صدرالدین الهی
صدرالدّین الهی، نویسنده ایرانی، روزنامهنگار و استاد روزنامهنگاری است.[1]
زندگی
صدرالدّین الهی، در تاریخ ۱۳ آذر سال ۱۳۱۳ شمسی، در تهران، ناحیهٔ ۹ عودلاجان بهدنیا آمد.[2] نیاکانش از مدرسین حکمت الهی در دوران خود بودند. از سال آخر دبیرستان (۱۳۳۱) روزنامهنگار شد و کار خود را در روزنامهٔ کیهان آغاز کرد. از سنین نوجوانی به کار روزنامهنگاری پرداخت و تحصیلات خود را در فرانسه به پایان برد و دیپلمهای تخصصی دریافت نمود. در سال ۱۳۵۷ برای مطالعات دانشگاهی به «دانشگاه ایالتی سنخوزه» و «دانشگاه برکلی» به آمریکا رفت و دیگر به ایران برنگشته است.
صدرالدّین الهی نقش برجستهای در انتشار نشریه کیهان ورزشی داشت.[3]
وی، استاد روزنامهنگاری و در کنار مصطفی مصباحزاده، داریوش همایون و هوشنگ وزیری از کسانیست که در پیدایش ژورنالیسم مدرن در ایران نقش بهسزائی داشتهاند. تحقیق، ترجمه و شعر نیز همواره مورد توجه وی بوده و در کنار حسینقلی مستعان، حمزه سردادور و ذبیحالله منصوری از بانیان پاورقینویسی بهعنوان ژانر مهمّی از ادبیات داستانی در ایران بهشمار میرود.
الهی از بانیان گفتوگوهای مطبوعاتی به سبک مدرن با بزرگان فرهنگ و سیاست نیز هست که انتشارشان در سالهای ۳۰–۵۰ بازتاب گستردهای در جامعهٔ ایران داشتهاست. از آن جمله گفتوگو با: محمد معین، پرویز ناتل خانلری، علیاکبر دهخدا، سید ضیاءالدین طباطبائی، ساعد مراغهای، حسین بنائی و…[4]
صدرالدّین الهی با اطلاع از رمز و راز رسوم و آداب و سنّتهای ایرانیان در آثار خود از نکتهها و ظرائف گفتهها و سرودههای شاعران ایرانی بهره میبرد و در فصول کتابهایش، هرگاه که مناسبتی دست دهد، بهکار میبرد.
الهی گزارشنویس برجستهای نیز بهشمار میرود و گزارشهایش از جنگ استقلال الجزایر نمونهای از آن هستند. او برای تهیهٔ این گزارشها ۲۷ بار خود را به الجزایر رساند و بارها جان خویش را به خطر انداخت. او را در این زمینه با عبدالرحمان فرامرزی مقایسه میکنند.[5]
تا زمانی که با محافل مطبوعاتی و اهالی خانهٔ مطبوعات نشست و برخاست شخصی و کاری داشت، معلم این حرفه هم بود و زمانی که برای تدریس روزنامهنگاری به دانشکدهٔ علوم ارتباطات دعوت شد، استاد این رشته در تمام شاخههایش شد و در صدر همهٔ شاخهها «گزارشنویسی».[5]
آثار
۱. کتاب «با سعدی در بازارچهٔ زندگی»؛ انتشارات تاک، ۱۹۶ صفحه، کالیفرنیا، ۱۳۷۸.
شاعر بزرگ ایرانزمین «سعدی» - برخلاف «حافظ» و دیگران - شاعری پُر سیر و سفر بود و «گلستان» وی را میتوان گزارش این سیر و سیاحتها و دیدهها و دیدارها دانست؛ و اگر بپذیریم که روزنامهنگاری نیز محصول حشر و نشرها و سیر و سیاحتهای روزنامهنگار است، «با سعدی در بازارچهٔ زندگی» را میتوان بازتاب این حشر و نشرها بهشمار آورد. هم از این روست که « صدرالدّین الهی»، «سعدی» را «سرسلسلهٔ صفِ روزنامهنویسان» میداند. در این بازارچهٔ زندگی است که ما پابهپای نویسنده، با شخصیتهای بسیاری (از جمله با « پرویز ناتل خانلری»، « عیسی صدیق»، « عبدالعلی صورتگر»، « هوشیار» و دیگران) آشنا میشویم. بهطوریکه میتوان این کتاب را «گلچین معرفت» بهشمار آورد. کتاب از ۲۲ مقالهٔ مستقل تشکیل شده که هر مقاله با بیتی از «سعدی» به یکدیگر پیوند یافتهاست. وسعت دید و نثر روان و زیبای « صدرالدّین الهی» به کتاب «با سعدی در بازارچهٔ زندگی» غنای مضاعفی بخشیده است .
۲. کتاب «دوریها و دلگیریها». انتشارات شرکت کتاب ،۳۶۰ صفحه، کالیفرنیا، ۲۰۰۸ میلادی
این کتاب در واقع فصولی در شرح هجران و خون جگر است با «عمو یادگار» اش. صداقت « صدرالدّین الهی» در بیان مشاهداتاش با التزامی به حقیقت، از لابهلای سطور نوشتههایش خود را نشان میدهد. ایشان فقط یک روزنامهنگار نیست. قدرتِ نویسندگی او از نوشتههایی که در این مجموعه گردآمدهاند بهخوبی پیداست.
۳. کتاب «سید ضیا: مرد اول یا مرد دوم کودتا». انتشارات شرکت کتاب ،۴۹۷ صفحه، کالیفرنیا، ۲۰۱۱ میلادی
این کتاب شامل گفتگوی طولانی صدرالدین الهی با سید ضیاء طباطبائی است منتشر شد. نمیتوان از آغاز سلطنت پهلوی و روی کار آمد رضاخان سخن گفت و از سایه بلند سید ضیاء که بر سر بنیانگذار سلطنت پهلوی بود گریخت. روحانی سیاست پیشهای که عمامه را از سر برداشت و کلاه پوستی را بر سر گذاشت که بعدها معروف شد به کلاه سید ضیائی! آخرین نخست وزیر احمدشاه قاجار شد و رضا خان را وزیر جنگ خود انتخاب کرد، اما از آنجا که دو درویش در گلیمی بخسبند و دو پادشاه در اقلیمی نگنجند، رضاخان، که بر سر کار آمدن خود را مدیون سید ضیاء بود، او را پس زد و همه قدرت را بدست گرفت.
پانویس
- شاهرخ مسکوب از نگاه دیگران، بیبیسی فارسی
- «نامها و نگاهها- گفتگو با صدرالدین الهی». بایگانیشده از اصلی در ۱۲ اکتبر ۲۰۰۸. دریافتشده در ۷ دسامبر ۲۰۰۸.
- قدیمیترین مجله ورزشی ایران شصت ساله شد، رادیو فردا
- ::: پژواک کتاب :::
- «نسخه آرشیو شده». بایگانیشده از اصلی در ۲ دسامبر ۲۰۰۸. دریافتشده در ۷ دسامبر ۲۰۰۸.
منابع
۱. ژورنالیست، گفتوگوی کتبی از کتاب «نامها و نگاهها - دَه گفتوگو»، گردآورنده: «الاهه بقراط»، چاپ اوّل، بهار ۱۳۸۰، انتشارات نیما، اسن / آلمان.
۲. وبگاه علی میرفطروس، پژواک کتاب.
۳. روز آنلاین، «دیدار، چهار فصل».