جاران

جاران روستایی از توابع بخش دیلمان شهرستان سیاهکل در استان گیلان ایران است. پیشینه جاران=جاران(جأران) روستایی باستانی می‌باشد ، پیشینه ، آثار و سکونتگاها در این دهکده قدیمی حاکی از آن دارد که از زمان هاي پارینه سنگی و عصر غار نشینی و پیدایش انسانهای اولیه برمیگردد و آب چشمه ی پیلا چاک را با مهندسی زمان خود با سفالینه‌های تو در تو حدود 2.5 کیلومتر پایین‌تر و به پایین دست روستای جاران کنونی انتقال داده و برای مصارف گوناگون سکونتگاه قدیمی جاران استفاده می نمودند. گورستان بزرگ پایین روستای جاران که اکنون جزء زمین‌های کشاورزی اهالی روستای یرشلمان کنونی می‌باشد در واقع ادامه سکونتگاه قدیمی جاران و گورستان باستانی جاران می‌باشد و از پایین چشمه پیلاچاک که درگذشته داری آب فراوان بوده ، آثار ها و علائم شروع شده و به سمت جنوب تا به جنگل های مازی پایین دست هسیچال و از شمال به غار بزرگ جاران و یرشلمان و از غرب تا رودخانه جیرمازی لات کشیده شده که به عنوان بزرگترین و وسیع‌ترین محوطه باستانی منطقه ی دیلمان شناخته شده و از همهٔ ادوار تاریخی آثاری را به یادگار گماشته. دیگر نقاط تاریخی روستای جاران باید به راه شاهي و باستانی سیانکشی دیار (کوه هميشه در سایه) که راهی اصلی برای تردد مردم منطقه دور دست الموت و قزوین و شاهی جان به فیروزکوه و اشکورات و پایین دست ساخته شد و باید اشاره کرد که در این بین سکونتگاه روباری دشت با چشمه ی آب زلال و درختان تنومند آربو (گلابی وحشی) قرار دارد و که برای استراحت مسافرین قدیم و زمان‌های نه چندان دور ، جایگاهی مفرح و دلپذیر برای مسافران خسته از راه و بود و سکونتگاه و حمام باستانی گوای این مطلب می‌باشد. سرسل به دلیل داشتن ذخایر فراوان سنگ معدن و زغال سنگ در عصر آهن ساکنان آن زمان را روا داشت تا از منابع فراوانی که وجود داشت برای ساخت ابزار آلات جنگی و دیگر جنگ افزارها و ابزارآلات کشاورزی دست به کار شوند و وسیع ترین کارگاه های ساخت ادوات و ابزار هاي فلزی بزنند . در ضمن سرسل بخاطر در مجاورت بودن بادهای فراوان و وجود آب‌بندان‌های طبیعی ساکنان دوران‌های بعدی را برای ساخت آسیاب‌های بادی به فکر فرو برد و دست به ساخت اولین آسیاب‌های بادی منطقه زدند. دیگر نقطه تاریخی جاران قلعه کوتی‌های سه‌گانه می‌باشد که به دوره گوتی‌ها یا ( کوتی ها) بر میگردد: قلعه کوتی پایین(جیر قلا کوته) قلعه کوتی وسط (مین قلا کوته) قلعه کوتی بالا (جور قلا کوته) سند تاریخی این دوره می‌باشند. روستای جاران در همه ادوار، دارای آثار تاریخی فراوان و نشانه‌ها از تمدنهای پیشین بوده( گوتی‌ها ، آمارد ها [امردان] کاسی‌ها ، پارتی‌ها ، هخامنشیان ، سلوکیان ، اشکانیان ، ساسانیان از جمله این اقوام متمدن می‌باشند که در این منطقه روزگار گذرانده اند) |جاران= در 500 سال قبل جاران امروزی توسط عابدین پایه ریزی شد و تا امروز به دست نوادگان عابدین اداره می‌شود.

این روستا در دهستان پیرکوه قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۹ نفر (۸خانوار) بوده‌است.

زبان مردم روستای جاران به زبان تاتی و دیلمی سخن میگویند[1]

• «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.