سیروس شفقی
سیروس شفقی استاد بازنشسته جغرافیای دانشگاه اصفهان[1] و بنیانگذار گروه جغرافیای آن دانشگاه[2][3][4]، عضو و از موسسین انجمن جغرافیدانان ایران، رئیس انجمن دوستداران اصفهان[5] و عضو هیئت علمی پژوهشگاه شاخص پژوه[6] است. اغلب استادان جغرافیای این دانشگاه از شاگردان او به‌شمار می‌روند.[7]
| سیروس شفقی | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | 1312 خورشیدی - ارومیه |
| محل زندگی | اصفهان |
| پیشه | استاد دانشگاه |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| همسر(ها) | شهین مهاجری |
زندگی و تحصیلات
دکتر سیروس شفقی یکم تیر سال ۱۳۱۲ در ارومیه متولد شد. وی پس از تحصیلات مقدماتی، دوران دبیرستان را در تبریز گذراند[4] و از دانشگاه تبریز به اخذ لیسانس در رشته تاریخ و جغرافیا و علوم تربیتی با احتراز رتبه اول نائل آمد. در سال ۱۳۳۸ به منظور ادامه تحصیل و اخذ درجه دکتری عازم آلمان شد و تحصیلات عالی را در دانشگاه کلن با استفاده از بورس تحصیلی آن دانشگاه در رشته جغرافیا با تخصص جغرافیای شهری به پایان رساند.[8][7]
فعالیت
پس از اخذ درجه دکتری در سال ۱۳۴۴ برای تدریس دروس نقشه‌کشی و کوچ نشینی در دانشگاه کلن دعوت شد و به عنوان استادیار علمی و رسمی مشغول به کار گردید. دکتر شفقی از آذرماه ۱۳۴۵ به دانشگاه اصفهان منتقل و به استخدام دانشگاه اصفهان درآمد و گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان را بنیان نهاد.[8][7] او در این باره می‌گوید:
"در آلمان که بودم، پس از اتمام تحصیل، در دانشگاه مشغول به کار شده بودم که از طرف دولت ایران نامه‌ای آمد ودر آن از تمام ایرانیان تحصیل کرده‌ای که در دانشگاه مشغول بودند دعوت به کار شده بود. یک هفته از دانشگاهی که کار می‌کردم مرخصی گرفتم و آمدم ایران. از بین شهرهایی که می‌شد بروم من اصفهان و شیراز را کاندید کردم؛ ۳ روز رفتم شیراز و ۳ روز هم آمدم اصفهان که اینجا را ترجیح دادم. برگشتم به کلن و استعفایم را نوشتم. اما استادم قبول نمی‌کرد و نامه نوشت که ایشان آسیستان من است و با من قرارداد بسته است … و بعد هم گفت به شاه شکایت می‌کنم. آنزمان سال ۴۵ بود… تا آذر ماه ماندم که البته باید مهر به ایران برمی‌گشتم. وقتی آمدم اصفهان، آذر ماه بود و سه ماه از سال تحصیلی گذشته بود. دیدم ۱۲۰ دانشجو برای رشته جغرافیای انسانی-اقتصادی و جغرافیای طبیعی ثبت نام شده ولی معلم نداشتیم. مجبور شدیم از دبیران مجرب شهر اصفهان کمک بگیریم و خودمان هم مثل یک معلم مدرسه‌ای ۲۵ ساعت در هفته درس بدهیم. تا به مرور فارغ‌التحصیل پیدا کردیم و به کادرمان اضافه شد …"[9]
وی در سال ۱۳۵۶ به مقام استادی نائل آمد. علاوه بر تأسیس و مدیریت گروه جغرافیا و علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان، تصدی ریاست دانشکده اقتصاد و علوم اداری و دوره‌های شبانه را بر عهده داشته‌است و چندین دوره عضویت هیأت ممیزه دانشگاه را داشته‌است.[7] نخستین نقشه جغرافیایی شهر اصفهان به کمک عکس هوایی توسط ایشان تهیه و ترسیم گردید.[10] شفقی در مهرماه سال 1381 به افتخار بازنشستگی نائل آمد.[7]
از فعالیت‌های علمی-خدماتی وی تأسیس کتابخانه گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان بدون کمک‌های مالی دانشگاه، راه اندازی و تأسیس ایستگاه هواشناسی در دانشگاه اصفهان، نماینده گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان در کمیته برنامه‌ریزی دروس در شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو شورای شهرسازی و اسم گذاری اماکن و معابر عمومی شهرداری اصفهان، عضو کمیته جغرافیایی مرکز گفتگوهای تمدنها، عضو و مؤسس انجمن جغرافیدانان ایران و دبیر بخش جغرافیای شهری و برنامه‌ریزی شهری فصلنامه تحقیقات جغرافیایی[8] و محقق علمی مرکز دانشنامه جهان اسلام می‌باشند.[7]
وی دبیر ششمین کنگره جغرافیدانان ایران که در دانشگاه اصفهان برگزار گردید بود. علاوه بر عضویت در انجمن جغرافبدانان ایران و آلمان، عضو انجمن جغرافیدانان جهان (I.G.U.) نیز می‌باشند.[7]
بخشی از تلاشهای او در این سه دهه اخیر متمرکز بر تعریفی از شهر اسلامی شد، آنچه خود پیشنهادش را برای ایجاد یک ردیف درسی دانشگاهی به شورای انقلاب داده بود. تدریس درس شهرهای اسلامی و نبود منبع فارسی مناسب، شفقی را به سمت تألیف کتابی در این موضوع سوق داد.[4]
تألیفات
- جغرافیای اصفهان، به ضمیمه یکصد و پنجاه قطعه نقشه، نمودار و عکس، انتشارات دانشگاه اصفهان
- بازار بزرگ اصفهان، نشر سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری مرکز اصفهان‌شناسی وخانه ملل
- درآمدی بر شناخت شهر اسلامی- ایرانی: نمونه‌هایی ازشهرهای جهان اسلام، ایران، اصفهان[4]
- بررسی مناطق خشک و کویرهای ایران، انتشارات دانشگاه اصفهان
منابع
- «اساتید بازنشسته فعال گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری». دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان.
- «دکتر سیروس شفقی». صدا و سیمای مرکز اصفهان.
- «مراسم گراميداشت و تجليل فرهيخته و چهره ماندگار پروفسور سيروس شفقي در پژوهشگاه شاخص پژوه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۷.
- «سیروس شفقی،در جستجوی شهر اسلامی». اصفهان امروز. ۱۵ دی ۱۳۹۵.
- «تجلیل از مردِ نقشه‌ها». خبرگزاری ایسنا. ۲۳ دی ۱۳۹۸.
- «اعضاء هیئت علمی تمام وقت، نیمه وقت پژوهشکده جغرافیا». پژوهشگاه شاخص پژوه. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژوئن ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۷.
- علامت ساز، محمّدحسین (۱۳۸۲). گنجینه های علمی دانشگاه اصفهان. اصفهان: دانشگاه اصفهان. صص. ۳۲۹.
- «مصاحبه اختصاصی با پروفسور سیروس شفقی، استاد نمونه و چهره ماندگار کشور». خبرنامه داخلی شاخص پژوه. پژوهشگاه شاخص پژوه. اردیبهشت ۱۳۹۶.
- «گفتگو با سیروس شفقی، بنیانگذار گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان». انسان‌شناسی و فرهنگ.
- «مصاحبه اختصاصی با پروفسور سیروس شفقی، استاد نمونه و چهره ماندگار کشور». خبرنامه داخلی شاخص پژوه. پژوهشگاه شاخص پژوه. اردیبهشت ۱۳۸۶.