علی مردان (خواننده)
علی مردان (به کردی: عەلی مەردان) (زادهٔ ۱۹۰۴ – درگذشته ۲۴ ژوئیه ۱۹۸۱) یک موسیقی‌دان کرد اهل کرکوک بود.[1] از او به عنوان استاد مقامات یاد می‌شود.[2] مرکز مقامات علی مردان در کرکوک به یاد او ساخته شده است.[3] مردان در دهه ١٩٣٠ فعالیت خود را در بخش کردی رادیو بغداد شروع کرد و مقامات کردی بسیاری در آنجا ضبط نمود.[1][4]
| علی مردان | |
|---|---|
| زاده | ۱۹۰۴ کرکوک، کردستان، عراق |
| درگذشته | ۲۴ ژوئیه ۱۹۸۱ بغداد، عراق |
| ژانر | کردی |
| سال‌های فعالیت | ؟ – ۱۹۸۱ |
زندگی هنری
به عنوان نوازندۀ عود(ساز تخصصی ایشان) ارکستر ملی عراق سفری به مصر داشت و همراه آن ارکستر در جشنوارۀ موسیقی قاهره، به اجرای برنامه پرداخت. پس از آن در کشورهای سوریه، لبنان، فلسطین برنامه های متعددی اجرا کرد و از این طریق دنیای عرب را با موسیقی کُردی آشنا ساخت.[4]
سال ۱۳۳۹ برای استاد سرشار از افتخار بود، چرا که در همین سال ها جایزۀ نخُست رشته آهنگسازی جشنوارۀ هنری را به خود اختصاص داد. در همین رابطه باید اذعان داشت که اساتید موسیقی کُردی بیش از آنکه در عرصه خوانندگی از وی به عنوان استاد نام ببرند، معتقدند که او استادی بی بدیل در گسترۀ آهنگسازی بوده است و در این رشته دارای شیوه و سیاق خاص خود و متمایز از دیگران بوده اند، چنانکه از ایشان به عنوان آهنگسازی صاحب سبک یاد می کنند.[4]
کپی از آثار
در موارد زیادی در موسیقی ایرانی دیده‌شده است که آهنگسازان و خوانندگان ایرانی از آثار علی مردان استفاده می کنند و هیچگونه اشاره‌ای به اصل آن ملودی نمی کنند.
- تصنیف عاشقان مست اند و ما دیوانه ایم با خوانندگی محمدرضا شجریان در آلبوم انتظار با آهنگسازی محمدعلی کیانی نژاد (بر اساس آهنگ فاتیمه)
- تصنیف بی‌قرار با خوانندگی شهرام ناظری و آهنگسازی جلیل عندلیبی (بر اساس آهنگ فاتیمه)
- تصنیف ای مجلسیان، پرویز مشکاتیان در آلبوم افشاری مرکب با خوانندگی ایرج بسطامی بر اساس آهنگ نازیله استاد علی مردان.
مرگ
علی مردان در سال های پایانی زندگی ، از بیماری تنگی عُروق رنج می بُرد و بر اثر همین بیماری و عارضه ی قلبی در سحرگاه روز 12/4/1360 در بیمارستان ابن النفیس بغداد دیده از جهان فروبست و در زادگاهش شهر (کرکوک) به خاک سپرده شد.[4]
منابع
- «ئاوێنە: عەلی مەردان، مامۆستای مه‌قامبێژان».
- "KirkukNow: پڕۆفایل: مامۆستای مه‌قامبێژان 38 ساڵ له‌مه‌وبه‌ر پایەی میوزیكی مەقامی كوردی جێیهێشتین" (به کردی). line feed character in
|عنوان=at position 41 (help) - «رادیو نوا: "أسس مركزا شارك في اوبرا القاهرة لاول مرة في تاريخ الكورد "» (به عربی).
- «زندگینامه علی مردان». موزیک کردی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۸.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Ali Merdan». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۴.