سد خرسان ۳
سد خرسان۳، بر روی رودخانه خرسان (رود) در شهرستان لردگان و استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. این سد، یکی از طرح‌های در حال اجرای شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران[2] با جنس بتنی با ارتفاع ۱۹۵ متر، مخزنی با حجم ۱۱۸۵ میلیون مترمکعب می باشد. نیروگاه ۴۰۰ مگاواتی این طرح قادر خواهد بود سالانه ۱۱۰۶ میلیون کیلووات ساعت برق تولید کند.[1] عملیات خط‌کشی تونل انحرافی آب سد و نیروگاه خرسان سه به طول ۷۶۵ متر و قطر ۱۲/۵ متر، در سال ۱۳۹۱ به پایان رسیده‌است.[3]
| سد خرسان ۳ | |
|---|---|
  موقعیت سد خرسان 3 در ایران | |
| نام رسمی | سد خرسان۳ |
| کشور | ایران  |
| محل | شهرستان لردگان استان چهارمحال و بختیاری |
| مختصات | ۳۱٫۲۴۸°شمالی ۵۰٫۹۷۶°شرقی |
| سد و سرریزها | |
| گونه سد | بتنی دو قوسی |
| بر روی رود | خرسان |
| ارتفاع از پی | ۱۵۵ متر |
| طول تاج | ۴۷۰ متر |
| عرض تاج | ۶ متر |
| عرض در پی | ۳۸ متر |
| گونه سرریز | آزاد |
| ظرفیت سرریز | ۶۳۰۰ مترمکعب بر ثانیه |
| مخزن | |
| حجم کل مخزن | ۱۱۸۵ میلیون مترمکعب |
| حوضه آبریز | ۷۷۳۳ کیلومترمربع |
| مساحت مخزن | ۲۴ کیلومتر مربع |
| درازای مخزن | ۳۹ کیلومتر |
| سد پایین‌دست و سرریزها | |
| گونه سد | بتنی دو قوسی |
| [1] | |
مشخصات رودخانه
این رودخانه که به خرسان شهرت گرفته‌است، بزرگترین ریزابه رود کارون است و از کوه‌های تنگ سرخ و کنه دوده سه در ۴۳ کیلومتری جنوب شرقی یاسوج و ۱۵ کیلومتری شمال غربی شهر اردکان فارس سرچشمه می‌گیرد و به نام رودخانه بشار به سوی شمال غربی امتداد می‌یابد. این رودخانه ضمن عبور از دره غربی کوه تنگ سرخ، روستاهای بردزرد، تنگ مشکان و تنگ خشک را سیراب می‌سازد. در یک کیلومتری غرب روستای تنگ سرخ با رود تنگ سرخ یا محمود بیگی درهم می‌آمیزد و به دره میان کوه‌های توپ عبدالله(در قسمت شرق) و پازنان(در قسمت غرب) وارد می‌شود.
در مدخل دره مزبور روستای ده تولی را مشروب می‌کند و پس از آمیختن با یک ریزابه شرقی با آب دره دلی صفدر و سپس با رود وزگ مخلوط می‌گردد و از طریق دره شرقی کوه خرکلون به سوی روستای کلگه جاری می‌شود.
پس از عبور از روستای سرتنگ، در ۳ کیلومتری روستای ده شیخ با آب دره آبزا در هم می‌آمیزد و بعد از عبور از روستاهای ده کهنه و سرسور به روستای دوراه می‌رسد. در شرق روستای اخیر با رودخانه گرداب، که از تنگه آبدوهی می‌گذرد، مخلوط می‌شود و به نام رودخانه گرم و گاه به نام رود خرسان به ناحیه لردگان در چهار محال و بختیاری وارد می‌شود. طول رودخانه خرسان ۱۸۰ کیلومتر و ارتفاع سرچشمه آن از سطح دریا ۲۹۰۰ متر می‌باشد.[2]
اهداف طرح
مسایل اقتصادی طرح
طبق برآورد اولیه هزینه‌های اجرای پروژه بالغ بر ۵۸۰۰ میلیارد ریال (به مآخذ سال ۱۳۸۸) بوده که از طریق منابع منابع عمومی، تسهیلات خارجی (فاینانس، وام و…)، سایر منابع (منابع داخلی، تسهیلات بانکی داخلی، اوراق مشارکت و…) تأمین می‌گردد. نسبت فایده به هزینه (B/C) برابر ۱/۶۵ و نرخ بازگشت داخلی آن ۱۸ درصد می‌باشد. زیان‌های ناشی از طولانی شدن پروژه عبارتند از افزایش قیمت تمام شده طرح و نیز عدم کسب منافع حاصل از فروش برق، و افزایش قیمت‌ها و افزایش هزینه خسارت مخزن خواهد بود. بر اساس برآورد اولیه درآمد سالیانه بر حسب هر کیلووات ساعت ۴۳۰ ریال برابر با ۴۷۵ میلیارد ریال است.[1] در بودجه سال ۱۳۹۳ مجلس ۴۵۰ میلیارد ریال اعتبار برای اجرا و تکمیل سد خرسان در شهرستان لردگان پیش‌بینی شده‌است.[4]
در کنار این منافع زیست‌محیطی نیز برای طرح متصور می‌باشد از جمله تولید انرژی پاک و عدم ایجاد آلاینده‌های مخرب زیست‌محیطی در اثر تولید برق، جلوگیری از بروز سیلاب‌های مخرب و کاهش فرسایش ناشی از آن، ایجاد مخزنی به وسعت بیش از ۲۴ کیلومتر مربع که باعث بهبود وضعیت جوی در منطقه و فراهم آمدن شرایط مساعد برای رشد و توسعه فزاینده پوشش‌های گیاهی و گونه‌های جانوری (حیوانات و آبزیان) خواهد شد.[1]
جزئیات نیروگاه سد
| مشخصات کلی نیروگاه[1] | |
|---|---|
| نوع نیروگاه | روزمینی |
| ظرفیت نیروگاه | ۴۰۰ مگاوات |
| انرژی متوسط سالیانه | ۱۱۰۶ گیگاوات ساعت |
| نوع توربین | فرانسیس قائم |
| مشخصات تجهیزات نیروگاه | |
| تعداد توربین | ۴ واحد |
| قدرت هر توربین | ۱۰۰ مگاوات |
| راندمان در شرایط نامی | ۹۴ درصد |
| کل ارتفاع طراحی توربین | ۱۷۵ متر |
| خروج آب از توربین در شرایط نامی (دبی هر واحد) | ۸۰ مترمکعب بر ثانیه |
| تعداد ترانسفورماتور | ۴ دستگاه |
| قدرت نامی هر ترانسفورماتور | ۱۸۰ مگاوات آمپر |
| ولتاژ نامی ثانویه ترانسفورماتور | ۴۱۰ کیلووات |
| ولتاژ نامی ثانویه ترانسفورماتور | سنکرون عمودی |
| قدرت خروجی هر ژنراتور | ۱۰۰ مگاوات آمپر |
| ولتاژ اسمی هر ژنراتور | ۱۵/۷۵ کیلوولت |
| سرعت چرخش ژنراتور | ۳۰۰ دور بر دقیقه |
| جریان اسمی ژنراتور | ۷۰۰۰ آمپر |
| نوع ترانسفورماتور | افزاینده از نوع سه فاز دو سیم پیچ-روغنی
قابل نصب در فضای باز |
| ولتاژ نامی اولیه | ۱۵/۷۵ کیلوولت |
| سیستم خنک‌کننده | OFWF |
جستارهای وابسته
منابع
- کتابچه معرفی طرح‌های شرکت توسعه منابع و آب و نیروی ایران، روابط عمومی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، ۱۳۹۱
- «طرح خرسان۳». شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۰ اسفند ۱۳۹۲.
- «گشایش تونل انحراف آب سد و نیروگاه خرسان۳». شرکت جهاد توسعه منابع آب. ۲ مهر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۱ اسفند ۱۳۹۲.
- خبرنگار باشگاه خبرنگاران شهرکرد (۸ دی ۱۳۹۲). «پیش‌بینی ۴۵۰ میلیارد ریال اعتبار در بودجه سال ۹۳ برای اجرای سد خرسان۳». باشگاه خبرنگاران. دریافت‌شده در ۲۱ اسفند ۱۳۹۲.