موریهه اوشیبا
موریهه اوئه شیبا (به ژاپنی: 植芝 盛平 Ueshiba Morihei) بنیان‌گذار ورزش رزمی آیکیدو است. اغلب به او لقب بنیان‌گذار (به ژاپنی: 開祖 Kaiso) یا استاد بزرگ (به ژاپنی: O'Sensei 大先生/翁先生) را دادند.
| موریهه اوئه شیبا Morihei Ueshiba | |
|---|---|
 تصویری از موریهه اوئه شیبا ۱۹۳۰ | |
| زادهٔ | ۱۴ دسامبر ۱۸۸۳ تانابه، واکایاما، ژاپن |
| درگذشت | ۲۶ آوریل ۱۹۶۹ (۸۵ سالگی) |
| ملیت |  ژاپن |
| پیشه | بنیان‌گذار ورزش آیکیدو |
| عنوان | استاد بزرگ (O'Sensei) |
او در سال ۱۸۸۳ در کشور ژاپن دیده به جهان گشود و پس از هشتاد و شش سال عمر در سال ۱۹۶۹ دیده از جهان فروبست. وی درسبک‌های متعددی از جمله جوجوتسو دارای مدرک بود و همچنین دربکارگیری از نیزه و شمشیـر مهارتی خاص داشت. وی با تغییر و تعدیل برخی از فنون جوجوتسو، از آنها در آیکیدو استفاده نمود و فنون منحصر به فرد دیگری را نیز درهنر رزمی خود بکارگرفت.
آیکیدو نامی است که او برای هنر رزمی خود انتخاب نمود. این کلمه مرکب از سه جـزء آی، کی و دو می‌باشد که معنای اصلی آنها به ترتیب هماهنگی، نیروی درونی و راه و روش می‌باشد. تلفظ آی به معنای هماهنگی، با آی به معنای عشـق یکی است و اوئه شیبا از هر دو آنها، برای رساندن پیام این هنر رزمی بهره می‌برد.
زندگینامه
تولد
در ۱۴ دسامبر سال ۱۸۸۳ در استان تانابه، واکایاما از پدر و مادری بنام یُرُکو و یوکی به دنیا آمد.
دهه اول
- سال ۱۸۹۰ در هفت سالگی در معبـدی در نزدیکی خانه‌اش خواندن و نوشتن را آموخت. در سیزده سالگی به مدرسه راهنمایی واکایاماکن دای نی جین چو رفت ولی پس از یکسال منصرف شد. در چهارده سالگی معلم چرتکه و محاسبات ریاضی سنتی شد و در اداره مالیات مشغول بکار شد. در هجـده سالگی کار اداره مالیات را رها کرد و برای کار به توکیو رفت. سال ۱۹۰۲ در نوزده سالگی مغازه‌ای دایر کرد و به تمرین جـودو پرداخت. بعلت مریضی به شهر تانابه برگشت و هر روز در کوهستانها خود را قوی می‌کرد و در همین سال ازدواج کرد.
دهه دوم
- سال ۱۹۰۳ در بیست سالگی به خدمت سربازی در اُساکا رفت و آنقدر در کار تیراندازی و شمشیر بازی مهارت داشت که به او پیشوای سربازها می‌گفتند. از استان اُساکا به استان واکایاما رفت تا در جنگ نی چی رو شرکت کند و مرتب ورزش می‌کرد. در بیست و شش سالگی با نظر دولت دربارهٔ یکی شدن معابد مخالفت کرد و به پیروزی رسید.
- سال ۱۹۱۲ در بیست و نه سالگی از طرف دولت به او پیشنهاد شد به هوکایدو برود و او با پنجاه و چهار خانوار به هوکایدو منطقه مُن بتسو گون شی راتاکی گِن رفتند. در سی و یک سالگی در روستای کامی یوبِتسو کارهای زیادی انجام داد و او را شی راتاکی اُ نامیدند.
دهه سوم
- سال ۱۹۱۵ در سی و دو سالـگی در هتلی در اِن گارو بنام هی ساتا با استاد مشهور جوجوتسو، تاکِدا سـوکاکو آشنا شـد و بـه هنر رزمی جـوجوتسو پرداخت. در سن سی و پنج سـالگی یکی از مقامات بالای ارتش مُنبِتسو گون در روستای کامی بِتسو شد. در سی و شـش سالگی در زمان مرگ پدر، موریهه به شهر خود برگشت و در بین راه به کیوتو آیابه رفت و با رهبران مذهبی معروف، بنام دِگوچی اُنی زابورُ آشنا شد.
- سال ۱۹۲۰ در سی و هفـت سالـگی پس از مرگ پدرش همراه با خانواده اش به کیوتو آیابه رفت تا در آنجا زندگی کند. در آنجا به ورزش پرداخت و باشگاهی بنام کلاس اوئه شیبا را دایر نمود.
- سال ۱۹۲۲ در سی و نه سالگی نام آی‌کی را برای ورزش خود برگزید و به دیگران ابلاغ کرد.
دهه چهارم
- در چهـل و دو سالگی به همه گفت که راه آی‌کی را با جدیت دنبال کنند و در پائیز همان سال بـه دعوت دریادار تاکِ شیتا رئیس نیروی دریایی به توکیو رفت تا در آیاماگُشو به تدریس آیکیدو بپردازد.
- سال ۱۹۲۷ در چهل و چهار سالگی همراه خانواده خود به توکیو رفت و خانه‌ای اجاره کرد و همچنین مکانی اجاره کرد و در آنجا به تمرین پرداخت و در چهل و شـش سالگی، معلم ورزش دریا نوردان شد.
- سال ۱۹۳۰ در چهل و هفت سالگی برای دایرکردن کلاسی به مِجی رُشی مُراچی آیی نقل مکان کرد و کلاسی دایر کرد که اجاره‌ای بود در این کلاس از استاد جیگورو کانو بنیان‌گذار جودو دعوت کرد به تماشای فنون آیکیدو بپردازد و فنون موریهه را از نزدیک مشاهده نماید. در چهل و هشت سالگی در شین جوکو واکاماتسوچو کلاسی دایر کرد که نامش را کُبوکان قرارداد و در آنجا شاگردان زیادی بـه دور او جمع شدند.
دهه پنجم
- سال ۱۹۴۵ در پنجاه و هفت سالگی از دولت و مجلس بورسیه گرفت، مکانی به نام زایدان هُجین کُبوکای را دایر کرد و آی کی جوتسو را ورزش آی کی نامید و در استان ایباراکی محله ایواما کلاسی در بیرون از خانه خود دایر کرد.
- سال ۱۹۴۲ در پنجاه و نه سالگی ورزش آی کی را آیکیدو نامید.
دهه ششم
- سال ۱۹۴۳ در شصت سالگی در استان ایباراکی محله ایواما معبد آیکیدو را ساخت.
- سال ۱۹۵۲ در شصت و نه سالگی به شهرهای مختلف سفر کرد و آیکیـدو را گسترش داد.
- در هفتاد و هفت سالگی در تلویزیون ژاپن گواهینامه شی جو هُشو را در روز بونکا گرفت.
دهه هشتم
- سال ۱۹۶۴ در هشتاد و یک سالگی (تابستان این سال) از طرف امپراتور ژاپن به خاطر آیکیدو، مدال افتخار دریافت نمود.
- سال ۱۹۶۶ در هشتاد و سـه سالگی از کشور برزیل از کلیسای کاتولیک آپُستُ لیکا اُرتو دُشیا از طرف بالاترین مقام کلیسا بهترین لقب کاتولیک (آپست لیکا اُرتودشیا هاکشاکو) برای او ارسال شد.
- سال ۱۹۶۹ در هشتاد و شـش سالگی به خاطر کار بزرگی که انجام داده بود (ابداع ورزش آیکیدو) از استاندار واکایاما مـدرک تانابه شیمییُ شیمین را دریافت کرد و از مجله ایواما، ایواماچو مییُ چُمین را گرفت.
مرگ
در بامداد یکی از روزهای سال ۱۹۶۹ ساعت ۵ صبح بدرود حیات گفت. روز قبل از فوت مدرکی بنام سیگُ ای کونسان تُ زویی هُـشُ را دریافت کرد.
منابع
- علی حق‌شناس، دانشنامهٔ هنرهای رزمی، تهران، نگاه بوستان، ۱۳۹۴.