سازمان دامپزشکی کشور

طاعون گاوی، همان بیماری بود که باعث شد تا تشکیلات نوین دامپزشکی در سراسر جهان شکل بگیرد. در سال ۱۱۹۴ هجری شمسی معادل ۱۸۱۵ میلادی، فرانسه برای مقابله با این بیماری تشکیلات دامپزشکی را به راه انداخت. این بیماری کمتر از ۱۰ سال سوئد را هم مجبور به تأسیس همچین سازمانی کرد. انگلستان در سال ۱۸۷۸ این تشکیلات را آماده بهره‌برداری کرد. در سال ۱۸۹۶ کشور ژاپن هم تسلیم این بیماری گاوی شد و اداره دامپزشکی به راه انداخت. ایران کمی عقب‌تر از بقیه بود، اما جدا از آن‌ها نبود.

در سال‌های ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۳ یک بیماری مسری بین گاوها در سطح گسترده‌ای در ایران شایع شد. نواحی شمالی و مرکزی ایران در این زمینه بشدت آسیب دیدند و گاوهای اردبیل، همدان و تهران بیش از همه درگیر این بیماری شدند. انستیتو پاستور، تنها تشکیلات منسجم پزشکی و دامپزشکی آن روزهای ایران، بیماری را «طاعون گاوی» تشخیص داد. با فشار کمیته بهداشت جامعه ملل، در دی ۱۳۰۱ خورشیدی طرح تشکیل «شعبه حفظ الصحه حیوان» در چارچوب قانون بودجه کشور در مجلس شورای ملی تصویب شد. قرار شد این شعبه بخشی از انستیتو پاستور باشد که آن زمان در کشور سرم تولید می کرد. برای تآسیس این شعبه دوهزار و پنجاه تومان و برای هزینه های جاری آن ماهی یکهزار و شصت تومان بودجه تعیین شد. [2] شعبه حفظ الصحه حیوان در سال ۱۳۰۳ زیر نظر مصطفی قلی‌خان بیات معاون وزارت فوائد عامه آغاز به کار کرد. تشکیلات آموزشی و اجرائی دامپزشکی نوین در ایران برپا شد و تمرکز خود را روی طاعون گاوی و سیاه‌زخم گذاشت. قرارشد این شعبه با ۲۲ پرسنل شامل چهار کارمند اهل فن و هشت نفر خدمه (قسمت‌های مختلف) آغاز به کار کند. پیش از عید سال ۱۳۰۳ مجلس، سی هزار تومان برای تأسیس این شعبه در نظر گرفت و بعد از نوروز این مبلغ را پرداخت کرد اما بی کفایتی مسئولان باعث شد تا بعد از مدتی بیست هزار تومان دیگر برای انجام پروژه پرداخت کند. عبدالله حامدی، پانزده هزار تومان هزینه خرید ساختمان کرد و سیزده هزار تومان هم بابت تجهیزات آزمایشگاهی و وسائل لازم آن خرج کرد. هفت هزار تومان هم برای خرید سرم از هندوستان پرداخت.

طاعون گاوی در آفریقا، ۱۸۹۶

اما طاعون گاوی همچنان قربانی می گرفت و وضعیت آذوغه در کشور را به وضعیتی بحرانی کشاند. در دهم مهر ۱۳۰۳ سردار‌معظم تیمورتاش وزیر فلاحت و تجارت و فوائدعامه در کابینه رضا‌خان سردار‌سپه لایحه‌ای با قید فوریت برای تشکیل « مؤسسه (دفع آفات حیوانى و سرم سازى» زیر نظر انستیتو پاستور به مجلس برد. این لایحه دولت را مجاز می کرد یک دامپزشک با حقوق سالیانه حداکثر چهار هزار تومان از فرانسه بیاورد و یکى از روستاهای خالصه (املاک دولتی) اطراف تهران به مؤسسه اختصاص یابد. [3] در ۲۴ اردیبهشت ۱۳۰۴ مجلس به درخواست دولت، سی هزار تومان دیگر برای مبارزه با طاعون گاوی تصویب کرد. تا این تاریخ هنوز تأسیسات شعبه حفظ الصحه حیوان راه نیفتاده اما مأموران به تزریق سرم به گاوها مشغول بودند که نتایج مثبتی به بار آورد[4]

مجلس پنجم در اواخر دوره خود بیست هزار تومان دیگر بودجه برای «دفع آفات حیوانی» تصویب و مقرر کرد که اجازه داد برای تزریق سرم به هر گاو دو قران و هر گوسفند پنج شاهی حق الزحمه دریافت شود. [5] در اواخر سال ۱۳۰۵ مجلس بودجه شعبه حفظ الصحه حیوان را به یکصد هزار تومان افزایش داد. [6]

حامدی در سال پایه‌گذاری این اداره فعال بود ولی سال بعدش جای خود را به مرتضی گلسرخی داد و او تا سال ۱۳۰۷ در این مقام فعالیت کرد. از هجدهم بهمن آن سال، کشتار دام بجز کشتارگاههای شهرداریها ممنوع و برای تخلف از این قانون پنج قران تا یک تومان جزای نقدی تعیین شد. همچنین برای کشتار هر بز دو قران، گوسفند دو قران و ده‌شاهى، بره سه قران، گاو و گوساله سه قران و ده‌ شاهى و گاومیش پنج ‌قران مالیات برقرار شد. [7]

دو سال بعد، لوئی دلپی فرانسوی به تهران آمد و قرارشد تا دوباره اداره را راه اندازی کند. سال ۱۳۱۱ بعد از بازسازی امارت حصارک و آماده‌سازی آزمایشگاه، اداره دوباره شروع به فعالیت کرد. در ۲۵ شهریور ۱۳۱۴ قانون " تفتیش صحی حیوانات " با "نه" ماده به تصویب شورا ملی رسید.

مجلس شورای ملی - بهارستان دهه ۴۰

ماده اول: صاحب حیوانات با دیدن اولین علائم بیماری دامی، حیوان خود را باید تسلیم تفتیش صحی کند.

ماده دوم: همه کارکنان دولت موظفند در صورت اطلاع پیدا کردن از حیوانی بیمار، آن را به تفتیش صحی تحویل دهند.

ماده سوم: هر حیوانی که مشکوک به بیماری باشد باید جداگانه نگهداری شود. ممنوعیت فروش، استعمال و استفاده از اعضای آن حیوان نیز وجود داشت.

ماده چهارم: در هنگام بروز بیماری تفتیش صحی مختار است به ضدعفونی کردن طویله، جداسازی حیوانات، کشتن و دفع حیوانات بیمار …

ماده پنجم: اداره هزینه‌های عضدعفونی کردن را به عهده می‌گیرد

ماده ششم: چک کردن حیوانات در دوره‌های سه‌ماهه

ماده هفتم: گوشت‌های سالم را در مسلخ مهر می‌زدند و غیر سالم‌ها را به صورتی که نشود آن‌ها را استفاده کرد معدوم می‌کردند.

ماده هشتم: جریمه متخلفان و زندانی کردن آن‌ها بین یک تا هشت روز یا دریافت جزای نقدی از آنها

ماده نه : تاریخ اجرای این قوانین در هر ایالت نیز مشخص شد

سال ۱۳۱۴» حامدی مجدداً به ریاست دامپزشکی کشور منسوب شد.

سال ۱۳۱۶» با حفظ سمت به ریاست دانشکده دامپزشکی رسید. در همین سال فرهنگستان دو کلمه جدید وارد ادبیات ایران کرد. «دامپزشکی» را به جای بیطاری و «دانشکده» را به جای مدرسه عالی معرفی کرد.

سال ۱۳۱۸» در آخرین روزهای این سال بخشنامه‌ای وزارتی آمد که هدف از آن یکی کردن اداره کشاورزی و دامپزشکی بود. این بخشنامه همه فعالان این عرصه را بهم ریخت و در نهایت با مخالفت دامپزشکی کل روبرو شد اما به جایی نرسید.

سال ۱۳۱۹» حامدی مدیرکل شد، مدیریت او شامل ادارات کشاورزی و دامپزشکی بود. دکترحامدی سعی کرد بخشنامه سال ۱۳۱۸ را زیرپا بگذارد و شرایط را به پیش از آن بازگرداند اما موفق نشد. بیماری «مشمشه» در این سال شیوع پیدا کرد و قوانین خاصی در مورد آن وضع شد.

سال ۱۳۲۰» رضا رستگار در سال ۱۳۲۰ ریاست دامپزشکی را به عهده گرفت و دکتر حامدی به عنوان رئیس دانشکده به کار خود ادامه داد.

سال ۱۳۲۲» با مرگ حامدی، رضا رستگار جایگاه او در دانشکده را نیز پر کرد. در همین سال دانشکده دامپزشکی و ادامه دامپزشکی از هم جدا شدند. یک سال بعد دانشکده دامپزشکی به دانشگاه تهران ملحق شد.

سال ۱۳۲۵» بنگاه امور دام تأسیس شد که شامل دو اداره کل بود اداره دامپروری و اداره دامپزشکی …

سال ۱۳۳۹» با بخشنامه‌ای وزارتی، همه دارات دامپزشکی استان‌ها زیر نظر مستقیم مدیرکل دامپزشکی رفتند.

سال ۱۳۴۸» باری دیگر طاعون گاوی شایع شد، تلفات سنگین این شیوع و در نهایت مهار آن توسط دامپزشکی باعث شد تا حکومت وقت بیش از پیش برای این مجموعه ارزش قائل شود.

سال ۱۳۵۰» تصویب قانون «سازمان دامپزشکی» توسط مجلس ملی

سال ۱۳۵۱–۲» تصویب آئین‌نامه اجرایی ماده ۱۹ (اخذ پروانه تأسیس دامداری) و آئین‌نامه اجرایی ماده ۱۸ (بازرسی و معاینه بهداشتی گوشت) توسط هیئت دولت …

سال ۱۳۵۴» به تصویب رسیدن تشکیلات سازمانی

سال ۱۳۶۱» تشکیل مراکز خدمات روستایی و کاهش ارتباط بین سازمان مرکزی و ادارات

سال ۱۳۶۳» حذف کدهای بودجه‌ای

سال ۱۳۶۴» تصویب آئین‌نامه اجرایی ماده ۱۴

سال ۱۳۶۷» تشکیل شبکه‌های دامپزشکی

سال ۱۳۶۸» تصویب قانون تصویب قوانین بین وزرا کشاورزی و جهادسازندگی

سال ۱۳۷۲» مستقل شدن «سازمان دامپزشکی کشور»

سال ۱۳۷۳» تصویب آئین‌نامه کنترل بهداشتی

سال ۱۳۷۴» تصویب وصول برخی درآمدهای دولتی توسط مجلس شورای اسلامی

سال ۱۳۷۵» شورای هماهنگی مبارزه با بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و دام توسط دولت تشکیل شذ.

سال ۱۳۷۹» ادغام جهادسازندگی و وزارت جهاد کشاورزی ایران و قرار گرفتن سازمان دامپزشکی کشور زیرنظر وزرات جهاد کشاورزی

1. تأمین بهداشت و سلامت و فراهم کردن رفاه دام ، کنترل، پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های دامی.
2. تأمین و تضمین بهداشت و سلامت فراورده‌های دامی.
3. پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مشترک انسان و دام.
4. فراهم کردن شرایط ورود به بازارهای جهانی، توسعه پایدار و سرمایه‌گذاری در بخش دام
5. اجرای الزامات، مقررات و دستورالعمل‌های بهداشتی سازمآن‌های بین‌المللی مرتبط

• درباره سازمان دامپزشکی کشور
• سایت رسمی سازمان دامپزشکی کشور
• رئسای سازمان دامپزشکی کشور