دانشسرای مقدماتی پسران (تبریز)
دانشسرای مقدماتی پسران تبریز، یکی از آثار و بناهای تاریخی تبریز در ضلع شمال شرقی میدان دانشسرای این شهر است که در محل سربازخانه و میدان مشق قدیم (قبل از دوره پهلوی) در سال ۱۳۱۵ احداث شد.
در روز عاشورای سال ۱۳۳۰ قمری، در همین میدان مشق و سربازخانه، پس از اشغال تبریز به دست قوای روس، بسیاری از مبارزان مشروطه توسط روس‌ها اعدام شدند.
پیشینه
قبل از اینکه مجموعهٔ علمی، آموزشی و فرهنگی دانشسرای پسران تبریز ساخته شود این مکان میدان بزرگ و مرکز مشق سربازان روسی بود و قبل از هجوم روس‌ها به تبریز نیز، قزاق‌ها و سربازان ایرانی در این میدان، مشق نظامی تمرین می‌کردند.[1]
براساس قانون تربیت معلم مصوب اسفند ۱۳۱۲ در اول سال تحصیلی ۱۳۱۳، کلاس اول دانشسرای مقدماتی در ساختمان جنوبی دبیرستان شاهدخت سابق در کوی حرمخانه تأسیس گردید.
عملیات ساخت ساختمان دانشسرای فعلی در سال ۱۳۱۵ در هنگامی که علی‌اصغر حکمت وزیر فرهنگ بود، در محل سربازخانه و میدان مشق تبریز شروع شده و در سال ۱۳۱۸ پایان پذیرفت تا محل تربیت علمی و فرهنگی معلمان آینده باشد. گفته می‌شود در ساختمان بنای دانشسرای مقدماتی پسران تبریز مهندسان آلمانی نیز با معماران ایرانی همکاری فنی داشته‌اند.[1] در تیر ماه ۱۳۱۸ پس از برگزاری جشن باشکوهی در تالار سخنرانی، این دانشسرا افتتاح گردید و کلاس‌های آن از مهر ماه همان سال در ساختمان جدید تشکیل یافت.
در مهر ماه ۱۳۲۹ علاوه بر دو کلاس دانشسرا کلاس تربیت بدنی برای معلم ورزش در ساختمان دانشسرا تأسیس گردید که از کلاس‌های اخیر دو دوره فارغ‌التحصیل شده‌اند.
این دانشسرا در سال تحصیلی ۳۵–۱۳۳۶، ۱۵۷ دانش آموز داشته و به صورت شبانه‌روزی اداره می‌شد. این دانشسرا دارای امکاناتی چون آزمایشگاه‌های طبیعی فیزیک و شیمی، کتابخانه و کارگاه کاردستی بود.
فهرست مدیران مدرسه
حمید فرهت، مدیریت دانشسرا را تا ۲۲ شهریور ۱۳۱۵ برعهده داشت. اولین دورهٔ فارغ التحصیلان دانشسرا شش نفر بودند. بعد از حمید فرهت، اشخاص زیر به ترتیب، مدیریت و ریاست دانشسرا را بر عهده داشتند.
- عباس نیک‌منش از شهریور ۱۳۱۵ تا مهر ۱۳۱۶
- کاظم رجوی از اواخر مهر ۱۳۱۶ تا دی ماه ۱۳۱۷
- علی اکبر صبا از دی ماه ۱۳۱۷ تا ۲۷ تیر ۱۳۱۸
- علی دهقان از ۲۷ مهر ماه ۱۳۱۸ تا خرداد ۱۳۲۳
- غفار بینش پور از خرداد ۱۳۲۳ تا آذر ۱۳۲۳
- غلامحسین بدرایرانی از آذر ۱۳۲۳ تا مهر ۱۳۲۸
- حسین تهامی از مهر ۱۳۲۸ تا اسفند ۱۳۲۹
- تقی میرفخرائی از اسفند ۱۳۲۹ تا مرداد ۱۳۳۴
- هادی منصور آذر از مرداد ۱۳۳۴ تا شهریور ۱۳۳۵
- ابوالقاسم طباطباوکیلی تا آبان ماه ۱۳۳۵
- حسن محمد خانلو از آبان ماه ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۱
- ابوالحسن دیانت از ۱۳۴۱ تا ۱۳۵۵ (دانشسرا تا سال ۱۳۵۱ منحل شد)
- محمد نیری‌وند از ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۰
از ۱۳۶۰ تاکنون دانشسرا تعطیل است.