فلک
فلک ابزاری است برای تنبیه بدنی یا شکنجه که با آن پاهای فرد مورد تنبیه یا شکنجه را بسته و با شلاق یا ترکه ای به کف پاهایش می‌زنند. برای فلک بستن دو سر چوبی را سوراخ می‌کنند و طناب یا تسمه‌ای از ان رد می‌کنند. پاهای فرد مورد نظر را برهنه کرده و بین چوب و طناب قرار می‌دهند و به کف پاهای او می‌زنند.
چگونگی
دو سر تسمه به چوب متصل است و برای چوب زدن پای مجرم را میان تسمه و چوب قرار داده و چوب را می‌گردانند تا تسمه دور آن بپیچد و پا را محکم نگه دارد، دو نفر دو سر چوب را نگه داشته تا پاهای مجرم بالا باشد آنگاه شخص دیگر با چوب بر کف پای مجرم زند.[1] همچنین از این تنبیه در مکتبخانه‌ها استفاده می‌شده و در ساواک واسناد شکنجهٔ ساواک نیز از آن استفاده می‌کردند.
از چوب و فلک هم برای تنبیه استفاده می‌شده‌است. فلک بیشتر در زندان‌ها، شکنجه گاه‌ها، مکتبخانه، خانه‌های اشرافی برای نوکرها و غلامان و ... بوده‌است.
در ایران اولین قانونی که در آن برنامه‌ریزی آموزشی، تعلیمات اجباری، حدود اختیارات وزارت معارف، نحوهٔ شرکت مردم در تأسیس و ادارهٔ مدارس، شرایط و ضوابط مدیریت در دوره‌های مختلف تحصیلی، بودجهٔ مدارس و سرانجام مجازات بدنی در مکاتب و مدارس مطرح شده، قانون اساسی معارف است که پس از انقلاب مشروطه و در سال ۱۲۹۰ ه.ش به تصویب رسیده. طبق ماده ۲۸ این قانون مجازات بدنی در مکاتب و مدارس ممنوع است.[2]
با این حال در مکتب خانه‌ها و حتی در مدارس استفادهٔ زیادی از این نوع تنبیه می‌شد . فلک تا وقوع انقلاب اسلامی در ایران کاربرد داشته‌است اما رفته رفته منسوخ شد.(البته به جز دو کشور افغانستان و پاکستان که در این دو کشور نیز در حال ریشه کن شدن است ) می‌توان گفت ایران آخرین کشوری است که این نوع تنبیه بدنی به صورت کامل در آن منسوخ شده‌است. تا نزدیک به ۲ تا ۳ دههٔ پیش در مدارس ایران وجود داشت.
کاربرد چوب و فلک برای تنبیه در کشورهای عرب زبانی همچون مصر و سوریه و لبنان و همچنین کشورهای ترکیه، افغانستان، پاکستان و ایران بیشتر از مناطق دیگر بوده‌است. البته تفاوتی در ظاهر آن دیده می‌شود، مثلاً در ایران پای فرد خاطی را روی چوب می‌بستند در حالی که در ترکیه پا، به زیر چوب بسته می‌شده‌است. در بعضی از این کشورها مانند افغانستان و پاکستان هنوز در برخی اماکن مانند مدارس و مکتب خانه‌ها استفاده می‌شود. با به قدرت رسیدن گروه‌های تند رو در این کشورها مانند طالبان و القاعده این گونه تنبیه حالتی شبه رسمی به خود یافته بود تا این که این گروه‌ها از صحنهٔ قدرت تا حدودی کنار کشیده شدند.
تاثیرات
اثرات فلک بسته به نوع وسیله‌ی مورد استفاده برای تنبیه، شدت ضربات و تعداد ضربات متفاوت است. در مقایسه با درد زیادی که فرد در هنگام تنبیه متحمل می‌شود اثرات طولانی مدت جسمی ناشی از فلک بیش تر از سایر انواع تنبیه بدنی است. اثرات می‌تواند شامل سوزش و قرمزی، تورم، کبودی، جراحت و حتی شکستگی باشد. ابزارهای محکم و غیرقابل ارتجاع مانند چوب ضخیم می‌تواند موجب شکستگی‌هایی در استخوان کف پا شود.
جستارهای وابسته
پانویس
- فرهنگ فارسی دهخدا
- «قانون اساسی معارف». دریافت‌شده در ۶ فروردین ۱۳۹۴.
منابع
- فرهنگ دهخدا
- فرهنگ معین