شب‌های پیشاور

کتاب به زبان فارسی است و از ویژگی‌های این اثر آن است که حالت داستانیِ مستند و جذاب دارد و ضمن بیان اسناد و ادله شرعی و عقلی، صبغه تاریخی بسیاری از مباحث بر جذابیت و گیرایی آن افزوده است.

سرآغاز این مناظره‌ها، مقدمه‌ای در ۸۶ صفحه بدین مضمون است: «پس از ورود به کراچی ـ پایتخت آن روز پاکستان ـ خبر ورود داعی را جراید مهمّ نشر دادند... در هر کجا که وارد می‌شدیم با تجلیات بی سابقه ملی مورد استقبال واقع و در غالب این شهرهای مهمّ از طرف علمای ادیان و مذاهب باب مناظرات باز می‌شد. از جمله مجالس مهمّ، مناظره‌ای بود که با علمای هنود و براهمه در شهر دهلی، با حضور گاندی پیشوای ملّی هند واقع شد که در جراید مفصلاً درج گردید... چون اصرار بر حرکت به سمت ایران داشتم، از اطراف نامه‌های دعوت می‌رسید و از طرف رجال مهمّ شیعه پنجاب به پیشاور ـ که آخرین شهر مهمّ سر حدّی پنجاب به افغانستان است ـ دعوت شدم... عصرها در امام باره (حسینیه) عادل بیک و سالدار، مجلس مهمّی تشکیل و با حضور صاحبان ادیان و مذاهب مختلفه ادای وظیفه می‌نمودم. چون اکثریّت مردم پیشاور از برادران اهل تسنن هستند، در مدت سه ساعت که منبر بودم، روی سخن با آن‌ها بود... پس از منبر شب‌ها در مجلس خصوصی ساعاتی به مناظره می‌گذشت. روزی پس از منبر، خبر دادند: دو نفر از اکابر علمای کابل به نام‌های حافظ محمد رشید و شیخ عبدالسلام وارد شده‌اند و تقاضای ملاقات نمودند، ده شب پی در پی پس از نماز می‌آمدند و در هر شب ساعاتی ممتد ـ که غالباً به ۷-۶ ساعت می‌کشید و بعضی شب‌ها تا مقارن طلوع فجر، وقتمان به مباحثات و مناظرات می‌گذشت. در پایان، ۶ نفر از رجال و ملّاکین و اصناف محترم اهل تسنن مذهب حَقه تشیع اختیار نمودند»[1]

شب های پیشاور با اینکه بیش از شصت بار چاپ شده است همواره به همان شیوه چاپ قبل از انقلاب منتشر شده ولی اخیراً توسط موسسه جهانی سبطین با حروف چینی جدید منتشر شده است.

همچنین فایل صوتی نمایش رادیویی شب های پیشاور که در ایران تولید شده و از رادیو پخش شده در اینترنت موجود بوده و قابل دانلود است.

در کویت یک سریال بر اساس این کتاب تولید و پخش شده است.

کتاب شبهای پیشاور اگر چه در کتاب پر اشکال و ضعیف "روزهای پیشاور" جواب داده شده ولی بر اساس مستندات کتاب و استدلال های آن، باید آن را یک ردیه ناوارد پنداشت که صرفا برای پوشاندن حقیقت بوده نه یک ردیه بر اساس انصاف و اصول علمی. همچنین کتاب شبهای پیشاور به چند زبان ترجمه شده است از جمله به عربی ترجمه و در لبنان چاپ شده است. چنانکه توسط حامد قوینلان (Hamid Quinlan) و چارلز علی كامپبل (Charles Ali Campbell) به انگلیسی ترجمه شده است. همچنین این کتاب به عنوان Peşaver Geceleri به ترکی و با عنوان Les Nuits de Pishawar به فرانسه ترجمه شده است. [2]

• مجالس المومنین نورالله شوشتری
• الالفین علامه حلی
• احقاق الحق نورالله شوشتری
• النقض قزوینی
• قاضی نورالله شوشتری
• تبصره العوام علم الهدی رازی
• المراجعات شرف الدین عاملی
• دلایل الصدق محمدحسن مظفر
• شئون الامامه نجفی کرمانشاهی
• الالفین علامه حلی
• عبقات الانوار میرحامد حسین نیشابوری
• الغدیر(کتاب) علامه امینی تبریزی
• الامامه الکبری محمدحسن قزوینی

• شب‌های پیشاور، سلطان الواعظین شیرازی، دارالکتب الاسلامی تهران، چاپ ۳۳، ۱۳۶۸، گالینگور، ۱۰۵۹ص.

• ستارگان حرم، قم،زائر، جلد نهم. مقاله سلطان الواعظین شیرازی.