ارغنون (کتاب)
ارگانون (لاتین: Organon، از اصل یونانی: όργανον به معنی ابزار و وسیله) نامی است که شاگردان ارسطو بر شش رساله از تألیفات او در علم منطق نهادند.
ارسطو |
---|
درگاهِ فلسفه |
جمعآوری این رسالهها به این شکل در زمان امپراتوری روم شرقی انجام گرفت. این شش رساله عبارت اند از:
- «مقولات» یا «قاطیغوریاس» (لاتین: Categoriae، از اصل یونانی: Κατηγορίαι، Katēgoriai) در آن ارسطو تمام آنچه را که وجود دارد به ۱۰ دسته تقسیم میکند که آن را مقولات عشره خوانند[1].
- «تعبیرات» یا «عبارت» یا «قضایا» یا «باری ارمینیاس» (لاتین: De Interpretatione، از اصل یونانی: Περὶ Ἑρμηνείας، Peri Hermeneias)
- «قیاس» یا «تحلیل القیاس» یا «آنالوطیقای اول» (لاتین: Analytica Priora)
- «برهان» یا «آنالوطیقای دوم» (لاتین: Analytica Posteriora)
- «جدل» یا «طوبیقا» (لاتین: Topica)
- «مغالطه» یا «سوفسطیقا» (لاتین: De sophisticis elenchis)
بعدها برخی از شارحان ارسطو دو کتاب دیگر او را نیز بر آن افزودند:
- «خطابه» یا «ریطوریقا» (لاتین: Ars Rhetorica از اصل یونانی: Τέχνης Ρητορικής، Technēs Rhtorikēs)
- «شعر» یا «بوطیقا» (لاتین: Poetica از اصل یونانی: Περὶ ποιητικῆς)
«ایساغوجی»[2] رساله دیگری است که با اقتباس از دو رساله برهان و جدل بعنوان مدخلی برای منطق ارسطو در نظر گرفته شد.[3] ارغنون از چند رساله ترکیب شده که نامهای آن در مأخذ اسلامی در بالا ذکر شد و یکی در تحلیل که آن دو رساله در مورد قیاس و برهان است. یکی در جدل، یکی در سفسطه و مغالطه. اسامی رسالات مذکور در یونانی چیزهایی شبیه به اسامی بالاست و لفظ و نام قاطیغوریاس در منابع یونانی "کاتگوریای" است که شامل همان مقولات عشر یعنی مقوله جوهر و ۹ مقوله عرض است.[4]
ترجمه فارسی
انتشار برگردان فارسی این کتاب برپایه متن یونانی آن در سال ۱۳۷۸ به دست میرشمس الدین ادیب سلطانی با عنوان «منطق ارسطو (ارگانون)» به انجام رسید.[5]
عنوان رسالههای فارسی کتاب در این برگردان از این قرار است:
- مقولهها
- در پیرامون گزارش
- آناکاویک نخست
- آناکاویک دوم
- جایگاههای بحث
- در پیرامون ابطالهای سوفیستی.[6]
منابع
- اساس الاقتباس چ دانشگاه ص ۳۴
- Isagoge
- منطق(۱)؛ احد فرامرزقراملکی؛ انتشارات دانشگاه پیام نور
- «ارغنون قاطیغوریاس». بایگانیشده از اصلی در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۲. دریافتشده در ۲۴ سپتامبر ۲۰۰۹.
- آدرس کتاب در سایت کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
- ر.ک: شناسنامه کتاب در سایت کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران