خاموشیهای ۲۰۲۱ ایران
خاموشیهای ۲۰۲۱ ایران (یا بحران برق ۱۴۰۰–۱۳۹۹ ایران[1])، به قطع گستردهٔ برق در ایران در سال ۲۰۲۱ میلادی اشاره دارد. این خاموشیها از گستردهترین خاموشیهای تاریخ ایران بودهاند. در دی ۱۳۹۹ (ژانویه ۲۰۲۱) بود که قطع شدن برق و مشکلات وابسته به نبود الکتریسیته در چند کلانشهر ایران، مورد توجه رسانهها قرار گرفت. چرایی خاموشیها، دستگاههای استخراج رمزارز، کمبود گاز و افزایش مصرف مشترکین خانگی اعلام شد. رضا اردکانیان، وزیر نیروی ایران، افزون بر تأیید گزارشها دربارهٔ استخراج رمزارز در ایران توسط چینیها، خاموشیها را به دلیل فعالیت آنان دانست؛ ادعایی که برخی مسئولان استان تهران نیز آن را تأیید کردند. این خاموشیها، سراسری گزارش شدهاند با این حال بر پایهگذارش بیبیسی فارسی، تهران، گلستان، گیلان، البرز، مرکزی، اصفهان، خوزستان، سمنان، قم، اردبیل و آذربایجان شرقی استانهایی هستند که دچار خاموشی شدند.[2] بر پایهٔ گزارشها، برق شبکهٔ کارخانه «فروکروم» با قیمت «بسیار ناچیز» در اختیار شرکت تاپاکوی چین قرار گرفتهاست.[3]
از هفتهها پیش، استفاده از سوخت بسیار آلاینده مازوت در نیروگاههای ایران آغاز شد که آلودگی خطرناک هوا در شهرهای پرجمعیتی چون تهران را در پی داشت. بر پایهگذارشها، در همین بحران، برق چهار نهاد دولتی «پرمصرف»، از جمله سازمان حفاظت محیطزیست قطع شد. در این دوران، برخی از مقامات ایران، مردم این کشور را برای مصرف بالای برق و گاز مورد ملامت قرار دادند؛ هنگامی که برپایه آمارهای رسمی، بهطور متوسط، یکسوم برق و نزدیک به نیمی از گاز این کشور در بخش خانگی مصرف میشود.[4]
با ادامهیافتن خاموشیها، سپاه پاسداران انقلاب، شرکتهای چینی و دولت ایران به دلیل نقششان در استخراج رمزارزها، مورد نقد قرار گرفتند. قطعی ناگهانی و بدون آگاهیرسانی نیز از دیگر موضوعات مورد نقد در این دوران بودهاند.
پیشینه
خرداد ۱۴۰۰
اواخر اردیبهشت قطعیهای پراکندهٔ برق در جاهای گوناگون ایران رخ داد اما در یکم خرداد، بیشترین میزان خاموشیهای پراکنده در این کشور گزارش شد. در برخی نقاط تهران و استانهای شمالی، خاموشیهای بیش از ۲ ساعت و حتی تکرار دو یا سه بارهٔ قطعی برق در روز از سوی مردم گزارش شدهاست.[5][6]
در این دوره، گزارشهای فراوانی از سوی شهروندان تهران، شیراز، لاهیجان، پلدختر، رشت و … در شبکههای اجتماعی منتشر شدند که از قطع شدن برق بدون آگاهیرسانی قبلی شکایت کردند. در همین حال، خبرگزاری ایسنا گزارش کرد که وزارت نیروی ایران «جدولهای خاموشیهای برنامهریزیشده» در دو استان البرز و خراسان رضوی را پخش کرده و وضعیت خاموشی برق در مورد دیگر استانها «در انتظار تصمیمگیری است».[7] بر پایهٔ ابلاغ انجام شده از سوی وزارت نیروی ایران، سازمانهای دولتی این کشور، میبایست مصرف برقشان را ۵۰ درصد کم کنند. در ممنوعیتهایی وابسته به همین مورد، بهرهگیری از کولرهای گازی در ادارههای ایرانی ممنوع شد و در استان خوزستان نیز حضور کارمندان با کتوشلوار در محل کار ممنوع گردید. این رده محدودیتها در جهت پیشگیری از کمبود برق و خاموشیها در حالی بودهاند که بر پایهٔ آمار رسمی وزارت نیرو، کل مصرف بخش همگانی (شامل ادارات، سازمانها، مترو و غیره) در سال گذشته، ۲۴ تراوات ساعت، برابر با ۸٫۵ درصد از کل مصرف برق ایران بودهاست و بیش از ۱۰ درصد برق تولیدی این کشور، تنها در شبکهٔ توزیع، با فرسودگی تجهیزات تلف شدهاست.[7]
پیامدها و رخدادهای وابسته
- این خاموشیها مانند موارد دیگر، دارای آسیبهای اقتصادی گسترده و جزئی هستند و بسیاری از کسب و کارها را مختل میکنند. گزارشهای داخلی حاکی از قطعی همزمان آب و برق به دلیل استفاده از پمپهای آب، مشکلات درهای الکتریکی، سوختن دستگاهها و دیگر موارد معمول هنگام قطعی برق است.[8]
- برخی از شهروندان ایرانی ویدیوهایی پخش کردهاند که نمایش میدهند که چراغهای روشنایی راهها در شب خاموش شدهاند و تاریکی کامل و نبود دید برای رانندگان پیش آمدهاست.[3]
- در مسابقات بینالمللی شطرنج که از هنگام دنیاگیری ویروس کرونا و محدودیتهای ایجاد شده، به شکل اینترنتی برگزار شدند نیز پیامدی وجود داشت؛ در خرداد ۱۴۰۰، شطرنجبازان ایران به دلیل قطعشدن برق فدراسیون، نتوانستند مسابقهٔ خود را به پایان برسانند و شکست خوردند.[9][10] پرهام مقصودلو نیز از نمایندگان ایران در این مسابقات بودهاست که به دلیل قطعشدن برق، از حریف خود شکست خورد.[9]
- در ۱ خرداد ۱۴۰۰، قطعی ناگهانی و بدون اعلام پیشین برق، باعث رخداد حادثه برای ۱۰ کودک در شهربازی سمنان شد. استان سمنان در این دوره، خاموشی و قطع شدن برق را در ساعتهای گوناگون تجربه میکردهاست.[11]
چراییها
- رضا اردکانیان، وزیر نیروی ایران، افزون بر تأیید گزارشها دربارهٔ استخراج رمزارز در ایران توسط چینیها، دلیل خاموشیها را، فعالیت آنان دانست.[2]
- مدیرعامل شهرکهای صنعتی استان تهران نیز اعلام داشت که استخراج بیتکوین چراییِ قطعی برق است.[2]
- بر پایهگذارش رسانههای ایرانی، چینیها با ساخت و گسترش مزرعههای استخراج رمزارز بیتکوین در رفسنجان از چراییهای بحران برق ۱۳۹۹ ایران هستند.[4]
- به گزارش بخش فارسی یورونیوز، کارشناسها با توجه به نیاز استخراجکنندگان رمزارزها به برق ارزان قیمت، باور دارند که این گروه افراد در ایران برای رسیدن به هدفشان، از تعرفههایی چون کشاورزی، خانگی و صنعتی بهره میبرند و این، فشار بیشتری بر سیستم توزیع برق این کشور وارد میکند.[12]
سپاه پاسداران، شرکتهای چینی و دولت ایران
در زمستان ۱۳۹۹، بحران همدورهٔ قطعشدن برق و آلودگی بالای هوا، توجه رسانهها و شبکههای اجتماعی را به سوی روند استخراج بیتکوین در ایران کشاند. روزنامه همشهری گزارشی نوشت که میگفت: «چینیها» بزرگترین مزارع «ماینینگ» را در ایران دارند و شرکت چینی «لوبین»، «از بزرگترین مزارع استخراج رمزارز» که «از مدتها پیش در ایران فعال شدهاست». وبگاه زیتون، در نوزدهم دی ۱۳۹۹، با پشتگرمی به «آماری غیررسمی» از «رد پای سپاه» در «افزایش مصرف برق» و «استخراج بیتکوین» گزارش نوشت و اعلام کرد که بیشتر «۱۸۰ هزار دستگاه ماینر» موجود ثبتشده در ایران، «در اختیار شرکتها و نهادهای وابسته به سپاه» است».[13] تجارتنیوز نیز با پستکردن یک گزارش، به انتقادهای مردم ایران به استخراج انحصاری بیتکوین توسط دولت این کشور و ممنوع شدن این کار برای شهروندان، پرداخت.[13]
در همین دوره، مدیر عامل شرکت توانیر اعلام کرد که گروهی به مأمورانی که برای جمعآوری کانونهای استخراج رمز ارزها رفته بودند، تیراندازی کردهاند.[14]
در رسانهها و واکنشها
منابع
- رادیو فردا. «ادامه بحران برق؛ قطع برق چهار نهاد دولتی و «ورود وزارت اطلاعات» به استخراج بیتکوین». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۳.
- «قطع گسترده برق در ایران؛ گاهشمار خاموشیهای سراسری». BBC News فارسی. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۱-۱۳. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۴.
- «قطع برق در ایران همزمان با استفاده چینیها از برق برای استخراج بیت کوین». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۱-۰۱-۱۲. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۴.
- «ادامه بحران برق؛ قطع برق چهار نهاد دولتی و «ورود وزارت اطلاعات» به استخراج بیتکوین». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۴.
- «علت قطعیهای گسترده برق در ایران چیست؟». Sputnik Iran. ۲۰۲۱-۰۵-۲۳. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۳.
- «قطع مکرر برق در ایران؛ اعلام جدولهای زمانبندی و سردرگمی مردم، انتقاد مجلس از فرسودگی شبکه - BBC News فارسی». BBC News فارسی (به عربی). ۲۰۲۱-۰۵-۲۳. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۳.
- «شکایت شهروندان از خاموشیهای «بدون اطلاع قبلی» در شهرهای مختلف ایران». رادیو فردا. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۵-۲۳. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۳.
- «علل و پیامدهای خاموشیها/ مشکلاتی که قطعی برق برای مردم تهران ایجاد کردهاست | اقتصاد آنلاین». www.eghtesadonline.com. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۴.
- «قطع برق در تهران 'باعث شکست شطرنجبازان ایران در قهرمانی آسیا شد'». BBC News فارسی. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۳.
- «شکست شطرنج بازان ایرانی به دلیل قطع برق فدراسیون». خبرگزاری ایلنا. ۲۰۲۱-۰۵-۲۳. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۳.
- «حادثه برای ۱۰ کودک به خاطر قطعی برق در شهربازی سمنان + عکس». ایمنا. ۲۰۲۱-۰۵-۲۲. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۵-۲۳. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۳.
- «قطعی برق در ایران؛ آیا مصرف بیش از حد گاز عامل است یا افزایش استخراج بیت کوین؟». euronews. ۲۰۲۱-۰۱-۱۲. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۴.
- «بحران کمبود برق در ایران؛ رد پای سپاه پاسداران و شرکتهای چین در مصرف برق برای استخراج و ماینینگ رمزارزها | صدای آمریکا فارسی». ir.voanews.com. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۵-۲۳. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۳.
- «تیراندازی به مأموران به خاطر جمعآوری مرکز استخراج رمزارز». ir.sputniknews.com. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۵.
- Welle (www.dw.com)، Deutsche. «دلایل قطعی برق در ایران؛ از سوخت مازوت تا تولید بیتکوین توسط چینیها | DW | 12.01.2021». DW.COM. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۴.