خودمراقبتی

منظور از به‌طور مستقل، تصمیم‌گیری دربارهٔ خود و با اتکا به خود است. البته این تصمیم‌گیری می‌تواند شامل مشورت و کسب کمک تخصصی یا غیرتخصصی از دیگران (چه متخصص، چه غیرمتخصص) نیز باشد. اگرچه خودمراقبتی، فعالیتی است که مردم برای تأمین، حفظ و ارتقای سلامت خود انجام می‌دهند؛ ولی گاهی این مراقبت به فرزندان، خانواده، دوستان، همسایگان، هم‌محلی‌ها و همشهریان آن‌ها نیز گسترش می‌یابد. به‌هرحال، در تعریف خودمراقبتی ۵ ویژگی زیر مستتر است:

1. رفتاری است داوطلبانه
2. فعالیتی است آموخته شده
3. حق و مسئولیتی است همگانی برای حفظ سلامت خود، خانواده و نزدیکان
4. بخشی است از مراقبت‌های نوزادان، کودکان، نوجوانان و سالمندان
5. بزرگسالانی که قادر به خودمراقبتی نیستند، نیازمند دریافت مراقبت‌های بهداشتی از ارائه دهندگان خدمات اجتماعی یا بهداشتی خواهند بود.[1]

با توجه به مدل ارتقای سلامت فردمحور، به هنگام مواجهه با یک مشکل بهداشتی و برای حفظ و ارتقای سلامت، ۵ منبع اصلی در اختیار اشخاص است که شامل: خودِ شخص، دیگر افراد عادی، متخصصین، اطلاعات موجود و محیط می‌باشند. مراقبت از خود به معنای عملی است که در آن شخص از خود به عنوان یک منبع استفاده و به‌طور مستقل از دیگران از سلامت خودش مراقبت می‌کند. در اینجا منظور از استقلال عمل، تصمیم‌گیری برای خویش با اتکای به خود شخص می‌باشد، اما شامل مشورت و کسب کمک تخصصی یا غیرتخصصی از دیگران (چه افراد غیر متخصص و چه متخصصین) نیز می‌شود.[2] عمل خودمراقبتی باید متناسب با هر بیمار و شرایط فردی او صورت گیرد و برای همه یکسان نیست لذا آموزش‌های دقیقی در این زمینه باید ایجاد شود.[3]

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Self care». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۸ آوریل ۲۰۱۴.

1. یک عمر سلامت، با خود مراقبتی. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی. معاونت بهداشت. دفتر آموزش و ارتقای سلامت. 1393
2. رفیعی فر، شهرام، ... و دیگران. نظام جامع توانمندسازی مردم برای مراقبت از سلامت خود. تهران: مؤسسه پژوهشگران بدون مرز، 1384.
3. خود مراقبتی در دنیای کنونی به چه معناست؟ "آموزش خود مراقبتی از دید بهزی، سامانه آموزش، پشتیبانی و پایش بیمار و پیگیری درمان".