تلویزیون در افغانستان

تلویزیون ملی افغانستان به‌عنوان تنها تلویزیون سرتاسری ملی در افغانستان با تمویل دولت افغانستان به پخش برنامه می‌پردازد. سایر شبکه‌های تلویزیونی در افغانستان خصوصی‌اند. این تلویزیون‌ها عموماً با تولید برنامه‌های داخلی و دوبله سریال‌های خارجی توانسته‌اند بینندگان بیشتری را نسبت به تلویزیون دولتی افغانستان جلب کنند. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند تلویزیون طلوع دارای مخاطبان بیشتری نسبت به سایر تلویزیون‌ها در افغانستان است.

شماری از تلویزیون‌های افغانستان نیز برای پیشبرد اهداف سیاسی از سوی برخی از سیاستمداران افغانستانی بنیانگذاری شده‌اند. این تلویزیون‌های خصوصی در افغانستان مهم‌ترین منتقدان حکومت افغانستان هستند. به‌طور مثال، تلویزیون نور متعلق به برهان الدین ربانی رئیس‌جمهور پیشین افغانستان بوده‌است. تلویزیون آیینه به پخش برنامه‌هایی به‌حمایت از جنرال عبدالرشید دوستم از رهبران مجاهدین می‌پردازد. تلویزیون فردا متعلق به محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامی افغانستان و عضو جبهۀ متحد ملی است. تلویزیون تمدن متعلق به شیخ آصف محسنی از مراجع تقلید اهل تشیع در افغانستان است. تلویزیون نگاه متعلق به کریم خلیلی، رهبر حزب وحدت و معاون دوم رئیس جمهور پیشین کرزی، تلویزیون دعوت متعلق به عبدالرب رسول سیاف، رهبر حزب اتحاد پیشین و حزب دعوت کنونی است.

در اوایل سال ۲۰۱۵ میلادی تلویزیون‌های دیجیتال منحیث یک پدیدۀ نو در افغانستان آغاز شدند و شرکت «خدمات نشراتی افغانستان» زیر نام تجاری عقاب شروع به فعالیت در افغانستان کرد. با آغاز نشرات دیجیتال زمینۀ فعالیت برای دیگر رسانه‌های نوپا فراهم شد و تلویزیون‌های نوی دیجیتالی افغانستان جواز نشرات‌شان را از وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان اخذ نمودند؛ در اوایل این پروسه تلویزیون‌های انار (با برنامه‌های فناوری و نخستین تلویزیون انگلیسی‌زبان افغانستان)، هریرود (با برنامه‌های موسیقی که اکنون به نام تلویزیون افغانستان فعالیت دارد)، شبکۀ تلویزیونی حدیث (رسانۀ آموزشی و دینی)، آسیا (تلویزیون آسیا از پیش در جلال‌آباد و هرات فعالیت داشت و با آغاز نشرات دیجیتالی در کابل به نشرات آغاز نمود) و شبکۀ موسیقی افغانستان (متعلق به آقای کامگار مالک شرکت هوایی کام ایر) به نشرات‌شان در کابل و ولایت‌های همجوار کابل آغاز نمودند.

قانون اساسی افغانستان به شدت از رسانه‌های خصوصی و دولتی و حق آزای بیان برای آن‌ها دفاع کرده‌است. در مادۀ سی و چهارم قانون اساسی افغانستان چنین آمده‌است:

آزادی بیان از تعرض مصون است.

هر افغان حق دارد فکر خود را به وسیلهٔ گفتار، نوشته، تصویر یا وسایل دیگر، با رعایت احکام مندرج این قانون اساسی اظهار نماید. هر افغانستانی حق دارد مطابق به احکام قانون، به طبع و نشر مطالب، بدون ارائه قبلی آن به مقامات دولتی، بپردازد. احکام مربوط به مطابع، رادیو و تلویزیون، نشر مطبوعات وسایر وسایل ارتباط جمعی توسط قانون تنظیم می‌گردد.

مادۀ چهارم از فصل دوم قانون رسانه‌های افغانستان آزادی رسانه‌ها در افغانستان را اینگونه توضیح داده‌است:

هر شخص حق آزادی فکر و بیان را دارد. طلب، حصول و انتقال معلومات، اطلاعات و نظریات در حدود احکام قانون بدون مداخله از طرف مسئولین دولتی شامل این حق است. این حق در برگیرنده فعالیت آزاد وسایل پخش، توزیع و دریافت معلومات نیز می‌باشد.

دولت آزادی رسانه‌های همگانی را حمایت، تقویه و تضمین می‌نماید. هیچ شخص حقیقی یا حکمی به شمول دولت و ادارات دولتی نمی‌تواند فعالیت آزاد رسانه‌های خبری یا معلوماتی را منع، تحریم، سانسور یا محدود نموده یا طور دیگری در امور پخش رسانه‌های همگانی و معلوماتی مداخله نماید. مگر مطابق احکام این قانون.

آواز خوانی و رقص زنان در تلویزیون‌های خصوصی افغانستان آزاد است.

برخی از این تلویزیون‌ها تاکنون با دعوت از آوازخوانان زن مانند منیژه دولت و شماری دیگری از کشور تاجیکستان به پخش آوازخوانی و رقص آن‌ها پرداختند. شماری از تندروها این آزادی را آزادی مفرط اعلان کرده و به شدت با آن به مخالف برخاستند.

مجلس افغانستان، شورای بزرگان، امامان مساجد و رهبران جهادی پیشین عمده‌ترین مخالفان پخش آواز و رقص زنان در افغانستان بوده‌اند.

اخیراً وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان که یکی از افراط‌گران پشتوزبان در افغانستان به‌شمار می‌رود نیز فشارهای مضاعفی را بر تلویزیون‌های خصوصی افغانستان وارد ساخته‌است. تلویزیون خصوصی افغان به علت پخش یک آهنگ ایرانی با صحنه‌هایی کاملاً آزاد از سوی این وزارت جریمه گردید و پخش سریال‌های هندی از سوی او ترویج بت‌پرستی اعلان شد. فشارهای روز افزون حکومت افغانستان برای جلوگیری از پخش فیلم‌های هندی نتیجه‌ای در پی نداشت و تلویزیون‌های خصوصی افغانستان پخش این سریال‌ها را مغایر با قانون اساسی افغانستان ندانستند و به پخش آن تاکنون ادامه می‌دهند.

بیشتر شبکه‌های تلویزیونی در افغانستان با زبان فارسی، تعدادی با زبان پشتو و تلویزیون آیینه برخی از برنامه‌هایش را به زبان‌های ازبکی و ترکی پخش می‌کند. در این میان تلویزیون دیجیتالی انار نخستین تلویزیون افغانی به زبان انگلیسی در کابل نشرات می‌کند. این فهرست شامل تمام شبکه‌هایی تلویزیونی‌ای است که از داخل افغانستان پخش می‌شود. برای شبکه‌های مربوط به افغان‌ها در سایر کشورها فهرست شبکه‌های تلویزیونی فارسی‌زبان را ببینید.