شهرسبز

باقی‌مانده از قصر آق‌سرای.

شهر سبز که پیش‌تر به عنوان کِش یا کیش نیز شناخته می‌شده یکی از قدیمی‌ترین شهرهای آسیای مرکزی‌ست که ۲٬۷۰۰ سال پیش پایه‌گذاری شده و در دوران مدرن به «شهرِ سبز» تغییر نام داده‌است. این شهر از قرن شش تا چهار پیش از میلاد جزئی از شاهنشاهی هخامنشیان بوده‌است.

بطلیموس یکم سردار اسکندر کبیر ساتراپ باختر را تصرف کرد و مدعی تاج و تخت پارسی شد. اگر چه پیش از او اردشیر پنجم به حکومت هخامنشیان در این ناحیه پایان داده بود. اسکندر در سال ۳۲۸ و ۳۲۷ پیش از میلاد زمستان‌های خود را در این ناحیه گذراند و با همسر خود روشنک نیز در اینجا ملاقات کرد.

از قرن چهار تا هشت میلادی کش یکی از نواحی شهری سغد بود و بین سال‌های ۵۶۷ تا ۶۵۸ میلادی مالیات خود را به خاقانات ترک غربی می‌پرداختند. در سال ۷۱۰ میلادی این شهر به وسیلهٔ اعراب فتح شد.

شهرسبز زادگاه تیمور بوده‌است که در ۹ آوریل ۱۳۳۶ میلادی در خانوادهٔ یکی از اربابان کوچک محلی به دنیا آمد. شهرسبز در سال‌های اولیهٔ سلسلهٔ تیموری از حمایت قابل توجهی بهره برد. تیمور از این شهر به عنوان زادگاه خود یاد می‌کرد و در نظر داشت تا مقبرهٔ خود را در این شهر بنا کند، اگر چه در دوران حکومت خود مرکز فعالیت‌ها را به شهر سمرقند منتقل کرده بود.

شهر در زمان سلطهٔ بخاراییان برای خودمختاری جنگید و روس‌ها در سال ۱۸۷۰ به امیر بخارا برای تسخیر شهر کمک کردند.

میان ترکان عالم از قدیم شناسایی به وسیله اول طائفه بوده است دوم مکان این قانون هم اینک نیز وجود دارد.قشقایی(قش+قایی،kashkayi) از طایفه بزرگ قایی از طوایف 24گانه ترک است که در قدیم در شهر قش (کش)یا شهر سبز کنونی در استان قشقه دریا در کنار رود خانه بزرگ قشقه دریا اقامت داشته و بنام قشقایی مشهور بوده است جالب اینجاست وطن آنها نیز بنام قش یا قشقا دریا یا قشقا چای بوده است پس در اینکه قشقاییهای ایران از سرزمین قشقا در ترکستان آمده اند شکی نیست . استان فارس مرکز ایل قشقایی است .امیر تیمور پس از فتح فارس حافظ شیرازی را به خاطر شعر معروفش ( اگر آن ترک شیرازی بدست آرد دل مارا / به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را)فراخواند و توضیحاتی از او خواست .

این شهر در ۸۰ کیلومتری جنوب سمرقند و در ارتفاع ۶۲۲ متری از سطح دریا قرار دارد. جمعیت شهرسبز در سال ۱۹۹۲، ۵۳٬۰۰۰ نفر بوده‌است.