زبان ناهواتل

زبان ناهواتل (Nāhuatl) یا آزتک یک زیرگروه از زبان‌های مرتبط و بهم وابسته بومی در آمریکای مرکزی و بخش‌هایی از ایالات متحده آمریکاست که امروزه حدود یک و نیم میلیون تن گویشور دارد. این زبان از خانواده زبان‌های یوتو-آزتک محسوب می‌شود. زبان ناهواتل گویش‌های متعددی دارد که بیشتر آن‌ها روبه نابودی هستند. زبان مادری امیلیانو ساپاتا ناهواتل بوده‌است. پیش از ورود زبان اسپانای ناهواتل مهم‌ترن زبان مکزیک بوده برای همین این زبان را با نام مکزیکی (Mexicano) نیز می‌شناسند.

ناهواتل
آزتک، مکزیکی
Nāhuatl, Nāhuatlahtōlli, Mēxihcatlahtōlli, Mācēhuallahtōlli, Mēxihcacopa
زبان بومی درمکزیک
منطقهمخیکو، پوئبلا، سن لوئیس پوتوسی، وراکروز، ایدالگو، گررو، مورلوس، تلاسکالا، اوآخاکا، میچوآکان، چی‌واوا، دورانگو،
مهاجرانی نیز در ایالات متحده آمریکا، السالوادور، گواتمالا و کانادا
قومیتمردمان ناهوا
شمار گویشوران
۱٬۷۴۰٬۰۰۰  (۲۰۱۰)
گونه‌های نخستین
نیاناهوایی
  • ناهواتل
گویش‌ها
ناهواتل غربی
ناهواتل شرقی
ناهواتل هواستکا
ناهواتل مرکزی
وضعیت رسمی
زبان رسمی در
 مکزیک (به دلیل قانون عمومی زبان‌های بومی)[1]
تنظیم‌شده توسطانجمن ملی زبان‌های بومی مکزیک[2]
کدهای زبان
ایزو ۲–۶۳۹nah
ایزو ۳–۶۳۹nci
گلاتولوگazte1234  (Aztec)[3]
پراکندگی زبان ناهواتل پیش از ورود اروپاییان (سبز) و امروزه (قرمز) در مکزیک

پیشینه زبان

زبان ناهواتل از حدود سده هفتم میلادی تا کنون در مناطق آمریکای مرکزی تکلم می‌شده و زبان آزتک‌ها نیز بوده‌است. اوج رواج این زبان برپایه گاه‌نگاری آمریکای مرکزی در دوره پساکلاسیک بوده‌است. حسب نفوذ و قدرت امپراتوری آزتک این زبان به نواحی دیگری مانند تنوشتیتلان سوق داده شد و در همان زبان به عنوان زبان با اعتبار آمریکای مرکزی رواج یافت.[4]

ادبیات ناهواتل

تا پیش از ورود مهاجمان اروپایی این زبان از نظر ادبی تنها جنبه شفاهی داشت و مکتوب نبود. با بکارگیری الفبای لاتین برای نگارش این زبان در سده هفدهم و پس از آن ادبیات این زبان ترقی کرد. بدنبال استقلال مکزیک بر پردازش به این زبان افزوده شد و آثار ادبی گوناگونی در زمینه شعر و داستان‌های بومی و ملی پدید آمد و مدارک زیادی نیز از آن دوران در دست است.[5]

پژوهش دربارهٔ زبان ناهواتل

تا کنون پژوهش‌ها و تحقیقات فراوانی در زمینه زبان ناهواتل انجام شده. این زبان در بسیاری از دانشگاه‌های آمریکا و مکزیک تدریس می‌شود و امکانات آموزش پیش از دانشگاه نیز در کشور مکزیک برای این زبان فراهم است. زبان ناهواتل نسبت به سایر زبان‌های بومی آمریکا از اقبال بیشتری برخوردار بوده و بیش از سایر زبان‌ها شناخته شده‌است.[6]

گویشوران امروزی

زبان ناهواتل امروزه از زبان‌های در خطر نابودی قرار دارد. این زبان در مکزیک به سرعت به سود زبان اسپانیایی در حال پسروی است و در آمریکا نیز در بسیاری مناطق جای خود را به انگلیسی سپرد. زبان ناهواتل در ۱۸۹۵ زبان مادری ۵٪ از جمعیت مکزیک بود. این درحالیست که امروزه گوشوران ان زبان تنها ۱٫۴۹٪ از جمعیت کشور را شامل می‌شوند. دلیل عمده این امر را مهاجرت گسترده روستاییان مکزیک از نواحی مرتفع کوهستانی به دورن شهرهای بزرگ و اسپانیایی زبان مکزیک است. با توجه به اینکه در شهرها زبان اصلی و گفتاری اسپانیایی است این زبان کم‌کم جایگاه خود را در میان آن جمعیت مهاجر از دست داد.[7]

از نیمه اول قرن بیستم تا نیمه دهه هشتاد همان قرن سیاست‌های زبان آموزشی در مکزیک مبتنی بر اسپانیایی‌سازی و تک‌زبانی بود. این امر موجب شکست این زبان در تلاش برای بقا در عصر جدید شد. در آن دوره هیچ نوشته یا آثار ادبی به زبان ناهواتل در این کشور چاپ نشد. با آغاز دهه ۹۰ از قرن بیستم سیاست‌های دولت مکزیک دربارهٔ زبان‌ها و فرهنگ‌های بومی تغییر کرد و از آن زمان به آموزش و ابقای زبان‌های بوم مکزیک اهتمام ورزیده‌شد. امروزه از سوی حاکمیت مکزیک بجز زبان اسپانیایی تمامی زبان‌های بومی این کشور به رسمیت شناخته شده و جایگاه زبان رسمی یافته‌اند. هرچند عملاً اسپانیایی هنوز بعنوان تک‌زبان رسمی و میانجی ادامه می‌دهد.[8]

نمونه زبانی

متن زیر گوشه‌ای از بیانیه‌ایست که در ۱۹۱۸ توسط امیلیانو زاپاتا به زبان ناهواتل صادر شد:

جستارهای وابسته

منابع
  • Nahuatl
  • Suárez, Jorge A. (1977). "La influencia del español en la estructura gramatical del náhuatl". Anuario de Letras. Revista de la Facultad de Filosofía y Letras (Ciudad Universitaria, México, D.F. : Universidad Nacional Autónoma de México, Centro de Linguística Hispánica)

پانویس
  1. "General Law of Linguistic Rights of Indigenous Peoples" (PDF) (به اسپانیایی). Archived from the original (PDF) on 11 June 2008.
  2. "Instituto Nacional de Lenguas Indígenas homepage".
  3. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Aztec". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  4. Suárez 1983:149
  5. Five Studies Inspired by Náhuatl Verbs in -oa. Travaux du Cercle Linguistique de Copenhague, Vol. XIX. Copenhagen: The Linguistic Circle of Copenhagen; distributed by C.A. Reitzels Boghandel:195.
  6. Canger 1980:13
  7. "Perfil sociodemográfica de la populación hablante de náhuatl" (PDF). INEGI. Archived from the original (PDF) on 2 October 2008. Retrieved 20 August 2011.
  8. "Presentación de la Ley General de Derechos Lingüísticos"". Instituto Nacional de Lenguas Indígenas. Retrieved 20 August 2011.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ زبان ناهواتل موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.