تناسب (ریاضیات)

در این مدل تناسب کمیت‌ها بر روی یکدیگر نوشته می‌شوند و با افزایش یک کمیت سایر کمیتها بایک نسبت ثابت افزایش می‌یابند و چون همه به یک نوع تغییر می‌کنند اصطلاحاً می گوئیم رابطه مستقیم دارند.[2]

• یک قانون منطقی در این نوع تناسب حکمفرماست؛ «هرچه A بیشتر شود، B نیز بیشتر می‌شود» یا بعبارتی داده‌ها با هم رابطهٔ مستقیم دارند.
• مقداری به بزرگی ${\displaystyle a}$ واحد از A که رابطه‌ای بامقداری به بزرگی ${\displaystyle b}$ واحد از B دارد، داده می‌شود.
• مطلوب است مقدار ${\displaystyle x}$ از واحد B که همان رابطه را با مقدار ${\displaystyle c}$ از رابطهٔ A دارد.

A واحد	B واحد
${\displaystyle a}$	${\displaystyle b}$
${\displaystyle c}$	${\displaystyle x}$

حل

تناسب ساده را می‌توان به راحتی در سه مرحله حل کرد.

• ${\displaystyle a}$ واحد از A می‌دهد ${\displaystyle b}$ واحد از B.
• در نتیجه یک (۱) واحد از A برابر است با ${\displaystyle b\div a\,\!}$ از B.
• ${\displaystyle c}$ واحد از A برابر ست با ${\displaystyle c.(b\div a)\,\!}$

A واحد	B واحد	مراحل محاسباتی
${\displaystyle a}$	${\displaystyle b}$	${\displaystyle \div a}$
۱	${\displaystyle b\div a}$	${\displaystyle \cdot c}$
${\displaystyle c}$	${\displaystyle c\cdot b\div a}$

یک مثال

خودرویی در ۳ ساعت با سرعتی ثابت مسافت ۲۴۰ کیلومتر را طی می‌کند. این خودرو با همان سرعت در ۷ ساعت چند کیلومتر را طی خواهد کرد.

۳ می‌دهد ۲۴۰، ۷ می‌دهد x.

محاسبه به فرم جدول بندی:

زمان بر حسب ساعت	مسافت بر حسب کیلومتر
۳	۲۴۰
۷	${\displaystyle x}$

	زمان بر حسب ساعت	مسافت بر حسب کیلومتر	محاسبه
۱.	۳	۲۴۰	÷۳
۲.	۱	۸۰	×۷
۳.	۷	۵۶۰

جواب: این خودرو در ۷ ساعت مسافت ۵۶۰ کیلومتر را طی می‌کند.

• Roland Heynkes (2005). "Der Dreisatz" (PDF) (به آلمانی). heynkes.de. Archived from the original (PDF) on 5 January 2012. Retrieved 14 August 2013.
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Dreisatz». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای آلمانی، بازبینی‌شده در ۲۳ مرداد ۱۳۹۲.