آینالو

نام روستای آینالو برگرفته از نام نوعی تفنگ سرپر است که ظاهرا آینه داشت (در کتب تاریخ ارامنه هم این تفنگ با نام اختصاری آینالی (Այնալի) آورده شده است). این روستا به ساخت این تفنگ‌ در منطقه شهرت داشت. در یک دوره تعدادی از این تفنگ‌ها برای امیر ارشد در روستای آبخواره شهرستان ورزقان ارسال شد. بنایی هم توسط خانواده ارمنی تومانیان در دوران قاجار توسط فرزندان هاراتون و هم‌زمان با عمارت وینق در سال ۱۹۰۷ میلادی ساخته شد. نمونه این بنا در سایر نقاط هم ساخته شده بود و صحت و سقم مطلب زیر باید بررسی شود: ظاهرا قصر به خاطر سقف فلزی مانند آینه‌ای نور را منعکس می‌کرده‌است و مردم، که برای اولین بار شاهد چنین سقفی می‌شدند، آن را آئینه لو نامیده‌اند.[1] در حال حاضر تنها دیوارهای عمارت سالم مانده‌است.

در منطقه بکر و حفاظت شده جنگل‌های ارسباران، در منطقه اینالو و در مجاورت روستای آینالو، بر فراز کوهی، عمارتی زیبا بنا شده که با توجه به شیوه معماری و ساختمان‌سازی آن این بنا متعلق به عهد قاجار است و توسط تاجر معروف ارمنی دوران قاجار، طومانیاس ساخته شده‌است. شکوه و زیبایی ساختمان معماری و هنر ایرانی در امر ساختمان‌سازی را به نمایش می‌گذارد که چگونه سال‌ها پیش با آن وسایل و ابزار ساده اینچنین بنای باشکوه و با عظمتی را خلق کرده‌اند.

این محدوده بخش بسیار کوچکی از منطقه ۸۰ هزار هکتاری حفاظت شده ارسباران می‌باشد که از شمال غربی به روستای وایقان و از جنوب شرقی به روستاهای بالان و بهروز منتهی می‌شود.[2]

آب و هوای آن در فصل بهار و تابستان مطبوع و دلپذیر و دارای زمستان سرد می‌باشد.[3]

آینالو منطقه کوهستانی و جنگلی سر سبزی می‌باشد که دارای طبیعت زیبایی است که نیازمند توجه و نگهداری گردشگران می‌باشد و دور تا دور ده‌ها هکتار از جنگلهای واقع در این منطقه توسط سازمان حفاظت از محیط زیست تور سیمی کشیده شده که به محلی برای نگهداری چندین گوزن جهت دید عموم و تکثیر و رهاسازی در کل منطقه و طرح احیای نسل مارال تبدیل گشته است و منطقه جنگلی آینالو در حقیقت منطقه نگهداری مارال‌ها و آهوهای وحشی است.[4] با گذشت این سال‌ها از آغاز طرح احیای نسل مارال در جنگلهای حفاظت شده آینالو هم اینک این گونه جانوری به لحاظ تعداد و از نظر احیای ژنتیکی شرایط قابل قبولی دارد که در ابتدا ۵/۳ هکتار از اراضی روستای آینالو حصار کشی شد تا به عنوان محل قرنطینهٔ انتقال مارال مورد استفاده قرار گیرد اما اکنون به دلیل افزایش جمعیت گله، محدودهای با وسعت ۱۸۰ هکتار پذیرای بیش از ۲۶ رأس مارال است که آرزوی زندگی دوبارهی مارال‌ها را در جنگلهای ارسباران محقق کرده‌است.[5] یک تحقق اخیر سه نقطه شهرستان کلیبر را با بالاترین توانمندی گردشگری مشخص کرده‌است.[6] این سه مکان، که در مجاورت جاده کلیبر - عاشقلو (مسیر عباس‌آباد- آینالو - وایان) قرار گرفته‌اند، عبارتند از قلعه بابک، دره مکیدی و آینالو. آینالو در بکرترین قسمت از بخش‌های جنگلی ارسباران قرار گرفته‌است. این جنگلها، به دلیل عدم حفاظت صحیح و احیانا تغییرات آب و هوایی، در حال حاضر به صورت پراکنده به شهرستان‌های کلیبر، جلفا، ورزقان و اهر محدود می‌شود. ویژگی مشخصه محدوده آینالو تعدد روزهای مه آلود است. به لطف همین شرایط خاص جنگل انبوه، علیرغم سطح نسبتاً پایین بارندگی (۴۵۰-۶۰۰ میلیمتر)، توانسته است از طریق بارش مخفی (مه-بارش) شکل بگیرد.[7]

درآغاز قرن بیستم میلادی آینالو یکی از ۱۷ روستای ارمنی‌نشین ارسباران بود.[8] متعاقب مهاجرت ارمنیان به تبریز و تهران روستا مسلمان‌نشین شد. تا یک سال قبل از انقلاب اسلامی، تمام سکنه به شهر مهاجرت کردند. در سال ۱۳۷۰ هنوز دو خانواده، که بعد از انقلاب برگشته بودند، در روستا زندگی می‌کردند.

در سابق اهمیت آینالو به چهار چیز بود؛ * معدن سنگ آهن که آهنگری فعال در روستای عباس‌آباد را تغذیه می‌کرد، * معدن گٔل سفید، * باتلاقی که مردم ناحیه از آنجا زالو می‌گرفتند، * و بالاخره مورد چهارم فردی محمد قلی فرزند کربلائی عباس از طایفه قاضیلی شاخه‌ای ازایل محمد خانلو (مالک عباس‌آباد)، مشهور به انجمن، بود. این شخص، در جوانی ثروت هنگفتی را، که از پدر تاجرش به ارث برده بود، به علت جنگ وغارت منطقه توسط خوانین در سفری طولانی به قره باغ هدر داده بود ولی بر بذله گویی و خوش مشربی او خلل وارد نشده بود. خاطرات انجمن، بمانند نسخه شفاهی زوربای یونانی، در سطح روستاهای منطقه همانند رمانی شیرین نقل محافل بود.وجودافراد سرشناس بانفوذخانواده اربابی این روستا بالابیگ رسولی اهری فرزندآتابیگ رسولی اهری می‌توان برد .

1. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ نوامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳ نوامبر ۲۰۱۳.
2. «گردشگران برای آینالو خطر ساز شده‌اند، جام جم». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۱ ژوئن ۲۰۱۴.
3. «با تو از بهشت آذربایجان و ایران می‌گویم، خبرگزاری فارس».
5. های-حفاظت-شده-آینالو؛ریه-های-سبز-آذربایجان‏ «جنگل‌های حفاظت شده آینالو؛ ریه‌های سبز آذربایجان، خبرگزاری نصر» مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک).
6. Neda Mohseni, Shahram Roostaei, Arasbaran ecotourism potential assessment whit emphasis on the scientific and additional values, International Research Journal of Applied and Basic Sciences. (2012) 3:1143-1147
7. http://tabriz.irib.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=2429:1390-11-29-06-48-37&catid=131:1390-08-08-09-16-09&Itemid=585
8. Report on India and Persia of the deputation: sent by the Board of foreign missions of the Presbyterian church in the U.S.A. to visit these fields in 1921-22, p. 513