فرهنگ بلوچی-فارسی

عبدالغفور جهاندیده کار جمع‌آوری واژگان بلوچی را از سال ۱۳۶۸ و در زمانی آغاز کرد که در روستاهای بلوچستان به معلمی اشتغال داشت.[2] این فرهنگ، نخستین فرهنگ بلوچی-فارسی است که به چاپ رسیده[3] و اساس آن بر مبنای گویش بلوچی غربی و بلوچی مکرانی است که در میان گویش‌های بلوچی گویش معیار به شمار می‌آید. با این وجود نویسنده تا حد امکان به بسیاری از واژه‌های گویش‌های دیگر بلوچی همچون سرحدی، کاروانی، فنوجی، کُتیچی، سراوانی، و لاشاری نیز توجه کرده‌است. در جلوی واژه‌های مربوط با علامتی مشخص، وابستگی واژه به هر کدام از این گویش‌ها مشخص شده‌است. علاوه بر این نگارنده در این فرهنگ بسیاری از واژه‌های گویش بلوچی شرقی را نیز که در بلوچستان پاکستان تکلم می‌شود و با معادل غربی خود اختلافات آوایی دارند، با ذکر منبع در متن یا در پاورقی‌ها ذکر کرده‌است.[2]

فرهنگ بلوچی-فارسی با پیش‌گفتاری از علی‌اشرف صادقی آغاز می‌شود. سپس به پیشینه تحقیق، روش تحقیق، نشانه‌های آوانویسی، نشانه‌های اختصاری، پیشگال (پیشگفتار بلوچی) و دیباچه پرداخته شده‌است.[2] جغرافیا، بلوچستان ایران، بلوچستان پاکستان، بلوچستان افغانستان، مکران، کوچ و بلوچ بلوچ، نژاد و خاستگاه آن، پراکندگی قومی بلوچ‌ها، زبان بلوچی، برخی از ویژگی‌های زبان بلوچی، گویش‌های مهم بلوچی، گویش شرقی و گویش غربی، جدول تطبیقی نمونه‌هایی از واژه‌های دو گویش شرقی و غربی بلوچی، رابطه زبان بلوچی با زبان‌های باستانی ایران، بلوچی با پارسی باستان، بلوچی با پارسی میانه، رسم‌الخط زبان بلوچی، واژه‌سازی در بلوچی، برخی از نکات دستوری زبان بلوچی، مصدر، فعل و انواع آن، ضمیر و انواع آن، مضاف و مضافٌ‌الیه، صفت و انواع آن و متن فرهنگ از دیگر فصل‌های کتاب است و بخش پایانی کتاب نیز فهرست اعلام و منابع است.[2] نویسنده کتاب را به ماهیار نوابی تقدیم کرده‌است.[2]

رسم‌الخط به کار رفته در این فرهنگ بر مبنای رسم‌الخط سید ظهور شاه هاشمی با تغییراتی بسیار جزیی است. کلیهٔ واژه‌ها و عبارت‌های بلوچی علاوه بر خط بلوچی، به خط لاتین نیز نگاشته شده و برای بسیاری از واژه‌ها و اصطلاحات، مثال نیز ذکر شده‌است.[2]

فرهنگ بلوچی-فارسی در سال ۱۳۹۶ در ۲ جلد شامل ۲۷۳۶ صفحه با تیراژ ۵۵۰ نسخه و بهای ۲۰۰ هزار تومان توسط انتشارات معین و دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار به چاپ رسید.[2]

کتاب فرهنگ بلوچی-فارسی در در چهارمین دوره انتخاب کتاب سال استان سیستان و بلوچستان در بخش کلیات به عنوان کتاب سال استان معرفی شد.[4] این کتاب همچنین در سی‌وششمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در ۱۶ بهمن ۱۳۹۷ در بخش زبان، کتاب سال شناخته‌شد.[1]