جلیلوند (عشایر)

جلیلوند نام یکی از طوایف مردم لک است که از لرستان به کرمانشاه مهاجرت کردند و به ایل سنجابی پیوستند. زبان آنها لکی است. کریم خان زند پس از کسب قدرت، گروه زیادی از آنان را به شیراز منتقل نمود که با روی کار آمدن آغا محمدخان قاجار، آنها را به مناطق مختلف تبعید کرد. جلیلوند از عشایر لکی زبان ساکن استانهای کرمانشاه و لرستان است. آنان که از شیراز دوره زندیه نشأت می‌گیرند و جلیلوندهای اصیل و قدیمی جز سربازان یا سرداران کریم خان زند بوده که بعد از شکست کریم خان زند به ناچار پراکنده و بسیاریشان به مناطق پیرامون کرمانشاه مهاجرت کردند و عده ای در روستای چالاب از توابع تویسرکان سکنی گزیدند که معروفترین آنان سهام الدوله (حاج جعفر قلی خان جلیلوند) و سناتور علی اکبر خان جلیلوند و کدخدا آقاخان جلیلوند از خان‌های خوش‌نام و مردمی منطقه می‌باشند. رابینو در ۱۹۰۵ از وجود ۲۰۰ تا ۳۰۰ خانواده یک جانشین جلیلوند ساکن بخش دینور که از فشار و سرکوب در کرمانشاه فرار کرده بودند نام می‌برد. بنا بر بررسی یونسکو در اوایل دهه ۱۹۶۰ باقی‌مانده جلیلوند دینور بخشی از اتحادیه قبایلی سنجابی را تشکیل می‌دهند. رابینو در خصوص جلیلوند در منطقه قزوین در ۱۹۰۹ شمارشان را ۸۰۰ خانواده تخمین می‌زند. تا ۱۹۳۲ بنا بر مسعود کیهان تعدادشان به فقط ۳۰۰ خانواده کاهش یافته بود. در اواخر دهه ۱۹۶۰ پرویز ورجاوند مشاهده گرد آنها تنها ۱۵۰ تا ۲۰۰ خانواده را تشکیل داده ساکن روستاهای آغچکند، بشگل؛ قره باغ و ینگیجا پایین در در دهستان قاقزن بودند.