نبرد کرتسانیسی
نبرد کرتسانیسی نبردی بود که در ۱۷۹۵ میلادی (۱۱۷۴ خورشیدی) پس از مصالحه قره‌باغ و در منطقه کرتسانیسی تفلیس روی داد. این نبرد میان آقامحمدخان قاجار و ایراکلی دوم، پادشاه کارتلی-کاختی در تفلیس اتفاق افتاد. دلیل آن شورش در قفقاز بود که از دوره زندیه به بعد خود را تحت‌الحمایه روسیه تزاری می‌دانستند و با آن دولت هم‌پیمان شده بودند. نتیجه جنگ ویرانی کامل تفلیس و شکست پادشاهی کارتلی-کاختی بود.
| نبرد کرتسانیسی | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخشی از جنگ‌های آقامحمدخان در قفقاز و سرکوب شورش‌های این منطقه | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
| طرفین درگیر | |||||||||
 ایران قاجاری خانات گنجه خانات ایروان |
 پادشاهی کارتلی-کاختی پادشاهی ایمرتی | ||||||||
| فرماندهان و رهبران | |||||||||
|
آقامحمدخان |
ایراکلی دوم سلیمان دوم | ||||||||
| قوا | |||||||||
| ۳۵۰۰۰ |
۳۰۰۰ ۲۰۰۰ | ||||||||
| تلفات | |||||||||
| ۱۳۰۰۰ کشته[1] |
۴۰۰۰ کشته[1] ۱۵۰۰۰ اسیر غیرنظامی به سرزمین‌های داخلی ایران کوچانده شدند. | ||||||||
آغامحمدخان پس از این پیروزی در سال ۱۷۹۶ میلادی در تهران به نام پادشاه ایران تاجگذاری کرد و سلسله قاجار را تأسیس کرد.
اگرچه قاجارها پیروز شدند و آقامحمدخان به قول خود به ایراکلی دوم وفادار ماند که اگر ایراکلی اتحاد با روسیه را لغو نکند و به‌طور داوطلبانه ولایت ایران را قبول نکند، به پادشاهی او حمله خواهد کرد. با وجود این که روسیه در معاهده ۱۷۸۳ گئورگیفسک رسماً اعلام کرده بود که پادشاهی ایراکلی را در برابر هرگونه اقدام جدید ایرانیان برای برقراری مجدد ولایت بر گرجستان محافظت می‌کند، اما جاه‌طلبی و سیاست روسیه مهمترین دلایل روسیه برای عدم مداخله در نبرد کرتسانیسی بود. متعاقباً، برای از دست ندادن قدر و منزلت روسیه، کاترین دوم در سال ۱۷۹۶ حمله‌ای را علیه ایران آغاز کرد، اما مدت کوتاهی پس از مرگش حمله لغو و ارتش روسیه از قلمرو ایران خارج شد. سالهای بعد همچنان آشفته بودند و به عنوان زمان آشفتگی شناخته می‌شد. برقراری مجدد حکومت ایران بر گرجستان مدت زیادی طول نکشید، زیرا شاه در سال ۱۷۹۷ در شوشی ترور شد و پادشاه گرجستان نیز یک سال پس از آن درگذشت. گرجستان ویران شده و بحران در حکومت مرکزی ایران به علت نامشخص بودن وارث بعدی تاج و تخت، راه را برای الحاق گرجستان به روسیه در چندین سال بعد توسط تزار پاول یکم باز کرد.
جستارهای وابسته
- فتح تفلیس و نبرد گوگجه (جنگ شاه عباس)
منابع
- Donald Rayfield. Edge of Empires: A History of Georgia Reaktion Books, 15 feb. 2013 شابک ۱۷۸۰۲۳۰۷۰۲ p 255
- جنگ‌های آقا محمد خان در قفقاز دانشنامه رشد
- Wikipedia contributors, 'Battle of Krtsanisi', Wikipedia, The Free Encyclopedia, 22 August 2013, 13:45 UTC, <http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Battle_of_Krtsanisi&oldid=569724452> [accessed 14 September 2013]