صنایع دستی بختیاری‌ها

فرش بختیاری با نقش کاملاً ویژه و متفاوت خود در میان فرش‌های ایرانی مشخص است. قالیهای بختیاری در چهار محال و بختیاری بافته می‌شوند.

نوعی قالی گره‌دار است که پرزهای بسیار بلند دارد.

قالیچه‌هایی با پرز بلند و درشت بافت که مرغوبیت چندانی نداشته و خود مصرفی است.

گلیم‌های عشایری که برای پوشاندن رختخواب و وسایل داخل چادر که روی چُل قرار می‌گیرند به کار می‌رود. یک زن افغانی بافنده گلیم در بازار شیراز ایران، طرح گلیم بختیاری و شیوه بافت آن افغانی است.

خورجین یا به گویش بختیاری هورژین از صنایع دستی مهم عشایر بختیاری است که به دست زنان ایل روی دارهای افقی بافته می‌شود. خورجین پوششی تزیینی است که وسایل زندگی عشایر در آن قرار می‌گیرد.

هورژ کیسه‌ای دوطرفه و کوچکتر از هورژ که از وسایل زنانه است و ازهر طرف به‌طور جداگانه قفل و کلید می‌شود.

مهده کیسۀ کوچکی که زنان وسایل خودرادر آن جای می دهند.

این وسیله مانند هورژ و یک کیسۀ دوطرفه است[1].

کیسۀ بافتنی دوطرفه‌ای است که برای حمل آرد، غلات و حبوبات به کار می‌رود.

کیسۀ دوطرفه‌ای است که برای جابجایی مشک آب، سنگ، و چوب به کار می‌رود.

توبره یا در زبان بختیاری توربه، کیسه مانند و شبیه کوله پشتی است و برای حمل مواد غذایی به کار می‌رود.

کیسۀ بافتنی که در آن نمک می‌ریزند.

سفره آردی دارای بافت گلیمی است که گاهی وسط آن ساده بافت با حاشیۀ نقش‌دار است .

پوششی که روی حیوان می اندازند و بار روی این پوشش قرار می‌گیرد.

پیش سینه را مانند گردنبندی به دورگردن اسب یا مادیان حلقه می‌کنند.

وریس نوار بافتنی تسمه مانند است و به جای طناب از آن استفاده می‌شود[2].

بُهون همان سیاه چادر عشایر بختیاری است که از موی بز بافته می‌شود[3]. این واژه بوهون هم نوشته شده‌است.

جاجیم دست بافتی است که بختیاری‌ها به عنوان روانداز( در تهیه ی لحاف ) از آن استفاده می‌کنند.

موج رختخواب پیچ و نوعی روانداز بسیار گرم برای مناطق سردسیر است. شبیه به جاجیم بوده و کمتر از بقیۀ بافتنی‌ها در بین بختیاری‌ها بافته می‌شود.

چوقا نوعی بالاپوش مردانه است که زنان از پشم سفید طبیعی می بافند.

نمد از منسوجاتی است که در بین عشایر بختیاری کاربرد زیادی دارد. نمد محسنات زیادی دارد ازجمله محکم بودن، انعطاف داشتن، ارزانی و مهم‌تر از همه اینکه مواد اولیه ی آن در روستاها یافته می‌شود. نیش گزندگان، چنگ و دندان جانوران درنده، آتش و حتی اشیای تیز و برنده کمتر به آن آسیب می رساند.

کلاه نمدی یکی از اجزای لباس مردان بختیاری است و به رنگهای مشکی، قهوه ای و سفید است. مواد اولیه ی این کلاهها کُرک بز، پشم، صابون و رنگهای شیمیایی و گیاهی است[4].

گیوه پاپوشی مقاوم، راحت و متناسب با زندگی عشایر و روستاییان است که در سالهای اخیربه علت گرانی آن کمتر استفاده می‌شود.تخت گیوه، پارچه‌ای و پلاستیکی است[5].

ساختن قفل در چهارمحال و بختیاری و خصوصاً در چالشتر رواج داشته و علاوه بر آن کلیه ی ابزارهای فلزی مانند چاقو، قیچی و ابزار مورد نیاز بافت گلیم، قالی و خیاطی به وسیله ی قفل سازان ساخته می شده‌است. این کارها قبلاً نوسط صنعتگرانی انجام می شد که به قوم بختیاری تعلق نداشتتند ولی به نقاط مختلف رفته و نیاز بختیاری‌ها را در زمینه ی کالاها و خدمات خود، تأمین می‌کردند مانند نمدمالها، گیوه کشها، درودگرها و آهنگرها[6].