اموال بلوکهشده ایران
اموال بلوکهشده ایران در حسابهای بینالمللی بین ۱۰۰ میلیارد دلار[1][2][3] و ۱۲۰ میلیارد دلار برآورد شدهاست.[4][5] تقریباً یک میلیارد و ۹۷۳ میلیون دلار دارایی ایران در ایالات متحده بلوکه شدهاست.[6] براساس سرویس تحقیقات کنگره، علاوه بر پولهای تحریم شده در حسابهای بانکی خارجی، دارایی بلوکه شده ایران شامل املاک و مستغلات نیز میشود. علاوه بر داراییهای بلوکه شده در ایالات متحده، برخی از داراییهای ایران توسط سازمان ملل متحد در سراسر جهان بلوکه شدهاند.
پیش زمینه
پس از آنکه انقلابیون دولت شاهنشاهی محمد رضا شاه پهلوی را سرنگون کردند و گروگانهای آمریکایی را گرفتند، داراییهای ایران برای اولین بار توسط جیمی کارتر رئیسجمهور آمریکا در سال ۱۹۷۹ بلوکه شد. پس از انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹، ایالات متحده به روابط اقتصادی و دیپلماتیک خود با ایران خاتمه داد، واردات نفت ایران را ممنوع کرد و تقریباً ۱۱ میلیارد دلار (از دلارهای ۱۹۸۰ آمریکا) از داراییهای خود را مسدود کرد.[7]
بسیاری از داراییها پس از امضای توافقنامه الجزایر و پایان یافتن بحران گروگانها، در سال ۱۹۸۱ آزاد شدند. در سال ۱۹۷۹ ، پنتاگون حدود ۴۰۰ میلیون دلار از تجهیزات نظامی ایران که قبلاً توسط دولت پهلوی خریداری شده بود، دوباره فروخت و پول حاصل از آن را «در یک حساب سپرده گذاری» قرار داد.[1]
بخش عمده ای از پولهای مسدود شده به درآمد ایران از فروش مقدار محدودی نفت قبل از رفع تحریمها تعلق داشت، در زمانی که ایران میتوانست بهطور قانونی نفت را بفروشد اما نتوانست پول را به ایران بازگرداند، زیرا انجام این کار تحت تحریمهای آمریکا غیرقانونی بود.[2]
در سال ۱۳۵۹ با میانجیگری کشور الجزایر دو کشور بر سر استرداد دارایی ایران از سوی واشنگتن به توافق رسیدند ، به موجب قرارداد الجزایر، آمریکا متعهد شد که با اعاده وضعیت مالی ایران به قبل از ۲۳ آبان ماه ۱۳۵۸ کلیه دارایی ها و اموال مسدود شده ایران که پس از تسخیر سفارت آمریکا در ایران، توقیف کرده را آزاد کند، اما این اتفاق هیچگاه روی نداد.[8]
پس از مذاکرات هسته ای
برخی از صفحات سند JCPOA به لیست افراد و اشخاصی اختصاص داده شدهاند که دارایی آنها مسدود خواهد شد.[1] به گفته نادر حبیبی، استاد اقتصاد دانشگاه برندایس، برجام منجر به آزادسازی حدود ۳۰ میلیارد دلار از داراییهای بلوکه شده خواهد شد. رقم مشابهی در حدود ۳۲ میلیارد دلار توسط ولیالله سیف، رئیس کل بانک مرکزی ایران پیشبینی شدهاست.[2]
به گفته موسسه واشینگتن در سال 2015:[9] "... آزاد سازی اموال قبل برجام، تأثیر چندانی بر دولت ایران نداشت. "
دولت ایالات متحده آسمان خراش منهتن، به ارزش بیش از یک میلیارد دلار آمریکا را که به دولت ایران تعلق داشته، ضبط کردهاست.
توقیف داراییهای ایرانی
دبورا پترسون و سایر شاکیان با طرح دعوی در دادگاه فدرال ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی ایران، و به دلیل نقش او در بمبگذاری در پادگانهای بیروت در سال ۱۹۸۳ (که در آن ۲۴۱ تفنگداران دریایی کشته شدند) و برای سایر اقدامات تروریسم بینالمللی، حکمی علیه این دولت گرفتند. در حالی که معمولاً دولتهای خارجی از ادعاهای دادرسی در دادگاه مصون هستند، شاکیان خواستار استثنائی در قانون مصونیتهای حاکمیت خارجی در سال ۱۹۷۶ شدند که اجازه میداد دولتهای خارجی در قبال دولت های حامی تروریسم مسئولیت داشته باشند.[10] بانک مرکزی ایران، بانک مرکزی، اجرای حکم را به دلایل مختلف به چالش کشید. با این حال، در سال ۲۰۱۲، در کنگره به تصویب رسید و رئیسجمهور باراک اوباما، در سال ۲۰۱۲ قانون تهدید ایران و حقوق بشر سوریه را امضا کرد بانک مرکزی این اساسنامه را غیرقانونی دانست و اظهار داشت که کنگره در این پرونده خاص، بهطور غیرقانونی در عملکرد قضایی دخالت کردهاست. اما دادگاه عالی آمریکا حکم داد که عمل کنگره قانون اساسی است.
ایران هرگونه درگیری در هرگونه بمبگذاری را انکار کرده بود.[11] رئیسجمهور ایران حسن روحانی این اقدام را «دزدی آشکار» خواند.[12]
جستارهای وابسته
منابع
- Garver, Rob. "Here's what's in Iran's $100 billion in assets that will become unfrozen by the nuclear deal". Business Insider. Retrieved 27 April 2016.
- Pearce, Matt. "Where are Iran's billions in frozen assets, and how soon will it get them back?". Los Angeles Times. Retrieved 30 April 2016.
- Andrew Salmon (۲۰۲۱-۰۱-۰۵). «South Korea sends destroyer after Iran seizes tanker». Asia Times (به انگلیسی). دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۰.
- Rothkopf, David. "Iran's $300 Billion Shakedown". Foreign Policy. Retrieved 28 April 2016.
- Khajehpour, Bijan (26 May 2015). "What will happen once Iran's assets are unfrozen?". Al-Monitor. Retrieved 28 April 2016.
- Clawson, Patrick. "Iran's 'Frozen' Assets: Exaggeration on Both Sides of the Debate". Washington Institute. Retrieved 27 April 2016.
- Suzanne Maloney (2010): "The Revolutionary Economy". United States Institute of Peace. Retrieved November 17, 2010.
- «میزان پولهای بلوکه شده ایران از سوی آمریکا؟».
- "Iran's 'Frozen' Assets: Exaggeration on Both Sides of the Debate". www.washingtoninstitute.org. Retrieved 2017-06-22.
- Bank Markazi v. Peterson, 130 Harv. L. Rev. 307 (2016).
- Geraghty, Timothy J. (2009). Peacekeepers at war: Beirut 1983-the Marine commander tells his story (1st ed.). Washington, D.C.: Potomac Books. ISBN 978-1-59797-425-7.
- Staff writers. "Tasnim News Agency – President Rouhani Calls US Seizure of Iran's Assets 'Blatant Robbery'". Tasnim News Agency. Retrieved 28 April 2016.