شوقی افندی

شوقی افندی در یکم مارس ۱۸۹۷ در شهر عکا (تبعیدگاه بهاءالله و خانواده‌اش) در قلمرو دولت عثمانی متولّد شد. پدرش میرزا هادی از خویشاوندان سید علی‌محمد باب بود و مادرش ضیائیّه، دختر عبدالبهاء. در زمان تولّد شوقی، عبدالبهاء و خانواده‌اش هنوز زندانی حکومت عثمانی بودند ولی در آن هنگام، کمی از محدودیّت‌های زندان کاسته شده بود و آن‌ها در خانه‌ای در شهر عکّا که محلّ تبعیدشان بود و محصور به دیوار و خندق بود، سکونت داشتند. شوقی افندی تا ۱۱ سالگی را در زندان عکّا به همراه خانوادهٔ خود سپری نمود. با انقلاب ترکان جوان در سال ۱۹۰۸ میلادی بسیاری از زندانیان آزاد شدند، از جمله عبدالبهاء که به همراه خانوادهٔ خود جهت تأمین تحصیلات نواده‌هایش به شهر حیفا که در ۱۲ کیلومتری عکّا واقع شده، نقل مکان کرد. شوقی افندی برای ادامهٔ تحصیل به کالج دفرر (به فرانسوی: Des Freres)[2] و بعد از آن به مدرسهٔ شبانه‌روزی کاتولیکی در بیروت وارد شد و بعد در دانشگاه آمریکایی بیروت ادامهٔ تحصیل داد. در همان زمان بود که نام خانوادگی ربّانی که به پیشنهاد عبدالبهاء به او داده شده بود را برگزید و از آن پس به شوقی ربّانی مشهور گردید. پس از آن برای ادامهٔ تحصیل در کالج بالیول، آکسفورد به انگلستان مهاجرت کرد.[3][4]

شوقی افندی در سال ۱۹۱۸ میلادی در سن ۲۱ سالگی از دانشگاه علوم و صنایع دانشگاه بیروت با مدرک لیسانس، فارغ التّحصیل شد. پس از آن به حیفا بازگشت و مدّت دو سال را به عنوان منشی و فرد مورد اعتماد عبدالبهاء به خدمت او پرداخت. پس از آن به قصد ادامهٔ تحصیل و تکمیل زبان انگلیسی به انگلستان رفت و در کالج بالیول که یکی از قدیمی‌ترین کالج‌های دانشگاه آکسفورد بود در رشته اقتصاد و علوم اجتماعی مشغول به تحصیل شد.[5] شوقی افندی در خلال تحصیل، بخشی از وقت خود را به یادگیری زبان انگلیسی و تسلّط بر این زبان اختصاص داد تا این که بر این زبان هم در حدّ زبان‌های فارسی، ترکی، عربی و فرانسه مسلّط گردد. هدف او از احاطه بر زبان انگلیسی این بود که بتواند در آینده، آثار بهائی را به این زبان ترجمه کند.[6]

در روز ۲۹ نوامبر ۱۹۲۱ میلادی، زمانی که شوقی افندی در آکسفورد مشغول به تحصیل بود، خبر درگذشت عبدالبهاء را دریافت کرد.[7] پس از بازگشتش به حیفا و اطّلاع از مضمون الواح وصایا دریافت که به عنوان جانشین عبدالبهاء تعیین گشته و وظیفهٔ رهبری و سرپرستی جامعهٔ بهائیان عالم به او محوّل شده‌است.[8] او این مسئولیّت را در سنّ ۲۴ سالگی برای خود بسیار سنگین می‌دانست و جهت آمادگی برای انجام این وظیفهٔ خطیر، حیفا را برای چند ماه ترک کرد و عزلت اختیار نمود و اداره امور، به بهیّه خانم، دختر بهاءالله و خواهر عبدالبهاء ملقّب به ورقهٔ علیا سپرده شد.[9] شوقی افندی در ۱۵ دسامبر ۱۹۲۲ به حیفا بازگشت و تا پایان عمر، نزدیک به ۳۶ سال مسئولیّت ولایت امر را به عهده داشت.[10]

در مارس ۱۹۳۷ شوقی افندی با مری مکسوِل که بعدها به روحیّه خانم ملقّب گردید، ازدواج کرد.[11] او تنها فرزند مِی مکسول و ویلیام سادرلند مکسول بود. ویلیام مکسول یک معمار کانادایی بود و بعدها در بسیاری از طرّاحی‌های ساختمان‌های بهائی به شوقی افندی کمک بسیاری کرد. نامزدی و مراسم عقد، هر دو در اتاق ورقهٔ علیا صورت گرفت.[12]

آرامگاه شوقی افندی

اواخر سال ۱۹۵۷ میلادی، شوقی افندی به جهت تهیّهٔ لوازم و اثاثیّه برای دارالآثار، در لندن به سر می‌برد که به آنفلوانزای آسیائی مبتلا گردید. او که در اثر این بیماری بسیار ضعیف شده بود، در سحرگاه چهارم نوامبر ۱۹۵۷ قلبش از کار ایستاد.[12] بر طبق احکام بهائی که جسد را نمی‌توان بیش از یک ساعت از محلّ فوت حرکت داد، بنابراین شوقی افندی در لندن به خاک سپرده شد.[13]

ولی امر جوان مأموریّت خود را در شرایط آشفتهٔ پس از جنگ جهانی اوّل آغاز نمود.[14] او با تکیه بر الواح وصایای عبدالبهاء که به تعبیر خود او «منشور نظم اداری بهائی» است، این نظم اداری را بنا ساخت و پس از مطالعهٔ دقیق آثار بهاءالله و عبدالبهاء دربارهٔ تأسیس مؤسّسات بهائی، روش هائی ابداع کرد تا بتوان مؤسّسات و تشکیلات بهائی را ایجاد نمود.[15]

به موازات همهٔ این اقدامات، به ترجمهٔ آثار بهائی از زبان‌های فارسی و عربی به زبان انگلیسی پرداخت و الگویی برای ترجمهٔ این آثار برای دیگران و برای آیندگان ایجاد کرد. کتاب «تاریخ نبیل»، نوشتهٔ نبیل زرندی که مربوط به تاریخ سال‌های اوّلیّهٔ آئین بهائی است را تلخیص و ترجمه نموده، به نام «مطالع الانوار» منتشر کرد. او همچنین به‌طور مستقل تاریخ امر بهائی را به شکلی دقیق و روش مند در چهار جلد به نام «قرن بدیع» God Passes By مدوّن نمود.[16]

او به اجراء برنامه‌هایی برای انتشار آئین بهائی در سطح جهان اقدام نمود و خود شخصاً نامه‌های بی شماری به جوامع بهائی در سراسر عالم ارسال کرد و آنان را به انجام وظائف و خدماتشان دعوت و ترغیب نمود. همچنین برنامه‌ریزی امور مهاجرین و نقاط مهاجرتی آن‌ها را در سراسر عالم انجام داد. در این سال‌ها شمار کشورهایی که آئین بهائی در آن‌ها معرفی و ارائه گردید، از ۳۵ به ۲۵۰ کشور رسید.[17]

شوقی افندی به رشد و توسعهٔ مرکز جهانی بهائی در شهر حیفا مبادرت ورزید و املاک بهائی را توسعه داد و باغ‌های باشکوهی در آن اراضی طرّاحی و اجراء نمود. بر مزار باب، معروف به مقام اعلی، گنبد زیبائی بنا نمود و همچنین در اطراف آرامگاه بهاءالله معروف به روضهٔ مبارکه در خارج شهر عکّا باغ‌های بی نظیری ترتیب داد. بنای «دارالآثار» را تدارک دید که در آن، آثار بهائی و اشیاء متبرکّه مربوط به باب و بهاءالله نگهداری می‌شود. این همه اقدامات برای آن صورت گرفت تا فضایی مناسب و روحانی برای مرکز اداری و روحانی آئین بهائی مهیّا گردد.[18]

شوقی افندی، در این سال‌ها، نهایت توجه خود را به بنای مؤسّسات محلی و ملّی معطوف داشت و اصول انتخابات بهائی را برای جوامع بهائی سراسر عالم تشریح نمود. برای جامعه‌ای که کشیش و روحانی ندارد، این هیئت‌های منتخب دموکراتیک، اساس همهٔ پیشرفت‌های دیگر محسوب می‌شدند. او تلاش کرد جامعه‌های نو پای بهائی را به مرتبه‌ای برساند که مؤسّسات و تشکیلات بهائی قابلیت و توانائی تشکیل بیت العدل اعظم را داشته باشند. بیت العدل اعظم همان مؤسّسه‌ای است که از چند سال پس از درگذشت شوقی ربّانی تا کنون، رهبری و قیادت جامعهٔ بهائی در سراسر عالم را به عهده دارد و در آینده نیز این مسئولیّت را به عهده خواهد داشت.[19][20]

[21] شوقی افندی، هر چند تمام وقت خود را به نوشتن اختصاص نمی‌داد، ولی از خود نوشته‌های بسیار زیادی بجا گذاشته‌است که شامل موضوعات زیر می‌باشد.[22]

- توقیعات و تلگراف‌ها به مؤسّسات اداری بهائی در سراسر دنیا

- توقیعات، شامل دستورالعمل هائی خطاب به افراد

- نامه هائی به مؤسّسات و افراد غیر بهائی

- ترجمه‌های متعدّدی از آثار بهائی

- سه جلد آمار

- ویرایش مجلّدات مجلّهٔ عالم بهائی و انتخاب مطلب برای آن مجلّه

تمام توقیعات شوقی افندی چاپ نشده، ولی بسیاری از آن‌ها جمع‌آوری و به صورت کتاب منتشر شده‌است.[12]

۱- نظم جهانی حضرت بهاءالله (۲۷ فوریه ۱۹۲۹)

۲- نظم جهانی حضرت بهاءالله، ملاحظات بیشتر (۲۱ مارس ۱۹۳۰)

۳- هدف نظم بدیع جهانی (۲۳ نوامبر ۱۹۳۱)

۴- عصر ذهبی آئین حضرت بهاءالله (۲۱ مارس ۱۹۳۲)

۵- آمریکا و صلح اعظم (۲۱ آوریل ۱۹۳۳)

۶- دور بهائی (۸ فوریه ۱۹۳۴)

۷- تولّد مدنیّت جهانی (۲ مارس ۱۹۳۶)

۸- توقیعات مبارکه خطاب به احبّای شرق

۹- توقیعات مبارکه (۱۹۲۶–۱۹۲۲)

۱۰- توقیعات مبارکه (۱۹۳۹–۱۹۲۷)

۱۱- توقیعات مبارکه (۱۹۴۸–۱۹۲۲)

۱۲- توقیعات مبارکه (۱۹۵۲–۱۹۴۵)

۱۳- مائدهٔ آسمانی جلد ۳ (جمع‌آوری توقیعات)

۱۴- مائدهٔ آسمانی جلد ۶ (جمع‌آوری توقیعات)

۱۵- حیات بهائی (جمع‌آوری توقیعات، تاریخ جمع‌آوری و نشر ۱۹۷۲)

۱- کتاب اصل کلّ الخیر (اثر بهاءالله)

۲- کلمات مکنونه (اثر بهاءالله) تاریخ انتشار:۱۹۲۵

۳- کتاب ایقان (اثر بهاءالله) تاریخ انتشار:۱۹۳۱

۴- مطالع الانوار (تاریخ نبیل) تاریخ انتشار:۱۹۳۲

۵- منتخبات آثار مبارکه حضرت بهاءالله. تاریخ انتشار ۱۹۳۵

۶- ادعیه و مناجات‌های حضرت بهاءالله. تاریخ انتشار ۱۹۳۸

۷- لوح ابن ذئب (اثر بهاءالله) تاریخ انتشار ۱۹۴۱

۱- ظهور عدل الهی. ۱۹۳۸

۲- قَد ظَهرَ یومُ المیعاد. ۱۹۴۱

۳- قرن بدیع. ۱۹۴۴

۴- مجموعه مناجات (جمع‌آوری دعاها و مناجات‌ها)