ازملک (سرده)
اَزمَلَک (نام علمی: Smilax) نام یک سرده گیاه است. هریک از دو گونهٔ این جنس در شمال ایران است که ریشهٔ آن طبعی گرم و کاربرد دارویی دارد. جنسی از درختچه‌های جنگلی بالارونده از تیرهٔ مارچوبه‌ایان و غالباً دارای شاخه‌های خاردار و پیچنده و میوه‌های گرد و کوچک قرمز و برّاق است.[2] در جنگل‌های مخروبهٔ نواحی جلگه‌ای تا میانبند جنگل‌های شمال گسترده شده‌است. برگ‌هایش گرد و با قاعدهٔ قلبی‌شکل و آرایش رگبرگ‌هایش کمانی است. سطح تنه پوشیده از خار می‌باشد و میوه‌اش سته و قرمزرنگ است. این‌گونه جست زیادی تولید می‌کند.
| اَزمَلَک | |
|---|---|
 | |
| Smilax excelsa L | |
| آرایه‌شناسی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| راسته: | سوسن‌سانان |
| تیره: | اَزمَلَکیان[1] |
| سرده: | اَزمَلَک |
نام
این گیاه در جاهای مختلف نام‌های گوناگونی دارد، از جمله عُشبه، پیچ اَزمَلَک، سلبک، همیشک، سِکلیم، بالکاملاس و گَمپوره.[3] همچنین در نور آن را سِگلی و در دُرفَک بالکا و در اشرف لم و درساری مِلاش و در میاندره وِرگلام می‌نامند. در جاهای دیگر این نام‌ها را نیز برایش می‌توان یافت: شِنگیله، کُفُله‌بور، والی گیلی، تمیس، کامپوره، سکیلم، تَلی، وشات‌دانه، کلکادانه، ازملکی. همچنین، در کتاب‌های علمی عربی (از جمله در نوشته‌های ابن‌البیطار) سمیلقس و طقسوس نامیده شده که صورت عربی همان نام‌های فرنگی این گیاه‌اند.[4]
گونه‌های موجود در ایران
پانویس
- فرهنگستان بایگانی‌شده در ۴ دسامبر ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine، اَزمَلَکیان واژهٔ مصوّب فرهنگستان است در برابر Smilacaceae.
- صادقی، فرهنگ جامع زبان فارسی (جلد الف).
- کریمی ۱۳۸۱، ص ۷۰۴.
- دهخدا، لغتنامه.
- مظفریان ۱۳۹۱، ص ۶۳۵.
- مظفریان ۱۳۹۱، ص ۶۳۵.
منابع
- دهخدا، علی‌اکبر. لغتنامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- صادقی، علی‌اشرف صادقی (۱۳۹۳). فرهنگ جامع زبان فارسی. الف. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. (در دست چاپ)
- فرهنگستان زبان و ادب فارسی (۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۳). https://web.archive.org/web/20090830061043/http://www.persianacademy.ir/. بایگانی‌شده از [وبگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی اصلی] مقدار
|نشانی=را بررسی کنید (کمک) در ۳۰ اوت ۲۰۰۹. پارامتر|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - کریمی، هادی (۱۳۸۱). فرهنگ رستنی‌های ایران. تهران: انتشارات پرچم.
- مظفریان، ولی‌الله (۱۳۹۱). شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. تهران: فرهنگ معاصر.