جغرافیای استرالیا

استرالیا که همچون جزیره‌ای بزرگ در اقیانوس آرام واقع شده، از نظر زمین‌شناسی کهنترین خشکی جهان به‌شمار می‌آید. استرالیا اقیانوس آرام جنوبی را از اقیانوس هند جدا می‌کند. درازای سرزمین اصلی از شمال تا جنوب ۳۱۳۵ کیلومتر و پهنای آن از شرق به غرب ۳۷۸۲ کیلومتر است. استرالیا ۲۵٬۷۶۰ کیلومتر مرز دارد که تماماً مرز آبی است.

استرالیا ۶/۷ میلیون کیلومتر مربع مساحت، کوچک‌ترین قاره جهان به حساب می‌آید.[1] استرالیا سرزمینی تقریباً هموار است. ناحیه غربی آن را فلات غربی استرالیا و شرق آن را رشته کوه‌های جداکننده تشکیل می‌دهد و بین این دو، سرزمین پست و همواری قرار گرفته که بیشتر آن خشک و خالی از سکنه است. بلندترین نقطه استرالیا قله‌ای در کوهستان برفی است که ۲۲۲۸ متر ارتفاع دارد و پست‌ترین نقطه آن ۱۵- متر است که در دریاچه اِیر قرار دارد.[2] بلندترین رودخانه استرالیا رود دارلینگ است که بیش از دو هزار و هفتصد ک.م. طول دارد. این رود با پیوستن به رود ماری که دومین رود بزرگ استرالیاست در نهایت در جنوب ویکتوریا به اقیانوس منجمد جنوبی می‌ریزد. پایتخت استرالیا شهر کانبرا است و شهرهای بزرگ آن عبارت‌اند از سیدنی، ملبورن، بریزبِن، پرت، آدلاید و تانزویل.

یک کوآلا و اکالیپتوس بخشی از نماد محیط زیست استرالیا

کشور استرالیا با داشتن ۷۵۵ گونه متنوع‌ترین کشور در دنیا از لحاظ زیست‌بوم است.[3]

جغرافیای سیاسی

استرالیا از شش ایالت و دو سرزمین یا قلمرو (territory) تشکیل شده‌است که اختیاراتشان کمتر از ایالت‌هاست. ایالت‌ها و قلمروهای استرالیا عبارت‌اند از:

  1. نیو ساوت ولز (NSW) یا ولز جنوبی جدید که مرکز آن سیدنی است.
  2. کوئینزلند (QLD) که مرکز آن بریزبن می‌باشد.
  3. استرالیای جنوبی (SA) با مرکزیت آدلاید.
  4. تاسمانی (TAS) که جزیره‌ای است در جنوب شرقی سرزمین اصلی و مرکز آن هوبارت می‌باشد.
  5. ایالت ویکتوریا (VIC) که مرکز آن ملبورن است.
  6. استرالیای غربی (WA) که مرکز آن پرت می‌باشد.
  7. قلمرو سرزمین شمالی (NT) مرکز آن داروین است.
  8. سرزمین پایتخت استرالیا (ACT) مشتمل بر شهر کانبرا و اطراف آن.

زمین‌شناسی
مناطق زمین‌شناسی عمومی استرالیا، با پایه قدمت.

استرالیا پست‌ترین، مسطح‌ترین و قدیمی‌ترین خشکی بر روی زمین است و سابقه زمین‌شناختی نسبتاً پایداری داشته‌است.[4] نیروهای زمین‌شناسی مانند فشار صفحه‌های قاره‌ای منجر به پیدایش رشته‌کوه‌ها و درگیری بین صفحات تکتونیکی عمدتاً در اوایل دوران پیشاتاریخ استرالیا، زمانی که هنوز بخشی از گوندوانا بود، رخ داده‌است.[5]

بلندترین قله استرالیا کوه کازیسکو تنها ۲۲۲۸ متر ارتفاع دارد که در مقایسه با بلندترین کوه‌های قاره‌های دیگر نسبتاً کم است.

گمان بر این است که بین ۱۰٪ تا ۲۰٪ از چشم‌اندازهای امروزی استرالیا در دوره میانه‌زیستی، زمانی که این قاره بخشی از گندوانا بود، شکل گرفته‌است. استرالیا در وسط یک صفحه تکتونیکی واقع شده‌است، بنابراین در حال حاضر هیچ آتشفشان فعالی ندارد. زمین‌لرزه‌های جزئی که هیچ خسارتی ندارند به‌طور مکرر اتفاق می‌افتد، در حالی که زمین‌لرزه‌های بزرگ با بزرگای بیش از ۶ ریشتر بطور متوسط هر پنج سال یک‌بار رخ می‌دهد.[6] سطح زمین آن بیشتر فلات کم‌ارتفاع است، با بیابان‌ها، چراگاه‌ها و دشتی حاصلخیز در جنوب شرقی.

تاسمانی و آلپ استرالیا فاقد هرگونه میدان یخچالی یا یخچال طبیعی است، گرچه ممکن است این موارد در گذشته وجود داشته بوده باشد. سد بزرگ مرجانی، که به مراتب از همه مجموعه‌صخره‌های مرجانی جهان گسترده‌تر است در فاصله کمی از کرانه شمال شرقی استرالیا واقع شده‌است.

آب‌شناسی

بیشتر درون‌بوم استرالیا خشک است. میانگین کم بارندگی سالانه و دماهای بالا باعث می‌شود رودخانه‌های داخلی کشور اغلب خشک و دریاچه‌های آن تهی از آب باشند. سرچشمه برخی آبراه‌ها در مناطق گرمسیری واقع شده‌است که باران‌های تابستانی میزان آب‌دهی زیادی ایجاد می‌کنند. سیلاب‌های ناگهانی به شدت محیط خشک منطقه را تغییر می‌دهد؛ بنابراین محیط زیست استرالیای مرکزی ناچار شده‌است خود را با چرخه خشک و خیس شدید سازگار کند.

حوضه آرتزین بزرگ که بزرگترین و عمیق‌ترین حوضه آرتزینی جهان است منبع مهم آب استرالیا به‌شمار می‌آید. دسترسی به آب سفره‌های زیرزمینی این حوضه منجر به گسترش چرا در مناطقی شده‌است که قبلاً برای دام‌داری خیلی خشک بودند.

شهرها و شهرک‌های سراسر کشور گاهی اوقات با بحران‌های عمده ذخیره‌سازی و استفاده از آب روبرو هستند که در آن دوره‌ها محدودیت‌ها و تدابیر دیگری برای کاهش مصرف آب در پیش گرفته می‌شود. محدودیت‌های استفاده از آب بر اساس جدولی از استفاده‌ها اعمال می‌شود که با بدتر شدن اوضاع یک یه یک ممنوع می‌شوند.

در استرالیا به دریاچه‌های طوقی که در امتداد مسیر رودخانه‌های پر پیچ و خم شکل می‌گیرند بیلابونگ گفته می‌شود. در یک مقایسه جهانی از نظر ارتفاع، آبشارهای استرالیا نسبتاً ناچیز هستند، و بلندترین آن[ا در رتبه ۱۳۵ جهانی قرار دارد.[7]

آب‌وهوا
نقشه آب‌وهوایی استرالیا.

بیشتر سطح استرالیا خشک یا نیمه‌خشک است. بیابان‌های اصلی دارای نام، در مجموع ۱۸ درصد از خاک اصلی استرالیا را دربر گرفته‌اند، اما مناطق بسیار دیگری نیز به خاطر بارندگی کم و دمای زیاد دارای آب و هوای کویری هستند.[8] فقط گوشه‌های جنوب شرقی و جنوب غربی کشور آب و هوای معتدل و خاکی به نسبت بارور دارند. قسمت شمالی استرالیا دارای آب و هوای گرمسیری است: بخشی از آن جنگل‌های بارانی گرمسیری است، بخشی دیگر چمنزار و بخشی دیگر بیابانی.

میزان بارندگی در کشور بسیار متغیر است و خشکسالی‌های مکرر چندین فصل به طول می‌انجامند. تصور می‌شود بخشی از دلیل این خشکسالی‌ها ناشی از نوسان جنوبی ال‌نینو باشد. گاهی اوقات توفان گرد و غبار منطقه یا حتی چندین ایالت را در خود می‌گیرد و گاه گردباد بزرگ نیز رخ می‌دهند. افزایش سطح شوری و بیابان‌زایی در برخی مناطق محیط زیست را به نابودی کشانده است.

موقعیت گرمسیری/نیمه‌گرمسیری استرالیا و آب‌های سرد اقیانوس در کرانه‌های غربی، بیشتر غرب استرالیا را به بیابانی گرم و خشک تبدیل کرده است که یکی از ویژگی‌های بارز قسمت اعظم این قاره است. این آب‌های سرد رطوبت کمی را برای سرزمین اصلی استرالیا تولید می‌کنند. ناحیه صحرای استرالیا موسوم به آوت‌بَک، ۷۰ درصد قاره استرالیا را پوشش می‌دهد.

جمعیت

جمعیت استرالیا به سرشماری ژوئیه ۲۰۰۸ ۲۰٬۰۰۷٬۳۱۰ نفر بوده‌است.[9] و با تراکم نسبی ۶/۲ نفر در هر کیلومتر مربع، یکی از پایین‌ترین ارقام میزان تراکم در جهان را دارا می‌باشد[10]. کرانه جنوب شرق این کشور تراکم جمعیتی بیشتری نسبت به سایر نقاط دارد. یک سوم جمعیت کشور در ایالت نیو ساوت ولز و یک چهارم دیگر در ایالت ویکتوریا به سر می‌برند. میانگین نرخ رشد جمعیت در سال ۱/۲۲۱ است[9] و تقریباً در هر دو دقیقه یک نوزاد جدید در این کشور متولد می‌شود.[11]

بومیان استرالیا حدود نیم میلیون نفر تخمین زده شده‌اند که دو و نیم درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهند[12].

نگارخانه

منابع
  1. World Atlas بایگانی‌شده در ۵ سپتامبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machineبازدید ۱۲/۳/۸۶
  2. جغرافیای استرالیا از ویکی‌پدیای انگلیسی
  3. Lambertini, A Naturalist's Guide to the Tropics, excerpt at www.press.uchicago.edu
  4. Pain, C.F. , Villans, B.J. , Roach, I.C. , Worrall, L. & Wilford, J.R. (2012): Old, flat and red – Australia's distinctive landscape. In: Shaping a Nation: A Geology of Australia. Blewitt, R.S. (Ed.) Geoscience Australia and ANU E Press, Canberra. pp. 227–275 شابک ‎۹۷۸−۱−۹۲۲۱۰۳−۴۳−۷
  5. Rowland, C.R. (1994). "Gondwanan (Late Jurassic and Cretaceous) palaeosurfaces of the Australian craton". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 112 (1–2): 157–186. doi:10.1016/0031-0182(94)90139-2.
  6. Kevin Mccue (26 February 2010). "Land of earthquakes and volcanoes?". Australian Geographic. Archived from the original on 6 March 2010. Retrieved 25 April 2010.
  7. "Significant Waterfalls". Geoscience Australia. Commonwealth of Australia. Archived from the original on 25 May 2010. Retrieved 11 June 2010.
  8. "Deserts". [. Commonwealth of Australia. Archived from the original on 5 December 2009. Retrieved 11 June 2010.
  9. CIA - The World Factbook - Australia
  10. منبع مرتبط نیستمشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «List of countries by population density». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۲/۳/۸۶.
  11. اداره آمار استرالیا بازدید ۱۲ مِی ۲۰۰۷
  12. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Indigenous Australians». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۲/۳/۸۶.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.