حرف تعریف
حرف تَعریف یا حرف شِناس واژه یا پیشوند یا پسوندی است که با اسم به کار می‌رود تا آن را معین سازد. در بعضی از زبان‌ها کاربرد حرف تعریف علاوه بر معین‌سازی اسم به وجه عددی آن نیز اشاره می‌کند.
شیوه‌های شناس‌سازی در زبان فارسی
برخلاف زبانهایی مانند فرانسوی، انگلیسی، عربی، آلمانی و... که در آن‌ها اصل بر ناشناس بودن اسمهاست، در زبان فارسی اصل برشناس بودن اسمها است. از این رو در انگلیسی یا عربی می‌بینیم هنگامی که واژه‌ای را بخواهیم شناس‌سازی کنیم باید از «the» یا «ال» بهره ببریم. در فارسی این روند واژگونه است. اینچنین که چون همه اسمها در اصل‌شناس هستند پس باید برای ناشناس کردن آن‌ها از شناسه نکره بهره برد. رایج‌ترین این شناسه‌ها در فارسی «ی» نکره است. برای نمونه هنگامی که با واژه مرد در جمله: «پیرمرد مُرد» روبرو می‌شویم ذهن یک فارسی زبان خودبخود به شخص معین و شناخته شده‌ای انصراف پیدا می‌کند. بنابراین این واژه بی هیچ شناسه‌ای خودبخود معرفه یاشناس است. هنگامیکه این جمله به انگلیسی برگردانده می‌شود می‌بینیم که نهاد باید حرف تعریف بگیرد: «the oldman died» «پیرمرد مُرد». اکنون برای ناشناس کردن این واژه که نقش نهاد را در جمله دارد می‌باید از شناسه نکره بهره ببریم که می‌تواند همان «ی» نکره ساز باشد. هنگامیکه که شناسه نکره به همان نهاد افزوده می‌شود جمله با معنایی دگرگون همراه می‌شود: «پیرمردی مُرد». نهاد در این جمله آشکارا ناشناس شده‌است که اگر بخواهیم به انگلیسی آن را ترجمه کنیم می‌شود: «an oldman died». با این همه در کنار شناسه نکره در فارسی شناسه‌های معرفه هم موجود است که به شکل گسترده‌ای برای شناس‌سازی روشمند به کار می‌روند. آن‌ها از قرار زیرند:
پسوند "ه"
این پسوند در فارسی گفتاری کاربرد فراوانی دارد هرچند به واسطه ادبیات داستانی معاصر رفته رفته کاربرد نوشتاری هم پیدا کرده‌است: "پسره رو دیدی"، "کتابه رو خریدم"، "زنه رفت".
حرف اشاره "آن"
این روش جنبه رسمی تر و نوشتاری تری دارد: "آنکه آمده بود رفت"، "آن کتاب را خریدی؟"
ضمیر "ش" نمایه ساز
از این روش برای شناس‌سازی مفعول بهره برده می‌شود و کاربرد آن هم فراوان است: "مردی رو که دیدیش..."، "غذا رو خوردمش"؛ یا در ادبیات:"او را فرود آوریدش تا بیاساید" (تاریخ برامکه)[1]
منابع
- معرفگی و نمایه‌سازی مفعول در زبان فارسی، پژوهش‌های زبان، دانشگاه تهران
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Article (grammar)». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.