مدرسه (روستا)

مدرسه، در زبان عربی جای درس و آموزش را می‌گویند، و در لهجه محلی فارسی زبانان افغانستان به آموزشگاه مذهبی که تعالیم اسلامی دران فراگرفته می‌شود، اطلاق می‌گردد. مدرسه در ولسوالی شهدا به روستای گفته می‌شود که در یک کیلومتری مرکز ولسوالی به‌طرف شرق آن قرار داشته و متشکل از پنج قریه فرعی دیگر به نامهای، رغنکان، پالیل، پشتان و اروان، می‌باشد. نام اصلی روستای مدرسه، اولیل (Olil) بوده که مشتق از کلیمه هولیک، هولیل، و اولیل که در زبان قدیم دری تاجیکی به سنگ شفابخش گفته می‌شد که گویا درآنجا سنگ بوده که مردم به اعتقاد وصف شفابخشی و تقدس آن جهت التیام و درمان امراض و بیماری‌های مزمن و غیرقابل اعلاج، احترام می‌کردند. البته هیچ مدرک جهت اثبات این مدعا که موثقیت آن را تآئید نماید، وجود ندارد. نام اولیل در اواخر سده ۱۴ میلادی بعد از اینکه مردم به دانش و علم اسلامی آگاهی یافتند، اعتقاد به تقدس اشیای مثل سنگ رامردود شمرده و نام «اولیل» را به «مدرسه» تبدیل ساختند.

این ده از آن جهت به مدرسه مسمی گردید که درین ده علمای دینی مشهور از بخارا که تحصیلات دینی وسیع در کشورهای مختلف جهان داشند، متوطن شدند و مردم را به فراگیری تعلیمات دینی فراخواندند؛ و دانشجویان زیادی از گوشه‌های مختلف افغانستان به آنجا مراجعت می‌کردند. بنابرین، نام این روستا از «اولیل» به «مدرسه» تغییر کرد.

در حال حاضر ۲۳۲ خانوار درین قریه زندگی داشته (به شمول قریجات فرعی آن) و مردم آن باداشتند یک وحدت کامل قومی درحقیقت یک خانواده برزگی را تشکیل داده و مردم آن تماماً باهم دور یک دستخوان صرف غذا نموده و از زندگی دسته جمعی لذت می‌برند. اهالی این روستا در گذشته به علت آسیب پزیری که بعضی از فرماندهان محلی مسلح دوران آشوبگریهای داخلی افغانستان دچار تفریقه شده و لی در حال حاضر یک وحدت نمونه ئی را تجربه می‌کنند. این اتحاد و یکپارچگی به آن‌ها قوت کاری و قومی وسیع را به بار آورده که قابل وصف می‌باشد.