میرزا ابراهیم‌خان صحاف‌باشی

میرزا ابراهیم‌خان صحاف‌باشی نخستین گام را برای عمومی شدن سینما در ایران برداشت.

وی که در خیابان لاله‌زار روبروی محل فعلی سینما کریستال مغازه آنتیک‌فروشی داشت و کارش فروش اشیاء زینتی بود، در خرداد ۱۲۷۶ با اجازه مظفرالدین‌شاه به قصد سفر تجاری به دور دنیا، ایران را از بندر انزلی ترک کرد. او در این سفر با دستگاه سینماتوگراف آشنا شد و پس از پایان سفرش دستگاه پروژکتوری را به منظور نمایش با خود به تهران آورد.

وی در بازگشت به ایران نخستین سالن نمایش فیلم را در حدود مهر ۱۲۸۳ در حیاط پشت مغازه‌اش در سه‌راه مهنا لاله‌زارنو دایر کرد. از فیلم‌هایی که او نمایش می‌داد، یکی داستان مردی بود که بیش از صد مرد را وارد کالسکهٔ کوچکی می‌کرد یا از مرغی بیش از بیست تخم می‌گرفت.

اما نخستین سالن عمومی سینما در ایران را در رمضان ۱۳۲۲ ه. ق در اول خیابان چراغ‌گاز (خیابان امیرکبیر) افتتاح کرد. از فیلم‌هایی که در این سالن که معمولاً فقط شب‌ها باز بود و نمایش داده می‌شد، می‌توان از فیلمی یاد کرد که در آن مردی مشغول جارو کردن کوچه‌ای است، در این‌حال ماشین جاده‌صاف‌کنی از راه می‌رسد و او را زیر می‌گیرد و جاروکش به صورت باریک و بلند در می‌آید و بعد یکی از روی چارپایه با تخماخی بر سرش می‌کوبد و مرد این‌بار کوتاه و چاق می‌شود.

عمر این سینما که بلیت‌هایش یک، دو، سه و پنج ریال بود و تماشاگرانش آدم‌های نسبتا پولداری بودند تنها یک ماه رمضان بود. علت تعطیلی این سالن را بعضی بدگویی‌های مردم از سینما و در نتیجه کفرآمیز بودن سینما از سوی شیخ فضل‌الله نوری می‌دانند و به روایتی دیگر چون صحاف‌باشی جزو مشروطه‌خواهان بوده، بر اثر درگیری‌هایی که با دربار داشته و بدگویی‌هایی که از سینما صورت می‌گرفته، بهانه‌ای دست درباریان می‌افتد و سینما به تعطیلی کشانده می‌شود. بدنبال این اتفاق، صحاف‌باشی پروژکتور خود را به آرداشس پادماگریان (اردشیرخان) واگذار می‌کند. وی پس از تحمل رنج فراوان اموال و اجناس خود را فروخت و در ۱۲۸۶ تبعید و راهی کربلا شد و پس از مدتی به هند مهاجرت نمود.[1][2]