ابوالفتح والاتبار
میرزاابوالفتح حشمت‌الدوله (والاتبار) (۱۲۵۳ تبریز - ۱۳۳۷) از سادات طباطبایی دیبا، وزیر دوران قاجار و استاندار و سناتور دوره پهلوی و از درباریان بانفوذ هر دو خاندان سلطنتی قاجار و پهلوی بود.
میرزاابوالفتح حشمت‌الدوله (والاتبار) | |
|---|---|
| وزیر امور خارجه ایران | |
| مشغول به کار ۱۲۹۸ – ۱۲۹۸ | |
| پادشاه | احمد شاه قاجار |
| نخست‌وزیر | میرزا حسن خان وثوق‌الدوله |
| پیش از | اکبر میرزا صارم‌الدوله |
| وزیر داخله | |
| مشغول به کار ۱۲۹۸ – آبان ۱۲۹۹ | |
| نخست‌وزیر | میرزا حسن خان مشیرالدوله |
| وزیر جنگ | |
| مشغول به کار شهریور ۱۲۹۵ – خرداد ۱۲۹۶ | |
| نخست‌وزیر | میرزا حسن خان وثوق‌الدوله |
| سناتور | |
| مشغول به کار ۱۳۲۸ – ۱۳۳۷ | |
| حوزه انتخاباتی | آذربایجان شرقی (دوره‌های اول و دوم) |
| استاندار آذربایجان | |
| مشغول به کار ۴ اردیبهشت – ۲۲ بهمن ۱۳۲۸ | |
| پادشاه | محمدرضا شاه پهلوی |
| پس از | خلیل فهیم‌الملک |
| والی کرمان و بلوچستان | |
| مشغول به کار ۱۳۰۶ – ۱۳۰۸ | |
| پادشاه | رضا شاه پهلوی |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۱۲۵۳ تبریز، ایران |
| درگذشته | ۱۳۳۷ |
| دین | اسلام، شیعه |
پدرش فضل‌الله خان وکیل‌الملک در دربار مظفرالدین میرزا ولیعهد، صاحب مقام [1] [2] و مادرش «خاور خانم بهجت‌الدوله»، دختر حاج میرزا محمدعلی، تاجر معروف تبریز بود. از پنج سالگى نزد معلمان خصوصى تحصیل کرد و در ده سالگى به استدعاى پدرش از منشیان و محرران ولیعهد شد. پس از آنكه مدتى در دربار مظفرالدین میرزا خدمت کرد با سمت مستوفى اول جزو كاركنان محمدعلى میرزا اعتضادالسلطنه (محمدعلى شاه بعدی) درآمد.[3]
در سال ۱۳۰۸ هجری قمری (۱۲۶۹ یا ۱۲۷۰ خورشیدی) منشىباشى ولیعهد شد و سه سال بعد لقب ثقةالدوله گرفت. پس از آن‌که در سال ۱۲۷۵ مظفرالدین میرزا به تخت نشست و محمدعلى میرزا ولیعهد شد، میرزا ابوالفتح با لقب وكیلالملک رئیس دفتر مخصوص و مهردار محمدعلى میرزا و یكى از محارم و نزدیكان او شد و امور مالی و اداری ولیعهد کاملا زیر نظر او بود.[3]
در سال ۱۲۸۵ که محمدعلی میرزا به سلطنت رسید، میرزا ابوالفتح همراه او به تهران رفت و از درباریان بانفوذ شد.[4] ابتدا درجه امیر تومانى و سپس سردارى گرفت و لقب حشمت‌الدوله نیز به او اعطا شد. در جریان نهضت مشروطه و مبارزه مجلس و محمدعلى شاه، حشمت‌الدوله هوادار مشروطه‌خواهان بود و پس از به توپ بستن مجلس و بازداشت مشروطه‌خواهان، عده زیادی از آنان را از مجازات رهایی داد.[3]
پس از فتح تهران به دست مشروطه‌خواهان در سال ۱۲۸۸ و خلع محمدعلى شاه از سلطنت، تا چند سال از کار کنار گذاشته شد تا اینکه در شهریور ۱۲۹۵ در كابینه وثوق‌الدوله وزیر جنگ شد و نزدیک به نه ماه عضو دولت بود. در سال ۱۲۹۸ در كابینه وثوق‌الدوله مدتی وزیر امورخارجه بود و در دولت بعدی که میرزا حسن خان مشیرالدوله تشکیل داد، وزیر داخله شد و تا آبان ۱۲۹۹ در این سمت بود.
در دوران رضا شاه پهلوی، حشمت‌الدوله که نام خانوادگی والاتبار برگزیده بود از سال ۱۳۰۶ تا ۱۳۰۸ والی کرمان شد. سپس از کار دولتی کناره گرفت و در تبریز به املاک خود رسیدگی می‌کرد تا اینکه پس از کناره‌گیری رضا شاه از سلطنت، وارد خدمت دربار محمدرضا شاه شد.
والاتبار در چهارم اردیبهشت ۱۳۲۸ استاندار آذربایجان و همان سال با تشکیل نخستین دوره مجلس سنا، سناتور انتصابی آذربایجان شد و تا پایان عمر این عنوان را داشت.
پانویس
- مصدق،محمد،خاطرات و تالمات مصدق،نشر علمی، چاپ 15،تهران، 1397، ص. 53
- «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۸ نوامبر ۲۰۲۰.
- عاقلی، باقر (۱۳۸۰). شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران - جلد سوم. تهران: نگاه. صص. ۱۶۸۶ - ۱۶۸۹.
- https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-63/3276658-%D8%B0%DA%A9%D8%B1-%D8%A7%D8%AD%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D8%AE%D8%B4