اسکی (ورزش)

اسکی یا برف‌سُری[2] به عنوان یک وسیله رفت و آمد، عمری به قدمت انسان دارد ولی به عنوان ورزش فعالیتی به شمار می آید که در کشورهای شمال اروپا از حدود ۳۰۰ سال پیش آغاز شده است.

آنچه که از نوشته های بروکوپ مورخ یونانی بر می آید در قرن پنجم میلادی تخته های خمیده به منظور حرکت بر روی برف متداول بوده است. تاریخ نویسان قدیم یونان از کتاب های خود از نژادی موسوم به (اسکیدفینار) نام می برند که به نام قوم «فین» در جنوب اروپا و قسمتی از آسیا به قبیله های مختلفی تقسیم شده بودند و در نتیجه اختلافاتی بین آنان حکم فرما بود. عده ای از آنها با استفاده از تخته های نوک برگشته که می توانستند با آن روی برف راه بروند علیه عده ای دیگر که از این فن اطلاعی نداشتند قیام کردند و حریف را شکست می دادند.

با مراجعه به این قبیل مدارک به نظر می رسد که در بین کشورهای شمالی و سردسیر شاید فنلاند از این حیث در ردیف اول قرار داشته باشد. زیرا در قدیم این کشور را (اسکایافینی) یا (اسکیدفینی) می نامیدند. اگر به دقت نقشه سرزمین فنلاند را ملاحظه کنیم، خواهیم دید که بعضی شهرهای آن هنوز به نام (اسکیدفینا) و (اسکریفیا) نامیده می شود. در سال ۱۸۴۲ برای اولین بار یکی از مجلات فرانسوی مطلبی در مورد اسکی نگاشته بود که بخشهایی از آن به شرح زیر است:

"اسکی یا زیرکفش نروژی ها و لایونی ها عبارت است از تخته های سبکی که طول آنها گاهی به دو متر می رسد ولی عرض آنها از پهنای پنجه پا تجاوز نمی کند. نوک آنها برگشته و به انتهای تیزی ختم می شود. ضخامت تخته در وسط آن که محل قرار دادن پا به شمار می آید، دو برابر سایر نقاط است. پا داخل کفشی کلفت و ضخیم قرار می گیرد که توسط بندهای چرمی محکمی در جایگاه خود به اسکی ثابت می شود.

اسکی بازان چوب های بلندی به طول یک متر و نیم به نام (اسکیستاو) یا باتوم در دست می گیرند که منتهی الیه تحتانی آن به نوک آهنین تیزی ختم می شود و کمی بالاتر از آن حلقه بزرگی از فلز یا چوب قرار دارد که توسط تسمه های محکمی به چوب اسکی متصل شده است و مانع فرو رفتن باتون در برف می گردد. عمل این باتوم ها حفظ تعادل بدن هنگام اجرای حرکات مختلف و تشدید سرعت است."

یک ورزشکار رشته اسکی پرش در گذشته

کلمه «اسکی» از زبان دانمارکی اخذ شده و بعضی ها اصل آن را مربوط به زبان اریایی می دانند. برای مثال اسکی را به زبان نروژی (آاندر) و به زبان سوئدی (لوزوا) می نامند که مبدا تمام این واژه ها کلمات اریایی است. امروزه ثابت شده که اسکی را در هفده قرن پیش می شناخته اند. در سال ۱۸۵۵ ستوان یکم (ویدمن) از اکیپ شکارچیان پیاده اولین کسی بود که پس از مطالعات زیاد دستور داد اسکی های او را از چوب زبان گنجشک بسازند چون این چوب بسیار محکم و بادوام و سبک است و حالا هم در بعضی از کارخانجات اسکی سازی برای ساختن اسکی از چوب مزبور استفاده می کنند.

در سال ۱۷۶۵ نخستین کتاب اسکی در نروژ منتشر شد. موضوع کتاب تمرینات مختلف اسکی و مراحلی بود که سربازان باید آن را طی می کردند تا به کسب مدال مفتخر شوند. عبور فریدیوف نانسن نروژی در ۱۸۸۸ از جنوب گرینلند به شمال این سرزمین، بسیاری را با این ورزش آشنا و به آن راغب کرد. وی با استفاده از اسکی موفق شد طی ۴۶ روز طول این جزیره پر از یخ و برف را طی کند. از سال ۱۸۷۰ کشورهای منطقه آلپ برای ورزش به اسکی توجه کردند. در سال ۱۸۹۳ نخستین مسابقات در آلمان برگزار شد و اولین باشگاه اسکی شکل گرفت.

پس از آن در مدت کوتاهی فدراسیونهای اسکی کشورهای مختلف تأسیس شد از جمله روسیه (۱۸۹۶)، چکسلواکی (۱۹۰۳)، آمریکا (۱۹۰۴)، اتریش و آلمان (۱۹۰۵)، نروژ و فنلاند و سوئد (۱۹۰۸).

با تأسیس فدراسیون اسکی نروژ در ۱۹۰۸ مساله تشکیل فدراسیون بین‌المللی اسکی مطرح شد. سال بعد هنگام برگزاری مراسم اختتامیه مسابقات "مورز" مربی تیم نروژ تأسیس فدراسیون بین‌المللی اسکی را پیشنهاد کرد که با استقبال ورزشکاران تیم های شرکت کننده همراه بود. ماه بعد نامه ای از طرف فدراسیون اسکی نروژ برای مسئولان اسکی یازده کشور اروپایی به این مضمون ارسال شد:

"خوشبختانه طی ۱۰ سال گذشته ورزش اسکی به سرعت در بسیاری از کشورها در حال گسترش است. بدین لحاظ تصور می کنیم وقت آن رسیده که یک فدراسیون بین‌المللی اسکی به ویژه برای تدوین مقررات هماهنگ برای مسابقات پرش و حل مساله آماتوریسم تشکیل شود. ما مطمئنیم که نمایندگان شما در مسابقات هولمن کول (نروژ) حضور خواهند داشت. بدین لحاظ پیسنهاد می کنیم که مجمع اسکی در طول مسابقات در اینجا برگزار شود."

۱۰ کشور (آلمان، اتریش، بوهم، اسپانیا، فرانسه، انگلستان، اسکاتلند، نروژ، سوئیس، چکسلواکی این دعوت را پذیرفتند و در ۱۸ فوریه ۱۹۱۰ در منطقه کریستیا کشور نروژ به مذاکره نشستند که نتیجه آن تأسیس کمیسیون بین المللی اسکی بود.

پیش از به پایان رسیدن سال ۱۹۱۰ مقررات به رشته تحریر در آمد و دومین مجمع با شرکت ۹ کشور در استکهلم برگزار شد. در این مجمع مقررات پیشنهادی مورد بحث قرار گرفت و پس از تغییرات نخستین مقررات مسابقات بین المللی به تصویب رسید. از آن پس تا ۱۹۱۴ هر ساله یک مجمع تشکیل شد .مسائل مطروحه در این مجامع عمدتاً حول آماتوریسم، مقررات مسابقات بین‌المللی و وارد کردن ورزش های زمستانی در بازیهای المپیک بود.

جنگ جهانی اول مسابقات بین‌المللی اسکی و مجامع را متوقف کرد، تا آنکه مجدداً در ۱۹۱۹ از شش کشور اروپایی ۲۰ نماینده در استکهلم دور هم جمع شدند و ششمین مجمع کمیسیون بین‌المللی اسکی را تشکیل دادند. بحث داغ این مجمع حضور اسکی در بازیهای المپیک بود که هنوز مورد موافقت کمیته بین‌المللی المپیک قرار نگرفته بود.

هشتمین مجمع کمیسیون بین‌المللی نقطه عطفی در تاریخ رویدادهای بین المللی اسکی به شمار می آید. این مجمع که در طول مسابقات موسوم به هفته بین‌المللی ورزش های زمستانی در ۱۹۲۴ در شامونی فرانسه برگزار شد، از دو نظر حائز اهمیت بود. نخست آن که مسابقات برگزار شده در این هفته نخستین مسابقات المپیک زمستانی محسوب شد، دوم آن که در این مجمع به اتفاق آرای نمایندگان ۱۴ کشور شرکت کننده کمیسیون بین‌المللی اسکی به فدراسیون بین‌المللی اسکی تبدیل شد و نام FIS ( مخفف جمله فرانسوی La Federation Internationale de ski)به تصویب رسید.

در سالهای اولیه تأسیس FIS موضع برتر کشورهای اسکاندیناوی به خوبی مشهود بود. در اساسنامه های آن سالها تأکید می شد که در شورای فدراسیون بین‌المللی اسکی باید نمایندگان فنلاند، نروژ و سوئد حتماً حضور داشته باشند اما پراکندگی افراد عضو در سالهای بعد تعادل بیشتری پیدا کرد.

پس از جنگ جهانی دوم، اسکی در منطقه خاورمیانه نیز رواج یافت و بیشتر در ارتش و به منظور هدف های نظامی گسترش پیدا کرد. از این رو نخستین قهرمانان اسکی این منطقه نظامیان بودند و یا هر فرد دیگری که به مقام قهرمانی می رسید پس از مدت کوتاهی جذب ارتش می شد. در ایران نخستین مسابقات اسکی در ۱۳۱۷ شمسی برگزار شد و تأسیس فدراسیون اسکی نیز در ۱۳۲۵ شمسی صورت گرفت. تشکیل فدراسیون اسکی ترکیه در ۱۹۳۶ میلادی، لبنان در ۱۸۴۸، قبرس در ۱۹۴۷و یونان در ۱۹۳۰ بود.

آن طور که برخی روایات می گویند دو گروه از خارجی هایی که به ایران آمدند اسکی مدرن را در ایران ترویج دادند. گروه نخست آلمانی هایی بودند که برای ساختن راه آهن ملی به ایران آمده بودن و با رسیدن زمستان به دامنه های البرز می رفتند و تورهای اسکی در آنجا برگزار می کردند . تماشای این ورزش پر هیجان وحرکات زیبایی که توسط آنها اجرا می شد برای محلی ها و روستاییان آن نواحی در نوع خودش بسیار  جالب بود و باعث می شد تا تعداد زیادی از مردم برای تماشا جمع شوند.

گروه دوم ایرانی هایی تحصیل کرده در خارج از ایران (عمدتا فرانسه و سوئیس) بودند که بعد از اتمام تحصیلات و بازگشت یه ایران شروع به آموزش اسکی به مبتدیان و نوآموزان کردند.

تصاویر قدیمی از اسکی در ایران

در سال های ۱۳۲۹ و ۱۳۲۰ به علت درگیر شدن جنگ جهانی دوم وسایل اسکی به ایران وارد نشد و ورزش اسکی چندان پیشرفتی نکرد. مجددا در سال ۱۳۲۵ که باب روابط بازرگانی ایران و اروپا باز شد اسکی نیز رونق گرفت و وسایلش به ایران رسید.

از وقایع مهم ورزشی دهه ۱۳۲۰ تولد فدراسیون های ورزشی ایران است . در این دهه نهضت المپیک در ایران با تأسیس کمیته ملی المپیک و به طبع آن فدراسیونهای ورزشی مختلف را بهمراه داشتند .

در سال ۱۳۲۵، پانزده فدراسیون از جمله فدراسیون اسکی تأسیس و آغاز به کارکرد .

اولین ریاست فدراسیون اسکی ایران را فیلیکس آقایان به عهده داشت که کاظم گیلان پور دبیری این فدراسیون را انجام می داد .

فدراسیون اسکی یکی از فدراسیون‌های ورزشی در ایران است که اداره کلیه امور رشته‌های ورزشی آلپاین، صحرانوردی، اسنوبرد، اسکی چمن، فری استایل و رول اسکی را برعهده دارد. فدراسیون اسکی ایران در حال حاضر یکی از اعضای فدراسیون بین‌المللی اسکی (FIS) است و در چندین کمیته این فدراسیون صاحب کرسی است.

اسکی ایران تا کنون موفق به حضور یازده دوره بازیهای المپیک زمستانی شده‌است و تنها رشته‌های حاضر در المپیک زمستانی رشته اسکی آلپاین و صحرانوردی بوده‌است. اسکی بازان ایران همچنین موفق به کسب مدال در بازیهای زمستانی آسیایی، مسابقات قهرمانی آسیا، مسابقات بین‌المللی (در بخش برف) و مسابقات قهرمانی جهان، مسابقات جام جهانی و مسابقات بین‌المللی (در بخش اسکی چمن) شده‌اند.

فیلیکس آقایان (رئیس)

سرتیپ سپه پور (رئیس)

سرهنگ یحیائی (رئیس)

فیلیکس آقایان (رئیس)

عیسی ساوه شمشکی (رئیس)

شکر اله حیدری (رئیس)

عیسی ساوه شمشکی (رئیس)

حسن زاهدی (سرپرست)

عیسی ساوه شمشکی (رئیس)

ناصر طالبی (سرپرست)

برانوش نیک بین (سرپرست)

ناصر طالبی (رئیس)

احمد سعادت مند (سرپرست)

سید عبدی افتخاری (رئیس)

کورش صبوریان (سرپرست)

عباس نظریان (رئیس)

وب سایت فدراسیون اسکی

وب سایت فدراسیون اسکی

• فهرست مناطق و پیستهای اسکی ایران

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اسکی (ورزش) موجود است.

• تاریخچهٔ اسکی در ایران (به انگلیسی)