هژمونی فرهنگی

سلطه فرهنگی، فرادستی فرهنگی یا هژمونی فرهنگی (به انگلیسی: Cultural hegemony) از انواع هژمونی و مفهومی است برای توصیف نفوذ و تسلط فرهنگی یک گروه اجتماعی بر گروهی دیگر، چنان‌که گروهِ مسلط یا فرادست درجه‌ای از رضایت گروه تحت سلطه یا فرودست را به‌دست می‌آورد و با «تسلط داشتن به اعمال زور صرف» تفاوت دارد. در هژمونی فرهنگی، طبقۀ دارای قدرت می‌کوشد تا تمامی باورها و شیوه‌های فرهنگی و سبک زندگی و بنیادهای اعتقادی خود را در بطن جامعه جاری کند و انواع دیگر مشخصه‌های فرهنگی و از جمله هویت اقلیت را به ترتیبی که «خواست آنان نیز باشد»، از بین ببرد.

مارکسیسم
بخشی از سلسله مقالات دربارهٔ

آثار تئوریک مانیفست کمونیسم مقدمه‌ای بر نقد اقتصاد سیاسی سرمایه هیجدهم برومر لوئی بناپارت گروندریسه ایدئولوژی آلمانی
علوم اجتماعی بیگانگی • بورژوازی زیربنا و روبنا آگاهی طبقاتی شیءوارگی کالا کمونیسم • سوسیالیسم • سرشت بشر ایدئولوژی • پرولتاریا مالکیت خصوصی • هژمونی فرهنگی مناسبات تولید
اقتصاد شیوه تولید سرمایه‌داری شیوه تولید سوسیالیستی انباشت سرمایه بت وارگی(Marxism) اقتصاد مارکسی سوسیالیسم علمی سوسیالیسم(مارکسی) شیوه تولید سرمایه‌داری جبرگرایی اقتصادی Labour power • قانون ارزش مفهوم تولید شیوه تولید چشم‌اندازهای سرمایه‌داری نیروی تولید Surplus labour • ارزش اضافی
تاریخ نظریه تاریخ مارکس ماتریالیسم تاریخی تاریخی جبرگرایی مارکسیسم و اقتدارگریزی تولید سرمایه‌داری نبرد طبقاتی دیکتاتوری پرولتاریا انباشت ابتدایی سرمایه انقلاب پرولتاریایی اینترناسیونالیسم پرولتاریایی انقلاب جهانی کمونیسم بدون دولت کمونیسم شورایی
فلسفه فلسفه مارکس ماتریالیسم دیالکتیک فلسفه در اتحاد جماهیر شوروی فلسفه مارکسیستی در باب طبیعت انسان گرایی مارکسیستی فمینیسم مارکسیستی مارکسیسم غربی مارکسیسم تحلیلی مارکسیسم آزادی‌خواه خودمختاری مارکسیستی جغرافیای مارکسیستی نقد ادبی مارکسیستی مارکسیسم ساختارگرا پسا‌مارکسیسم مارکس جوان
جنبه‌ها زیبایی‌شناسی · باستان‌شناسی · جرم‌شناسی · نظریه فیلم مارکسیستی · جغرافیا · تاریخ‌نگاری · نقد ادبی · مارکسیسم و مذهب
افراد کارل مارکس • فردریش انگلس کارل کائوتسکی • ادوآرد برنشتاین جیمز کانلی • گئورگی پلخانف رزا لوکزامبورگ • ولادمیر لنین لئون تروتسکی • جوزف استالین شن دوژیو • مائو زدونگ • هو شی مین چه گوارا • فیدل کاسترو مکتب فرانکفورت • لوئی آلتوسر گئورگ لوکاچ • کارل کرش آنتونیو گرامشی • آنتون پانه‌کک رودلف هیلفردینگ • گی دوبور • چارلز امیل روتنبرگ بیشتر

این اصطلاح از واژه یونانی «هژمون» گرفته شده که به معنای «رهبر» یا صرفاً «تسلط بر دیگری» است. یونانیان باستان از این اصطلاح برای نشان دادن تسلط سیاسی-نظامی یک شهر بر شهر دیگر استفاده می‌کردند.

سلطه فرهنگی کلیه ظرفیت‌های فیزیکی و معنوی یک فرهنگ را برای معرفی خود به عنوان فرهنگ غالب بسیج می‌کند و می‌کوشد تا فرهنگ‌های دیگر را با رضایت خودشان تضعیف، مغلوب یا نابود کند. انگیزۀ این اقدام ممکن است ایجاد وابستگی زبانی، فرهنگی، هنری و غیره باشد و عمدتاً به مقاصد سیاسی انجام می‌شود. تسلط بر فرهنگ‌های دیگر با «رضایت خودشان»، مهم‌ترین وجه تفاوت این نوع سلطه‌گری با انواع دیگر آن است.

سلطۀ فرهنگی یا هژمونی فرهنگی ارزش‌ها و اعتقادات ملی یا مذهبی مردم را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و از دیگر انواع سلطه (همچون سلطه‌های نظامی و سیاسی) خطرناک‌تر و نامرئی‌تر است.

در هنگام اجرا و انجام سلطه فرهنگی، یک فرهنگ جایگزین فرهنگ دیگر می‌شود. این سخن فردوسی بر این نوع سلطه دلالت دارد: «تو دادی مرا فر و فرهنگ و رای، تو باشی به هر نیک و بد رهنمای».

نقش روشنفکران

طبقه کارگر و دهقان برای درک هژمونی فرهنگی و مبارزه با آن وابسته به روشنفکرانی است که برساخته‌ جامعه‌ خود آنان هستند، و آنتونیو گرامشی به همین دلیل بین روشنفکران طبقه بورژوا و روشنفکران طبقه کارگر تفاوت می‌گذارد، و آن ها را به ترتیب هواداران و مخالفان وضع موجود می‌نامد[1].

پیوند به بیرون

پرتال جامع علوم انسانی

فرهنگ
علم	انسان‌شناسی Cultural astronomy en:Cultural ecology en:Cultural neuroscience مطالعات فرهنگی en:Culturology en:Culture theory en:Neuroculture
زیرگستره‌ها	Bioculture Cultural analytics انسان‌شناسی فرهنگی Cultural economics Cultural entomology Cultural geography تاریخ فرهنگی Cultural mediation روان‌شناسی فرهنگی Culturomics Cross-cultural psychology Intercultural relations فلسفه فرهنگ Popular culture studies Semiotics of culture Sociology of culture Sound culture Theology of culture Visual culture
گونه‌ها	Constructed culture Dominant culture فولکلور فرهنگ فرادست Individualistic culture Legal culture Low culture Official culture فرهنگ سیاسی Civic فرهنگ عامه Urban Primitive culture خرده‌فرهنگ Alternative culture list Super culture Vernacular culture
نمودها	فرهنگ‌پذیری استیلای فرهنگی کانون تمدن و فرهنگ Cultural artifact Cultural baggage Cultural behavior سرمایه فرهنگی Cultural communication تضاد فرهنگی Cultural cringe Cultural dissonance Cultural framework میراث فرهنگی نماد فرهنگی هویت فرهنگی Cultural industry Cultural invention چشم‌انداز فرهنگی Cultural learning Cultural leveling Cultural memory Cultural pluralism Cultural practice Cultural property Cultural reproduction Cultural system فناوری فرهنگی Cultural universal Cultureme تباهی Enculturation High- and low-context cultures Interculturality Manuscript culture فرهنگ مادی Non-material culture فرهنگ سازمانی Print culture Protoculture Safety culture Technoculture مبادله فرهنگی Transculturation
سیاست‌ها	Colonial mentality Consumer capitalism همگون‌سازی فرهنگی رایزن فرهنگی Cultural backwardness Cultural Bolshevism Cultural conservatism Cultural deprivation Cultural diplomacy Cultural environmentalism Cultural exception Cultural feminism Cultural genocide Cultural globalization هژمونی فرهنگی امپریالیسم فرهنگی Cultural intelligence Cultural liberalism Cultural nationalism Cultural pessimism سیاست‌های فرهنگی Cultural radicalism Cultural retention انقلاب فرهنگی چین Cultural rights Cultural safety Cultural silence Cultural Zionism Culture change وزارت فرهنگ Culture of fear جنگ فرهنگی Dominator culture Interculturalism Intraculturalism Monoculturalism چندگانگی فرهنگی امنیت
وابسته	Animal culture فرهنگ باستان‌شناختی Bennett scale Birds in culture قلدری فرهنگ کافه‌نشینی Cross-cultural Cultural bias مرکز فرهنگی مسیحی فرهنگی Cultural Mormon شایستگی فرهنگی منتقد فرهنگی تنوع فرهنگی Cultural encoding Cultural evolutionism Cultural institution Cultural Judaism تأخر فرهنگی Cultural literacy Cultural mosaic Cultural movement مسلمان فرهنگی Cultural probe نسبی‌گرایی فرهنگی گردشگری فرهنگی Pop-culture Cultural translation Cultural turn Cultural sensibility Culture gap Culture hero صنعت فرهنگ شوک فرهنگی Children's culture Culturalism فرهنگ مجازی Death and culture Disability culture Deaf culture Emotions and culture Insects in culture شایستگی فرهنگی Languaculture Media culture Oppositional culture Participatory culture فرهنگ اجازه فرهنگ تجاوز Remix culture فرهنگ چای دگرگونی فرهنگی Urban culture Welfare culture
* درگاه:فرهنگ Commons WikiProject changes

Gramsci, Antonio, Selections from the Prison Notebooks of Antonio Gramsci (1971), pp. 7–8

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.