خیالبافی
خیالبافی نوعی تخیل انفعالی و یا تخیل آزاد و بی قید و شرط و نوعی صحنه پردازی ذهن است که در آن عقل و اراده نقشی ندارند و در داوری و اظهار نظر آن کنترلی نیست. هر آنگاه که ذهن فرد از امری ادراکی و عقلانی خالی بماند خیالبافی آن را پر می کند. در خیالبافی آدمی تابع آرزوهای خویش می شود و واقعیات را به گونه ای دیگر درک می کند. او ممکن است فردی مبغوض باشد ولی تصورش این است که همه او را دوست دارند. و با این تخیلات خوشایند می کوشد خود را شاد و خرسند نماید. آنچه را که او خیال می کند مقرون به حقیقت نیست و اغلب صورت گول زدن خود را دارد. و تنها فایده اش این است که نقش مسکن را برای آدمی ایفا می کند. همه آرزوها و تمایلات ارضا نشده او در عالم خیالبافی ارضا شدن و یا در حال برآورده شدن اند و این خود عاملی برای کاهش درد و رنج است.
علل
خیالبافی راهی برای خروج از محیط استرس زا و ناخوشایند است گاهی افراد برای تجربه لحظههای لذتبخش دست به تخیل و خیالبافی میزنند فرد خیالباف میتواند تحت تأثیر عواملی تحریک شود دیدن فیلم یا گوش دادن به موسیقی میتواند فرد را وارد دنیای تخیل کند و او اتفاقاتی که دوست دارد برایش بیفتد را در دنیای غیرواقعی تصور میکند.[1]
خیالبافی میتواند فرد را از زندگی واقعی خارج کند و تمرکز او را برهم بزند و او مدام به توهم و تخیل بپردازد گاهی فرد از زندگی ناامید میشود به دلیل آنکه نمیتواند به خواستههایش که در دنیای خیال داشته برسد.
خیالبافی نابهنجار
به گونه ای از رویاپردازی گفته میشود که فرد دقیقهها و گاهی ساعتها از کار خودش دست میکشد و به خیال پردازی و رؤیا بافی در ذهن خودش میپردازد معمولاً شخص در رویاپردازی ناسازگار این کار را به صورت افراطی انجام میدهد و معمولاً در چند دقیقه اول خودش متوجه انجام این کار نمیشود. از جمله عوامل شروع این گونه رویاپردازیها میتوان به تماشای فیلم، کتاب خواندن یا سر رفتن حوصله فرد اشاره کرد به این صورت که فرد دقایقی بعد از کتاب خواندن ایده ای به ذهنش میرسد که ناگهان ساعتها غرق فکر کردن دربارهٔ آن میشود یا با تماشای سریالی ناگهان خودش را در قالب نقش آنها قرار میدهد و در ذهن خود سناریوهای مختلف میسازد. همچنین گاهی پیش آمدهاست که فرد از موضوع اولیه که دربارهٔ آن خیال بافی میکرده، رد شده و به موضوعات دیگر میرسد. اینگونه رؤیا پردازان معمولاً برای پنهان کردن ضعف خودشان در بخشی از زندگی اقدام به اینگونه رویاپردازیها میکنند.
درمان
بهطور معمول روانشناسان نوشتن افکار روی کاغذ و خواندن آنها توکل به خدا و گفتن جمله ایست را راههایی برای جلوگیری از خیالبافی میدانند
منابع
- Klinger, Eric (October 1987). Psychology Today.