کارلیایی‌ها

کارلیایی‌ها (کارلیایی: karjalaižet, karjalazet, karjalaiset‎، فنلاندی: karjalaiset، سوئدی: kareler, karelare، روسی: Карелы) یک گروه قومی بومی شمال اروپا و منطقه تاریخی کارلیا هستند که امروزه میان فنلاند و روسیه تقسیم شده‌است. کارلیایی‌هایی که در کارلیای روسیه زندگی می‌کنند یک گروه قومی متمایز به‌شمار می‌روند که با کارلیایی‌های فنلاندی که زیرمجموعه فنلاندی‌ها هستند، مرتبطتند. این تمایز در طول تاریخ از آنجا بود که سوئد و ولیکی نووگورود بر سر کارلیا درگیر شدند و این سرزمین سرانجام بین آن‌ها تقسیم شده‌است و در نتیجه کارلیایی‌ها تحت حوزه‌های مختلف فرهنگی قرار گرفتند.

کارلیایی‌ها
karjalaižet karjalazet karjalaiset
پرچم کارلیایی‌ها[1][2]
کل جمعیت
۷۳٬۰۰۰
مناطق با جمعیت چشمگیر
 روسیه۶۰٬۸۱۵ (۲۰۱۰)[3]
 فنلاند۱۰٬۰۰۰ (۱۹۹۴)[4]
 اوکراین۱٬۵۲۲ (۲۰۰۱)[5]
 استونی۳۶۳ (۲۰۱۱)[6]
 بلاروس۳۰۲ (۲۰۰۹)[7]
 لتونی۱۹۲ (۲۰۱۸)[8]
 لیتوانی۳۹ (۲۰۱۱)[9]
زبان‌ها
کارلیایی، روسی، فنلاندی، سوئدی
دین
بیبشینه ارتدکس شرقی
اقلیت لوتریان
قومیت‌های وابسته
سایر فین‌های بالتیک
چند پیرزن کارلیایی

بیشتر کارلیایی‌ها در روسیه در جمهوری کارلیا می‌زیند و در آنجا و در سایر مناطق مجاور شمال غربی کشور گروه قومی معینی هستند. زبان آن‌ها به‌طور سنتی زبان کارلیایی بوده و پیرو کلیسای ارتدکس شرقی هستند. درون‌بوم‌های کارلیایی قابل توجهی در ابلاست‌های تور و نووگورود یافت می‌شود که در نتیجه مهاجرت‌های کارلیایی‌ها پس از جنگ ۱۶۵۸-۱۶۵۶ روسیه و فنلاند پدید آمده‌اند.

بیشتر کارلیایی‌ها در فنلاند در منطقه‌های کارلیای شمالی و جنوبی زندگی می‌کنند. از آنجا که فنلاند در جنگ جهانی دوم وادار شد بخش‌هایی از کارلیا را به اتحاد جماهیر شوروی واگذار کند، کارلیایی‌های فنلاندی مناطق تخلیه‌شده نیز در سایر نقاط فنلاند ساکن شدند. آن‌ها به‌طور سنتی به کارلیایی صحبت می‌کنند. با این حال به دلیل اینکه تا همین اواخر دولت فنلاند کارلیایی را به عنوان زبانی مجزا به رسمیت نمی‌شناخت، بیشتر کارلیایی‌ها چاره‌ای جز یادگیری فنلاندی نداشتند و اکنون بیشتر به گویش کارلیایی فنلاندی سخن می‌کنند.

زبان

زبان کارلیایی بسیار با زبان فنلاندی مرتبط است. این زبان دارای سه گویش است:[10][11]

  • کارلیایی شمالی
  • کارلیایی جنوبی
    • کارلیایی تور
  • کارلیایی اولونتس یا لیووی

دین

بیشتر کارلیایی‌های روسیه پیور کلیسای ارتدکس شرقی آیین مسیحیت هستند. در برابر بیشتر کارلیایی‌های فنلاند از شاخه لوتریانیسم مسیحیت پیروی می‌کنند.[12] شمن‌باوری نیز هنوز هم در میان برخی از کارلیایی‌ها رایج است. کارلیایی‌های ارتدکس بسیاری از باورهای عامیانه خویش را در مسیحیت گنجانده‌اند. داستان‌های محلی کارلیایی، همراه با برخی از داستان‌های فنلاندی، کالوالا را شکل داده‌اند.

جستارهای وابسته

منابع
  1. Minahan, James (2000). One Europe, Many Nations. Greenwood Publishing Group. p. 368. ISBN 978-0-313-30984-7.
  2. "The Flags of Karelia". Heninen.net. Retrieved 2017-03-12.
  3. "Russian census of 2010" (XLS). Gks.ru. Retrieved 2017-03-12.
  4. Languages of Finland. "Finland". Ethnologue.com. Retrieved 2017-03-12.
  5. "Ethnic composition of Ukraine 2001". Pop-stat.mashke.org. Retrieved 2017-03-12.
  6. "RAHVASTIK RAHVUSE, SOO JA ELUKOHA JÄRGI, 31. DETSEMBER 2011". Pub.stat.ee. Retrieved 2017-03-12.
  7. Национальный статистический комитет Республики Беларусь (PDF). Национальный статистический комитет Республики Беларусь (به روسی). Национальный статистический комитет Республики Беларусь. Archived from the original (PDF) on 18 October 2013. Retrieved 1 August 2012.
  8. "Latvijas iedzīvotāju sadalījums pēc nacionālā sastāva un valstiskās piederības (Datums=01.01.2018)" (PDF). Archived from the original (PDF) on 25 November 2020. Retrieved 18 February 2018.
  9. "Lietuvos Respublikos 2011 metų visuotinio gyventojų ir būstų surašymo rezultatai". Retrieved 18 February 2018.
  10. "Karjala - kieli, murre ja paikka - kartta" [Karelia - language, dialect and place - map]. kotus.fi (به فنلاندی). Institute for the Languages of Finland. Retrieved January 10, 2021.}}
  11. https://kaino.kotus.fi/www/verkkojulkaisut/julk129/karjalan_kielen_murteet.shtml
  12. Cole, Jeffrey E. (2011-05-25). Ethnic Groups of Europe: An Encyclopedia: An Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 220. ISBN 978-1-59884-303-3.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.