عبدالملک همدانی

محمدبن عبدالملک همدانی (۴۶۳ق-۵۲۱ق)، مُکَنّیٰ به ابوالحسن، مورخ قرن پنجم و ششم هجری بود که به ابن همدانی نیز شهرت داشته؛ چرا که پدرش، همدانی بود. نسبت «الفَرَضیُّ» به علت استاد بودن پدرش در دانش فرائض به او داده شده بود.[2] فرائض دانشی است که چگونگی تقسیم ارث برمستحقان بوسیلهٔ آن دانسته می‌شود. پدرش، معروف به مقدسی، از مردم همدان بوده که در بغداد می‌زیسته‌است. ابن همدانی نیز در تاریخ و حدیث استاد بود. او و پدرش، هر دو در کنار قبر «ابوالعباس بن سریج» در بغداد به خاک سپرده شده‌اند.[2]

او یکی از تاریخ‌نگاران برجسته، اما گمنام تاریخ می‌باشد.[3] دانشوری آگاه به تواریخ و اخبار دولت‌ها، شاهان و رویدادهای زمان خود بوده‌است. وی رویدادهای چند دوره مشخص را هم از لحاظ زمانی و هم از حیثیت مکانی، به دو صورت همگانی و ویژه نگاشته‌است. ثبت تاریخ عمومی جهان اسلام در سده‌های چهارم و پنجم هجری و اخبار و حوادث ایران زمین و عراق عرب از دوره بوییان (آل بویه) تا عباسیان به مدت ۶۰ سال و همچنین وقایع دوره سلجوقی، از فعالیت‌های او می‌باشد.[2]

آثار متعددی از او به جای مانده‌است که عمدتاً در زمینه تاریخ و بیشتر ذیل بر تاریخ پیشین است. ازاین‌رو می‌توان او را یک مورخ ذیل‌نویس، فزون‌ساز و کمال‌پرداز شناخت.