ایرج افشار سیستانی
ایرج افشار سیستانی در ۲ آبان ۱۳۱۹ در روستای کوشه علیای زابل به دنیا آمد. او تحصیلات ابتدایی را از دبستان امیر معزی زاهدان و دوره متوسطه را دردبیرستان ۱۵ بهمن در همان شهر گذراند یک سال نیز در کرمان به تحصیل ادامه داده سپس به تهران رفت و تحصیلات دانشگاهی را تا مقطع دکتری پی گرفت و پس از آن مسئولیت‌های گوناگونی را عهده‌دار شد و پس از بازنشستگی در سال ۱۳۶۱ به تحقیق و تألیف دربارهٔ جغرافیای تاریخی ایران پرداخت. او که در ششمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به عنوان برگزیده معرفی شد، دارای ۵۴ عنوان کتاب در ۱۱۸ جلد است و از جمله آنها می‌توان به ایلام و تمدن دیرینه آن، بزرگان سیستان، بلوچستان و تمدن دیرینه آن، پزشکی سنتی مردم ایران و پژوهش در نام شهرهای ایران اشاره کرد. ایرج افشار سیستانی ایران‌شناس و نویسنده بیش از پنجاه کتاب در زمینه‌های گوناگون مردم‌شناسی، زبان‌شناسی و جغرافیای تاریخی ایران می‌باشد کتاب مقدمهای بر شناخت ایل‌ها، چادرنشینان و طوایف عشایری ایران ایرج افشار سیستانی، در دوره ششم کتاب سال ایران به عنوان کتاب سال برگزیده شد. همچنین بخش مهمی از مطالعات و نوشتارهای وی اختصاص به زادگاهش یعنی سیستان و بلوچستان دارد.[1][2][3][4][5]
ایرج افشار سیستانی | |
|---|---|
| نام اصلی | ایرج افشار سیستانی |
| زاده | ۲ آبان ۱۳۱۹ سیستان و بلوچستان |
| پیشه | محقق، ایران‌شناس، کتاب‌شناس و نسخه‌پژوه |
| ملیت |  ایران |
فعالیتها
از دیگر افتخارات افشار سیستانی می‌توان به برترین نویسنده و پژوهشگر صنعت گردشگری ایران در سال ۱۳۸۴، دریافت نشان ادبی تاجیکستان در سال ۱۳۸۷ و چهره ماندگار از سوی شهرداری تهران و کمیسیون ملی یونسکو در ایران در سال جاری اشاره کرد. ایرج افشار سیستانی زحمات ۴۵ ساله تحقیقی و پژوهشی خود را در قالب ۱۴ هزار جلد کتاب، مجله، فصلنامه، عکس، لوح، دست نوشته‌ها و هدایای دریافتی داخلی و خارجی را در مرکز اسناد و کتابخانه ملی سیستان و بلوچستان وقف کرده‌است. براساس این گزارش، این کتابخانه ۱۰۰ درصد تخصصی دربارهٔ ایران‌شناسی است و کتابهای معتبری در زمینه تاریخ مناطق مختلف کشور در آن موجود و به زیبایی تحقیق و تفکیک شده‌است. ارزش بالای معنوی و مادی کتابخانه استاد ایرج افشار سیستانی، سبب شد تا کارشناسان اسناد ملی پس از بازدید از این کتابخانه به سبب ارزشمندی و نفیس بودن کتاب‌ها، نتوانند برای آن قیمت مادی تعیین کنند. برخی کتابهای مرجع موجود در این کتابخانه حتی در کتابخانه ملی ایران وجود ندارد. گفتنی است، این محقق و پژوهشگر نامی ایران علاوه بر وقف کتابخانه کم‌نظیر، گران‌قدر خود، تمام حقوق مادی و معنوی تالیفات خود را نیز وقف کرده‌است. چاپ ۱۳۶ جلد کتاب گوشه ای از فعالیت‌های فرهنگی، تحقیقی و پژوهشی دکتر ایرج افشار سیستانی است.
کتاب‌شناسی
- کتاب بزرگان سیستان ایرج افشار سیستانی، انتشارات انتشارات م‍رغ آم‍ی‍ن، چاپ اول ۱۳۶۷
- کتاب پزشکی سنتی سیستان ایرج افشار سیستانی، انتشارات دان‍ش‍گ‍اه زابل، چاپ ۱۳۸۲
- کتاب پژوهش در جغرافیای تاریخی و شهرنشینی کوه خواجه ایرج افشار سیستانی، انتشارات اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان، چاپ ۱۳۸۴
- کتاب پژوهش در نام شهرهای ایران ایرج افشار سیستانی، انتشارات انتشارات روزنه، چاپ ۱۳۷۸
- کتاب ج‍زی‍ره ک‍ی‍ش م‍رواری‍د خلیج فارس ایرج افشار سیستانی، انتشارات انتشارات ه‍ی‍رم‍ن‍د، چاپ ۱۳۷۷
- کتاب ج‍زی‍ره ک‍ی‍ش و دریای پ‍ارس ایرج افشار سیستانی، انتشارات ج‍ه‍ان م‍ع‍اص‍ر، چاپ ۱۳۷۰
- کتاب جغرافیای تاریخی دریای پ‍ارس ایرج افشار سیستانی، انتشارات پ‍ژوه‍ش‍گ‍اه ف‍ره‍ن‍گ و ه‍ن‍ر اسلامی، چاپ ۱۳۷۶
- کتاب جزیره‌ی بوموسا و جزایر تنب بزرگ و کوچک: جایگاه طبیعی، جغرافیایی، تاریخی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایرج افشار سیستانی، انتشارات وزارت امور خارجه ، اداره نشر، تجدید چاپ ۱۳۹۵
- کتاب جغرافیای تاریخی تاجیکستان ایرج افشار سیستانی، انتشارات انتشارات ب‍ی‍ن‌ال‍م‍ل‍ل‍ی ال‍ه‍دی، چاپ ۱۳۸۳
- کتاب جغرافیای تاریخی ق‍طر ایرج افشار سیستانی، انتشارات انتشارات ب‍ی‍ن‌ال‍م‍ل‍ل‍ی ال‍ه‍دی، چاپ ۱۳۸۳
- کتاب چ‍اب‍ه‍ار و دریای پ‍ارس ش‍ام‍ل اوض‍اع طبیعی، جغرافیایی ... و مقدمهای بر شناخت دریای پ‍ارس ایرج افشار سیستانی، انتشارات انتشارات ص‍دی‍ق‍ی، چاپ اول ۱۳۷۲
- کتاب خاندان علم و سیاست‌های استعماری در خاور ایران ایرج افشار سیستانی، انتشارات انتشارات تفتان، چاپ ۱۳۸۱
- کتاب خلیج فارس و ک‍ش‍وره‍ای ج‍ن‍وب‍ی آن ایرج افشار سیستانی، انتشارات مرکز نشر و ت‍ح‍ق‍ی‍ق‍ات ق‍ل‍م آش‍ن‍ا، چاپ ۱۳۸۱
- کتاب خوزستان و تمدن دیرینه آن ایرج افشار سیستانی، انتشارات سازمان چاپ و انتشارات، چاپ ۱۳۷۳
- کتاب دان‍ش پ‍ی‍ش‍ی‍ن‍ی‍ان ایرج افشار سیستانی، سال= ۱۳۸۱
- کتاب دریای مازندران ایرج افشار سیستانی،انتشارات، سال= ۱۳۹۵
- کتاب سیستان نامه ایرج افشار سیستانی، سال= ۱۳۶۹
- کتاب سیستان و بلوچستان نامه ایرج افشار سیستانی، ناشر =انتشارات روزنه، سال= ۱۳۹۰
- پزشکی سنتی مردم ایران
- کولی‌ها
- آث‍ار ب‍اس‍ت‍ان‍ی و تاریخی خوزستان
مقالات
- خلیج فارس؛ گذرگاه تمدن (جستجوی معادل‌های خلیج فارس در زبان‌های دنیا),مجله: یاد» تابستان ۱۳۸۵ - شماره ۸۰ (۱۰ صفحه - از ۴۹ تا ۵۸)
منابع
- «در مراسم تجلیل از استاد ایرج افشار سیستانی در کتابخانه ملی: <PrintFamily.ir | بانک اطلاعات تخصصی خانواده چاپ و بسته‌بندی - بانک اطلاعات صنعت چاپ و بسته‌بندی». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ سپتامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۴ نوامبر ۲۰۱۱.
- مجله کیهان فرهنگی - شماره 192 - کتاب‌شناسی ایرج افشار سیستانی
- ایرج افشار سیستانی
- «sokhan: Iran books and literature:: ایرج افشار سیستانی». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۴ نوامبر ۲۰۱۱.
- Iran Book News Agency (IBNA) - Iraj Afshar Sistani commemorated in NLAI