انتقال (فیزیک)
انتقال (ادوکشن Advection) که وزش هم گفته می‌شود، در فیزیک، مهندسی و علوم زمین به معنی جابه جایی ماده از طریق حرکت توده ای است. خواص ماده همراه آن منتقل می‌شوند. عموماً اغلب ماده منتقل شونده سیال است. خواصی که همراه ماده منتقل می‌شوند خواص پایسته همانند انرژی هستند. مثالی از انتقال، جابه جایی آلاینده یا گل و لای در یک رودخانه از طریق جریان سیال توده ای آب است. مثال رایج دیگری از انتقال، انرژی یا انتالپی است. در اینجا منظور از سیال هر ماده دارای انرژی گرمایی مانند آب یا هوا است.
سیال در طی انتقال برخی کمیت‌های پایسته یا مواد را منتقل می‌کند. حر کت سیال به صورت یک میدان برداری در ریاضیات توصیف می‌شود. ماده منتقل شده یا یک میدان اسکالر که نشان دهنده توزیع آن در فضا است، توصیف می‌شود. در انتقال حتماً باید جریانی در سیال وجود داشته باشد. به این دلیل، در اجسام صلب انتقال رخ نمی‌دهد. انتقال، جابه جایی ماده در فرایندهای پخش مولکولی را شامل نمی‌شود.
گاهی اوقات، انتقال با پدیده کلی تر همرفت (convection) اشتباه گرفته می‌شود. همرفت ترکیبی از جابه جایی انتقالی و جابه جایی پخشی است.
در هواشناسی و اقیانوس شناسی فیزیکی، انتقال اغلب به به جابه جایی برخی خواص اتمسفر یا اقیانوس از قبیل گرما، رطوبت، ... اشاره دارد. انتقال برای تشکیل ابرهای باران زا اهمیت دارد.
تفاوت بین انتقال و همرفت
واژه انتقال گاهی اوقات هم معنی همرفت به کار می رود. با این حال از نظر فنی، همرفت نوعی جابه جایی شامل هم انتقال و هم پخش است. جابه جایی انتقالی حرکت برخی چیزها را با جریان توده ای مانند جریان رودخانه را توصیف می‌کند.
هواشناسی
در هواشناسی و اقیانوس شناسی فیزیکی، منظور از انتقال جابه جایی افقی برخی خصوصیات اتمسفر یا اقیانوس، از قبیل گرما، رطوبت یا Salinity است و همرفت عموماً به جابه جایی عمودی (انتقال عمودی) اشاره دارد.
ریاضیات انتقال
معادله انتقال یک معادله دیفرانسیل جزئی است که حرکت یک میدان اسکار پایسته را وقتی با یک میدان برداری سرعت منتقل می‌شود را توصیف می‌کند. این معادله از قانون پایستگی میدان اسکالر همراه با قضیه گاوس به دست می آید.
یک مثال روشن از انتقال، جابه جایی جوهر است که در رودخانه پخش می‌شود. رودخانه که جریان دارد، جوهر از طریق انتقال به پایین دست رودخانه حرکت می‌کند. جابه جایی آب جوهر را هم جابه جا می‌کند. اگر جوهر به دیاچه ساکن بدون جریان آب اضافه شود جوهر از نقطه منبع به اطراف آن در آب پراکنده می‌شود. در این حالت انتقال گفته نمی‌شود بلکه این حالت پخش است و نوعی همرفت رخ می‌دهد.
معادله انتقال
در مختصات دکارتی، عملگر انتقال به صورت زیر است
- .
منابع
ترجمه از ویکی‌پدیای انگلیسی به تاریخ 10 ژوئن 2017