دکترین شوک
دکترین شوک: ظهور سرمایه‌داری فاجعه (در انگلیسی: The Shock Doctrine: The Rise of Disaster Capitalism) نام کتابی است نوشتهٔ نائومی کلاین، دربارهٔ «دکترین شوک» و سواستفاده کورپوریشن‌ها (ابر شرکت‌های چند ملیتی) در استفاده از حوادثی چون، جنگ، حمله‌های تروریستی، کودتا و حوادث طبیعی که از آن به عنوان شوک اول یاد می‌کند. در مرحله دوم، بنگاه‌ها و شرکت‌های بزرگ با استفاده از قدرت سیاسی و سیاست‌مداران وابسته به خود، با انجام طرحی برنامه‌ریزی شده و با کاشتن بذر ترس، از بُهت و پریشانی و سردرگمی مردم در آن لحظات استفاده کرده و شوک دومی را که چیزی جز تغییرات رادیکال اقتصادی و سیاسی نیست به وجود می‌آورند. در این میان افرادی که با موج دوم شوک، به مقابله برمی‌خیزند با شوک سومی که شامل پلیس، ارتش، زندان و بازجوئی است روبه‌رو و سرکوب می‌شوند.
 Front cover of The Shock Doctrine: The Rise of Disaster Capitalism | |
| نویسنده(ها) | نائومی کلاین |
|---|---|
| کشور | Canada |
| زبان | English |
| موضوع(ها) | علم اقتصاد |
| ناشر | Knopf Canada (first edition) |
تاریخ نشر | 2007 |
| گونه رسانه | Print, e-book |
| شمار صفحات | 672 (first edition) |
| شابک | شابک ۹۷۸−۰۶۷۶۹۷۸۰۰۱ (hardcover) |
| شماره اوسی‌ال‌سی | 74556458 |
| پس از | Fences and Windows |
| پیش از | This Changes Everything |
چاپ اول کتاب در سال ۲۰۰۷ میلادی در ۶۷۲ صفحه و با جلد سخت منتشر شد. این کتاب به فارسی ترجمه شده و توسط انتشارات آمه در ایران به چاپ رسیده‌است.
این کتاب دستاورد سفرهای ۳ ساله نائومی کلاین و دستیارش از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۷ به کشورهای مختلف قربانی شوک درمانی برای آشنایی نزدیک با چگونگی پیاده کردن برنامه‌های سرمایه‌داری بنیادگرا و مسائل ناشی از آن بوده‌است. همانطور که جوزف استیگلیتز، برنده جایزه نوبل در اقتصاد و معاون اقتصادیِ پیشین بانک جهانی می‌نویسد: «کلاین شرحی غنی از دسیسه‌های سیاسی و تلفات انسانی‌ای به دست می‌دهد که برای اجبار کردن سیاست‌های اقتصادیِ ناخوشایند بر کشورهای مقاوم ضرورت می‌یافت». این کتاب تاریخ اقتصادِ ۵ دهه مکتب شیکاگو و نولیبرالیسم است.[1]
نائومی کلاین در این کتاب بیان می‌کند اجرای برنامه‌های اقتصادی نولیبرالی، از جمله نسخه‌های تجویزی «صندوق بین‌المللی پول» و «بانک جهانی»، نیازمند این بوده‌است که جامعه از طریق شوک، وادار به اطاعت و پذیرش برنامه‌هایی شود که در شرایط عادی برای توده‌های مردم بسیار نامطلوب است.[2] کلاین بهره بردن پینوشه (دیکتاتور معروف آمریکای جنوبی)، از توصیه‌های اقتصادی مستقیم فریدمن و شاگردانش، پس از کودتا در شیلی را به عنوان واقعیتی تاریخی، دست مایه این دیدگاه قرار می‌دهد که نظام سرمایه داری و مکانیزم اقتصاد بازار تنها توسط سرکوبگران و دیکتاتورها به اجرا در می آید.[3]
منابع
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به دکترین شوک در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
- همشهری دیپلماتیک (ویژه نامه اقتصاد)، شماره ۵۱، آبان ماه ۱۳۹۰ - گفتگو با مهرداد (خلیل) شهابی [مترجم کتاب] درباره اندیشه‌های نائومی کلاین
- خسرو صادقی بروجنی. «دکترین شوک؛ ظهور سرمایه‌داری فاجعه». ماهنامه جهان کتاب شماره ۲۵۹- ۲۵۸ (آبان و آذر ۸۹) - بازنشر در وبگاه انسان شناسی و فرهنگ. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۱ مهر ۱۳۹۱.
- «رمزگشایی از جعبه سیاه کارگزاران اقتصادی در ایران».
- Wikipedia contributors, "The Shock Doctrine," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Shock_Doctrine&oldid=179059121 (accessed December 19, 2007).