راه‌سرا

راه‌سَرا[1] یا مُتِل به اقامتگاهی در جاده‌های کرانه‌ای و کوهستانی و جنگلی و بیابانی گفته می‌شود که توقفگاه آن غالباً در دیدرس مسافران است.

یک راهسرا در آمریکا.

در بسیاری کشورها در حاشیه‌ها و جاده‌های کمربندی شهرها برای مسافرانی که با وسیله شخصی مسافت طولانی را طی می‌کنند، واحدهای اقامتی ایجاد می‌نمایند. این واحدهای اقامتی معمولاً به صورت واحدهای یک یا دو طبقه می‌باشد که دارای اتاق، تلویزیون، یخچال و امکانات تهیه چای و قهوه می‌باشد. بعضی از متل‌ها دارای تجهیزات گسترده‌تری هستند و بعضی ساده می‌باشند. در حوالی این متل‌ها معمولاً سوپرمارکت، رستوران و پمپ بنزین ایجاد می‌شود تا مسافران بتوانند مایحتاج خود را تأمین نمایند. هزینه اقامت در این واحدهای اقامتی به دلیل این که خدمات گسترده‌ای ارائه نمی‌دهند مناسب تر از هتل‌ها است.[2]

پیشینهٔ راهسراها به شیوه سنتی به زمان‌های دور می‌رسد و کاروانسراها را می‌توان نیاکان راهسراهای نوین دانست. تاریخچه راهسرا به سبک نوین به دهه ۱۹۲۰ در ایالات متحده آمریکا برمیگردد یعنی زمانی که دسته‌های خودروسوار در بزرگراههای آن کشور سرگردان می‌گشتند.

تفاوت راهسرا (متل) با مهمانخانه (هتل) بیشتر در اینست که در راهسراها نام و نشان مشتری تا اندازه زیادی برای صاحب اقامتگاه ناشناس می‌ماند و اینکه جایگاه راهسراها معمولاً در کنار بزرگراه‌ها و جاده هاست به وارونه مهمانخانه‌ها که بیشتر در هسته‌های شهری قرار دارند. همچنین درهای راهسراها معمولاً رو به بیرون و به جاده باز می‌شود درحالیکه درها در یک مهمانخانه معمولاً به یک راهرو باز می‌شود.

بیشتر راهسراهای ایران در مسیر بزرگراه کرانه‌ای خزر قرار دارند و از نخستین راهسراها در ایران می‌توان از متل قو نام برد.

واژه راهسرا به جای متل از برابرنهاده‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.

متل تلفیقی است از دو واژه Motor و Hotel و اساساً ماهیت بین راهی داشته و معمولاً خارج از شهرها قرار دارد. در تعریف متل می‌توان گفت که «هتلی است که در آن مسافران می‌توانند با خودروی شخصی وارد شده و حتی خودرو را مقابل درِ اتاق خود پارک نمایند» یکی از مشخصه‌های اصلی متل‌ها عدم وجود لابی در آنهاست چرا که میهمانان به مجرد وارد شدن به متل بدون نیاز به پیاده شدن کلید اتاق خود را از رسپشن دریافت نموده و مستقیماً به سمت اتاق خود رانندگی می‌نمایند.