تربقان
تربقان، روستایی است از توابع بخش مرکزی شهرستان کاشمر در استان خراسان رضوی.
 تصویری از تربقان تصویری از تربقان | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | خراسان رضوی |
| شهرستان | کاشمر |
| بخش | بخش مرکزی |
| دهستان | بالا ولایت (کاشمر) |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۷۹۵ نفر (سرشماری ۹۵) |
| کد آماری | ۱۵۹۹۱۷ |
این روستا در دهستان بالا ولایت قرار دارد و بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت آن (۴۲۰ خانوار) ۱٬۵۱۵ نفر است.[1]
روستای تربقان از جمله روستاهای کهن‌دیار ترشیز محسوب می‌شود. معمرین می‌گویند: «تربقان از جمله آبادی‌های قدیمی ترشیز است که در روزگار حمله مغول در پی مبارزاتشان با مهاجمان به نام فعلیش شهره گشت. تربقان در آن زمان روستایی آباد و مملو از انواع باغات بود. خانه باغ‌های این باغات دیدنی بودند. در گویش کهن آن دوره خراسان بزرگ برای خانه باغ از واژه باغه استفاده می‌شد. تربقانی‌های غیرتمند برای مبارزه با مهاجمان در خانه باغ هایشان موضع گرفته بودند. از آن دوره از این آبادی با عنوان تربغان یاد می‌شد که در گذر زمان بدل به تربقان شده است». تعبیر معمرین محترم است. در کنار این تعبیر می‌گویند تربقان تعبیری از دیاری دارای باغ‌های آباد و با طراوت دارد. هر چه هست نام این آبادی گواه دیرسالی آن است. در لغت نامه دهخدا می‌خوانیم: «تربقان دهی از دهستان بالاولایت در حومه کاشمر است. در ۱۲ هزار گزی جنوب خاوری کاشمر بر سر راه مالرو عمومی کاشمر قرار دارد. آب آن از قنات و محصولش غلات، میوه جات و انگور و پنبه و زیره است. شغل اهالی زراعت و قالی بافی است و راه ماشین رو دارد»
این روستا در شرق شهر کاشمر و به صورت خطی یه طرفه و موازی محور کاشمر- فیض آباد و جاده قدیم کاشمر- مشهد قرار دارد می‌گویند در گذشته‌های نه چندان دور تربقان یکی از چند منزل موجود در مسیر تجاری بیهق تا زاوه و مسیر گناباد تا نیشابور بوده‌است. نزدیکی آبادی به قلعه ترشیز باعث شده بود که کاروان‌ها، عابران و سواران این روستا را برای اتراق انتخاب کنند. بقایای دو شیر آب گواه این ادعاست.
شخصیت‌های سرشناس
تربقان زادگاه دکتر شمس شریعت تربقان چهره ماندگار علوم پزشکی در سال ۱۳۸۷ ،استاد مریم سادات کاظمی تربقان محقق، پژوهشگر و مدرس دانشگاه و صاحب ده اثر تألیفی، 70مقاله علمی و کارشناس محبوب شبکه خبر سیما و از نوادگان آیت الله سید محمد کاظم طباطبایی یزدی و خواهر نخبه جوان دکتر سید مهدی کاظمی تربقان از افتخارات ریاضی محض کشور و عضو هیات علمی دانشگاه بجنورد فرزندان سید حمزه کاظمی تربقان از کارکنان بسیار خوش نام، متعهد و متدین و معاون اداره تعاون روستایی و نیز قریب ۱۵۰ شخصیت علمی و فرهنگی و هنرمند دیگر است. از جمله این شخصیت‌ها میتوان به مرحوم استاد غلامحسین اسکندری تربقان، طراح مشهور فرش کاشمر، ایرج اسکندری نقاش مشهور و معاصر ایران، و خانواده هنرمند اسکندری به خصوص مرحوم عبدالحسین اسکندری مجری توانمند صدا و سیما و مرحوم استاد عبدالواحد اسکندری پدر بازیگران مشهور کشورمان لاله و ستاره اسکندری اشاره کرد واز جمله چهره های سیاسی این دیار حجه الاسلام غلامرضا رضایی تربقان روحانی و فعال سیاسی اصلاح طلب هستن .
«نخستین اثر پژوهشی که مطابق با معیارهای علمی امروزی در زمینه کاشمرشناسی نوشته شده است، پایان‌نامه تحصیلی زنده‌یاد حسین اسکندری تُربَقان با عنوان «جغرافیای محلی تُربَقان» است که در سال ۱۳۴۴ خورشیدی در دانشگاه فردوسی مشهد انجام پذیرفته است».[2]
خانه‌ای در روستای تُربَقان کاشمر، عکس از غیاث‌آبادی، اسفند ۱۳۹۰
همزیستی کشتزارهای امروزی و تپه‌های باستانی در روستای تُربَقان کاشمر نمونه‌ای از ده‌ها تپه باستانی در میان زمین‌های زراعی تربقان، عکس از غیاث‌آبادی، اسفند ۱۳۹۰
روزگاری قالی بافی رونقی خاص در این روستا داشت ولی الان فقط ۱۷ کارگاه در سطح روستا دایر است. بازار قالی و فراز و نشیب‌های آن باعث بی‌توجهی به این هنر اصیل ایرانی شده‌است. در حال حاضر شرکت فرش آستان قدس توانسته بالغ بر ۵۰ نفر از بافندگان هنرمند آبادی را جذب کند، این مجموعه در کنار حضور مؤثری که در آبادانی روستا دارد در گذشته اقدام به ساخت حمامی برای اهالی کرده‌است. تربقان از مراکز اصلی تعزیه خوانی در کاشمر است. در حال حاضر خانه تعزیه خوانی روستا در ایام شهادت ائمه اطهار (ع) و ماه‌های محرم و صفر به‌طور ویژه فعال می‌باشد و این در حالی است که تعزیه گردانان این روستا در نقاط مختلف شهرستان و استان برنامه اجرا می‌کنند.افراد فعال در عرصه های مختلف میتوان به اقایان حسین ابراهیمی ،مهدی تربقانی ،جواد خلیلی،جوادنادری،حسین تربقانی ،مسعود تیمورزاده،نام برد که در ....روزنامه خراسان شرکت نفت شرکت ایرانسل بیمارستان رضوی وسپاه فعالیت دارند
منابع
- «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
- http://ghiasabadi.com/atashkuh-castle-kashmar.html