فهرست نام‌های جغرافیایی با ریشه ایرانی
فهرست نام‌های جغرافیایی با ریشه ایرانی شامل جای نام‌های جغرافیایی و مکان‌ها و شهرها و کشورهایی هستند که بخشی از آن نام‌ها یا همه آنها از زبان‌های ایرانی مشتق شده‌اند.
آفریقا
«زنگ» واژه‌ای فارسی است به معنی سیاه، «بار» به معنی ساحل (مانند: جویبار، رودبار، ارسباران، …) و در مجموع «زنگبار» یعنی «ساحل سیاهان».
عربی شده واژه کاروان
قفقاز
هم ریشه با نام البرز، نام کوهی افسانه ای در اوستا به معنی نگهبان بلند[1]
نام هرازدان از واژه پارسی میانه فَرَزدان گرفته شده‌است. فرزدان در اوستا نام دریاچه‌ای است که گشتاسب شاه در کنار آن از ایزدبانو آناهیتا خواستار پیروزی بر هماوردانش می‌شود و در بهمن‌یشت آمده که هوشیدر، نخستین موعود مزداپرستان در کنار دریاچه فرزدان زاده خواهد شد.
- شهر گنجه، جمهوری آذربایجان
برگرفته شده از واژه پارسی گنج[2]
- شروان
- بادکوبه (باکو)
- رود کورا : کوروش
- جمهوری داغستان: پسوند ستان
- جمهوری اوستیای شمالی (آلانیا)، فدراسیون روسیه
- جمهوری کاباردین و بالکاریا: کاباردین نام تیره ایرانی
- اوستیای جنوبی (گرجستان)
آسیای مرکزی
- قزاقستان : پسوندِ اِستان
- ازبکستان : پسوندِ اِستان
- تاجیکستان : پسوندِ اِستان
- قرقیزستان : پسوندِ اِستان
- ترکمنستان : پسوندِ اِستان
- دریاچه خوارزم (آرال)
- رود آمودریا
- رود سیردریا
شهرها:
- آمل
- مرو
- سمرقند
- بخارا
بسیاری از مکان‌های تاریخی قرقیزستان نام فارسی دارند مانند قدم جای (قدمگاه)، ترساکند (در قدیم نام یکی از شهرهای قرقیزستان)، زردآلی (زردآلو نام روستایی در جنوب قرقیزستان معروف به زردآلوهای خود)، آبشیر آتا (روستایی در استان باتکن معروف به آبشار خود) و صدها واژه و اصطلاح فارسی مانند نان، داروخانه، آش‌خانه، چای‌خانه، کوچه، پیغمبر، فرشته، دوزخ و بهشت در زندگی روزمره مردم قرقیزستان کاربرد دارد. پیش از سلطه شوروی بر قرقیزستان، بیشتر فرمان‌ها و مکتوبات و سندهای زمین و وقف‌نامه‌ها به زبان فارسی نوشته می‌شده است.[3]
اروپا
- رودخانه های بزرگ:
- رود دانوب: نام سکایی
- آرگش : از تراسی آرگس = روشن
- سیرِت : تراسی = روان شدن
- رود دن
- رود دنیپر : دانو+اپر
- رود دنیستر
- رود دانوب: نام سکایی
- استان های بلغارستان:
- پازاردژیک: بازار
- پلوودیو : تراسی دریاچه+شهر (دیو)
- رازگراد : هزار + شهر (اسلاوی)
- سیلیسترا : از ایستروم تراسی که به بخش دهانه رود دانوب می گفتند
- روس : از نام ریوسی نام دیگر تیره گِت از تراسی ها
- وارنا: از ور/ بر ایرانی = اردوگاه/ دژ
- شهر یاس برنی، مجارستان = از شهرهای یاس ها نژادی ایرانی که هنوز در آن می زیند.
- شهر یاساروکسالاش، مجارستان
- شهر یاسالشوسنتگیورگی، مجارستان
- شهر یاسفنیسارو، مجارستان
- شهر یاش، رومانی
- استان کاتالونیا، اسپانیا : گوت+آلانیا (تیره آلان از سکاها)
- دو استان با نام زاکسن(ساکسونی) در آنها، آلمان :از واژه سکا
- منطقه سواسون(ساکسون) ،فرانسه : سکا
خاورمیانه
- شهرهای ترکیه:
- پهلیوان کوی = پهلوان
- لاله پاشا
- سرای
- شارکوی = شهرکوی
- سلیمان پاشا = پادشاه
- نِوشهیر = نوشهر
- کِرشهیر
- افغانستان
- پاکستان: سرزمین پاک
- عراق : ایرانک
- عمان : هومان
- شام : نام کهن سوریه؛ جای فروشدن آفتاب؛ خوروران، خاوران
- دجله : تیگره: تیز (رود تیزرو یا تُنداب همسو با اروند)
جنوب آسیا
- کشور کامبوج =نام آن برگرفته از نام کمبوجا نام یک تیره ایرانی [4] از بازماندگان پادشاهی سکایی هند
جستارهای وابسته
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «List of geographic names of Iranian origin». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۳ دسامبر ۲۰۱۸.