هدایت الله شهاب فردوسی

هدایت الله شهاب فردوسی (۱۲۷۷-۱۳۴۷) ادیب و قرآن پژوه معاصر بود. مقالاتی از وی عمدتا با مضامین دینی و اخلاقی فراهم آمده که از آن جمله است: 'دین اسلام عقلی است'، 'آسودگی واقعی'، 'اندیشهٔ انسان، مادی نیست'، 'آفت تقلیدهای نا به جا!'، میزان عدل' و 'تاریخچهٔ مختصر شیخیه و بابیه و بهائیه'.[1]

از راست ولی الله شهاب فردوس، هدایت الله شهاب فردوس، میرزا فتح الله سعادت دهه ۲۰

او در سال ۱۲۷۷ خورشیدی در شهر تون و در خانواده‌ای مذهبی و روحانی دیده به جهان گشود.[1]

کتاب حالات و مقالات شهاب فردوس که در اصل برگرفته از سلسله مقالات او می‌باشد، در قسمت شیخیه٬ بابیگری و بهائیت که از صفحه ۴۱۰ آغاز می‌گردد همانطور که در زیرنویس صفحه ۴۱۰ هم ذکر شده بر اساس دوره نهم سال ۱۳۳۴ - دوره ۱۸ تا ۵۰ مجله آشفته که عماد عصار سردبیر آن بود تهیه شده‌است. این قسمت به نقد این مکاتب پرداخته و در زمان خود موجب بحث‌های زیادی از جانب مذهبیون افراطی و بهایی‌ها گردید و آن مباحثه‌ها نیز در این مقالات درج شده‌است. هنوز هم این مقالات و این کتب در مناظره‌ها و مباحثه‌های موجود مورد بهره برداری قرار می‌گیرد و هدایت الله شهاب فردوسی با دادن اطلاعات و مقایسه کتب مورد قبول طرفین بحث را پیش برده است.

در تدوین لغت نامه دهخدا، علاوه بر علی‌اکبر دهخدا و همکاران اولیه او، گروهی از پژوهندگان زبان و ادب فارسی در طی بیش از شصت سال در هیئت مؤلفان لغت‌نامه دهخدا عضویت داشته‌اند و به تهیه مواد و تنظیم آن‌ها و نیز تدوین و تألیف مواد گرد آمده برای لغت‌نامه مشغول بودند. هدایت‌الله شهاب فردوسی یکی از این همکاران بوده که در تهیه بخش اول از حرف «غ» با دهخدا همکاری نموده است.[2]

کتاب حالات و مقالات استاد شهاب فردوسی دربارهٔ نسب، تحصیلات، کاوش‌های اعتقادی و برخی خاطرات هدایت الله شهاب فردوسی است. محمد ترابیان فردوسی در مقدمه این کتاب می‌نویسد: «چون آن ادیب توانا، از قلم شیوا و رسایی برخوردار بود، صلاح برآن دیده شد که در شرح حالش از قلم زیبای خود ایشان (با کمی تصرف و تخلیص) استفاده شود.»[3] مقالات این کتاب قبلاً در مجله آشفته به چاپ رسیده و بواسطه قسمت شیخیه، بابیگری و بهائیت موجب مباحثات متعدد در زمان خود گردید. این قسمت (از صفحه ۴۱۰ تا۴۷۳) حاوی بررسی و نقد بهائیت با استفاده از کتب بهایی می‌باشد.[4]

محمد ترابیان فردوسی در مقدمه کتاب حالات و مقالات شهاب فردوسی در معرفی وی می‌نویسد: «پدر بزرگش (آیت الله حاج میرزا محمود مجتهد قدسی) سال‌ها حاکم شرع منطقه و عمویش (آیت الله حاج سید عبدالحسین نجفی) مدت‌ها بزرگ عالم و امام جمعهٔ شهر بود پدرش (سید عبدالکریم موحد موسوی) عالمی با تقوا بود»[5]