش

درخش از آبادی‌های کهن قهستان  قدیم (منطقه وسیع کوهستان‌های شرق ) در فاصله 65 کیلو متری مرکز استان خراسان جنوبی قرار دارد.به لحاظ موقعیت نسبی بین دو دشت شیرکاب در شرق و رزگ در شمال قرار گرفته‌است.درخش در منطقه‌ای کوهستان واقع شده شمال و شمال غرب را کوهستان‌های مرتفع در بر گرفته وجود همین ارتفاعات باعث گردیده تا این مکان از میزان بارندگی بیشتر و هوای خنک تری برخوردار باشد.به دلیل موقعیت کوهستانی درخش بخش عمده فعالیت‌های کشاورزی به باغداری اختصاص دارد در باغستان انواع میوه‌ها با کیفیت مطلوب تولید می‌شود مهم‌ترین محصول زرشک می‌باشد این محصول علاوه بر استفاده خوراکی از آن در صنعت رنگرزی نیز استفاده می‌کردند،خواص گوناگونی که در میوه،پوست و ریشه این گیاه وجود دارد توجه حکما و اطبا را به خود جلب کرده‌است.

آنچه مسلم است از تاریخ درخش و به‌طور کل منطقه قهستان تاریخ مکتوب و پیوسته‌ای در دست نیست با این وجود با مراجعه به اوراق تاریخی،اسناد موجود،آثار تاریخی و نقل قول‌های محلی که ازاجداد و نیکان نقل شده تا حدی می‌توان به برخی حوادث تاریخی این دیار دست یافت.یکی از مستنداتی که حاکی از رونق این روستا در دروان باستان می‌باشد وجود آتشکده  مشهوری در این محل قبل از اسلام بوده که علامه مجلسی در کتاب تذکره الائمه نیز اشاره کرده‌است.در خصوص درخش می‌توان اظهار داشت که  آنچه  مسلم است و در بیشتر فرهنگ‌ها بر ان تأکید شده این واژه بیشتر در معنی روشنی و درخشش برق و روشنایی آمده‌است.با توجه به مستندات تاریخی  ونقل قول‌هایی که به‌طور شفاهی نقل می‌شود دال بر وجود آتشکده‌ای در این محل درعهد ساسانی تا حد زیادی قابل قبول است و به استناد همین وجه تسمیه می‌توان تاریخ پیدایش و قدمت تاریخی درخش را به دوره پیش از اسلام نسبت داد.

از دوره پیش از اسلام تا دوره صفویه و قاجار درخش فراز و نشیب‌های تاریخی زیادی را طی می‌کند تا اینکه در دوره صفویه و قاجار با انتخاب درخش به عنوان مرکز نایب الحکومه اعتبار  و رونق ویژه می یابد.

دردوره نادر شاه چناچه از تاریخ جهان گشای نادری استنباط می‌شود این قریه آباد و پر رونق بود و امرای با نفوذ داشت ،درموقع لشکر کشی نادر امیر خزیمه که امارت قهستان را داشته لشکری برای یاری نادر فرستاد که سه تن از آنان از درخش بوده‌اند.آمدن نادرشاه به درخش و باج‌گیری او از میرازمحتشم که از سادات و متمولین درخش بوده هنوز هم زبان ز اهالی می‌باشد.

در زمان فتحلی شاه نایب الحکومه وقت مفتخر به لقب خانی می‌شود،این شخص که مشهور به حاج کوچک میرزا بوده از خطاطان و علمای صاحب نام درخش می‌باشد که با همت وی مدرسه طلاب درخش تأسیس می گردد وی که بعدها به صدر العلمایی خراسان منصوب می‌شود در دربار قاجار مقرب و عزیز می گردد.به همین ترتیب در طول زمان افرادی به منصب نایب الحکومه رسیده اند که آخرین آن‌ها محمدحسین خان ملقب به حاجی خان زهرایی است.