جغرافیای ارمنستان
ارمنستان کشوری محصور در خشکی در سرزمین قفقاز جنوبی و در میان دریای سیاه و دریای کاسپین است که از شمال و خاور با گرجستان و جمهوری آذربایجان، و از جنوب و باختر با ایران و ترکیه هم‌مرز است.
| جغرافیای ارمنستان | |
|---|---|
 | |
| قاره | آسیا/اروپا |
| ناحیه | خاورمیانهقفقاز |
| مختصات | |
| خط ساحلی | ۰ کیلومتر (۰ مایل) |
| مرزها | جمهوری آذربایجان و جمهوری قره‌باغ روی‌هم‌رفته ۵۶۶ کیلومتر (۳۵۲ مایل)جمهوری خودمختار نخجوان ۲۲۱ کیلومتر (۱۳۷ مایل)گرجستان ۱۶۴ کیلومتر (۱۰۲ مایل)ایران ۳۵ کیلومتر (۲۲ مایل) ترکیه ۲۶۸ کیلومتر (۱۶۷ مایل) |
| بالاترین نقطه | آراگاتس 4090 متر |
| پایین‌ترین نقطه | دبد ۳۷۵ متر |
| بلندترین رود | ارس |
| بزرگ‌ترین دریاچه | دریاچه سوان |
بیشتر بخش‌های این کشور از کوهستان و دشت پوشیده شده و رودها و تندآب‌هایی در آن‌ها جریان دارد. شمار جنگل‌های ارمنستان بسیار کم ولی بیشترشان پردرخت هستند. آب‌وهوای این سرزمین قاره‌ای (بری) است: تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد. بلندترین جای ارمنستان کوه آراگاتس است که بلندایش به ۴٬۰۹۵ متر بالاتر از تراز دریا می‌رسد.
خاک ارمنستان از نظر مواد غذایی بی‌مایه بوده و کیفیت لازم برای کشت را ندارد. از سوی دیگر آلودگی خاک با مواد شیمیایی همچون ددت گریبانگیر بخش کشاورزی ارمنستان شده‌است. از همین روست که ارمنستان برای از میان بردن دشواریهای زیست‌بوم خود تلاش می‌کند. در همین راستا، دولت ارمنستان وزارتخانه‌ای با نام «پاسداشت طبیعت» بنیان گذاشته و بر کسب و کارهای آلوده‌کننده آب، هوا و خاک مالیاتهایی بسته که درآمد آن‌ها را برای پاسداری از زیست‌بوم هزینه می‌کند. ارمنستان گرایش زیادی به همکاری با کشورهای مستقل همسود (گروهی از کشورهای شوروی سابق) و اعضای جامعه بین‌المللی برای کار در زمینه‌های زیست‌محیطی از خود نشان داده است. دولت ارمنستان در تلاش است که نیروگاه هسته‌ای کشور را تعطیل کرده و آن را با منابع انرژی دیگری جایگزین کند.
جایگاه گیتاشناسی
ارمنستان در جنوب باختری سرزمین قفقاز جنوبی و در میان دریای سیاه و دریای خزر جای گرفته‌است. امروزه واژه ارمنستان برای نامیدن کشور جمهوری ارمنستان به کار برده می‌شود که تنها بخشی از سرزمین کهن ارمنستان است. کانون‌های باستانیِ این سرزمین، دریاچه وان در ترکیه امروزی و دره‌های پیرامون رود ارس بوده‌است. ارمنستان از شمال با گرجستان، از خاور با جمهوری آذربایجان، از جنوب باختری با جمهوری نخجوان، از جنوب با ایران، و از باختر با ترکیه هم‌مرز است.
مکان‌نگاری
بیست و پنج میلیون سال پیش یک خیزش زمین‌شناسیک با فشار دادن پوسته زمین به بالا فلات ارمنستان و مکان‌نگاری پیچیده ارمنستان امروزی را پدید آورد. رشته‌کوه قفقاز کوچک از شمال ارمنستان آغاز شده، به سوی جنوب‌خاوری و جایی در میانهٔ دریاچه سوان و جمهوری آذربایجان گسترش یافته، و سپس با گذر در راستایی نزدیک به مرز ارمنستان و آذربایجان به ایران می‌رسد. از همین رو این کوه‌ها گذر از شمال به جنوب این پهنه را با دشواری روبرو کرده‌اند. آشفتگی‌های زمین‌شناسیکِ این سرزمین همچونان و به صورت زمین‌لرزه‌های ویرانگری که ارمنستان را به ستوه آورده ادامه دارد. در دسامبر سال ۱۹۸۸ میلادی، زمین‌لرزهٔ سهمناکی گیومری دومین شهر بزرگ ارمنستان را به سختی ویران کرد و جان بیش از ۲۵ هزار نفر از مردم را گرفت.
نزدیک به نیمی از گسترهٔ ارمنستان که کمابیش ۲۹٬۸۰۰ کیلومترمربع (۱۱۵۰۰ مایل‌مربع) است، دارای بلندایی برابر با دست‌کم ۲٬۰۰۰ متر (۶۶۰۰ پا) بوده و تنها ۳٪ از خاک این کشور در تراز پایین‌تر از ۶۵۰ متر (۲۱۳۰ پا) جای گرفته‌است. پایین‌ترین جایگاه‌ها در دره‌های رود ارس در جنوب و رود دبد در شمال کشور است که بلندای آن‌ها به ترتیب ۳۸۰ و ۴۳۰ متر (۱۲۵۰ و ۱۴۱۰ پا) می‌باشد. بلندای پهنه‌های قفقاز کوچک گوناگون بوده و میان ۲٬۶۴۰ و ۳٬۲۸۰ متر (۸۶۶۰ و ۱۰۷۶۰ پا) نوسان می‌کند. در جنوب باختری این رشته‌کوه فلات ارمنستان جای گرفته که در راستای جنوب باختری و به سوی رود ارس و مرز ترکیه سراشیب می‌شود. این فلات پوشیده از کوه‌هایی با بلندای متوسط و آتشفشان‌های خاموش است. هر چند که بلندترین این کوه‌ها، کوه آراگاتس، با داشتن بلندایی برابر با ۴٬۰۹۵ متر (۱۳٬۴۳۵ فوت) بلندترین کوه و فرازترین جایگاه کشور ارمنستان نیز هست. بیشتر مردمان در بخش‌های باختر و شمال باختری کشور، در جایی که دو شهر بزرگ ارمنستان یعنی ایروان و گیومری هستند، زندگی می‌کنند.
آب‌وهوا
دمای هوا در ارمنستان بیشتر به بلندا وابسته است. آرایش کوه‌ها به گونه‌ای است که جلوی جریان‌های هوایی تعدیل کنندهٔ دریای مدیترانه و دریای سیاه را می‌گیرد و نوسان‌ها و ناپایداری‌های موسمی بسیاری را پدید می‌آورد. میانگین دمای هوای فلات ارمنستان در میانه (چله) زمستان ۰ سانتیگراد (۳۲ فارنهایت) بوده و در میانه (چله) تابستان از ۲۵ سانتیگراد (۷۷ فارنهایت) فراتر می‌رود. همچنین میانگین بارش سالانه از ۲۵۰ میلی‌متر (۹٫۸ in) در دره‌های پایین‌دست رود ارس تا ۸۰۰ میلی‌متر (۳۱ in) در جاهای بلندتر نوسان می‌کند. با این که آب‌وهوای زمستانی بیشتر بخش‌های کشور خشن است، ولی باروری خاک آتشفشانی فلات ارمنستان تا اندازه‌ای بوده که این پهنه را به یکی از کهن‌ترین کانون‌های کشاورزی تبدیل کرده‌است.
گستره و مرزها
گستره:
سراسر: ۲۹٬۷۴۳ کیلومترمربع (۱۱۴۸۴ مایل‌مربع)
- رده جهانی بر پایه پهناوری: ۱۴۹
خشکی: ۲۸٬۴۵۴ کیلومترمربع (۱۰۹۸۶ مایل‌مربع)
آب: ۱٬۲۸۹ کیلومترمربع (۴۹۸ مایل‌مربع)
مرزهای خشکی:
سراسر: ۱٬۲۵۴ کیلومتر (۷۷۹ مایل)
کشورهای هم‌مرز:
- جمهوری آذربایجان و جمهوری قره‌باغ روی‌هم‌رفته ۵۶۶ کیلومتر (۳۵۲ مایل)
- جمهوری خودمختار نخجوان ۲۲۱ کیلومتر (۱۳۷ مایل)
- گرجستان ۱۶۴ کیلومتر (۱۰۲ مایل)
- ایران ۳۵ کیلومتر (۲۲ مایل)
- ترکیه ۲۶۸ کیلومتر (۱۶۷ مایل)
کناره‌های دریایی: ۰ کیلومتر (محصور در خشکی)
بلندترین و پست‌ترین جایگاه‌ها:
پایین‌ترین:
رود دبد ۴۰۰ متر
بلندترین:
کوه آراگاتس ۴٬۰۹۵ متر
نقطه‌های کرانی ارمنستان:
شمال:
تاووش (۴۱°۱۷′ شمالی ۴۵°۰′ شرقی)
جنوب:
سیونیک (۳۸°۴۹′ شمالی ۴۶°۱۰′ شرقی)
باختر:
شیراک (۴۱°۵′ شمالی ۴۳°۲۷′ شرقی)
خاور:
سیونیک (۳۹°۱۳′ شمالی ۴۶°۳۷′ شرقی)
جستارهای وابسته
منابع
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ جغرافیای ارمنستان موجود است. |
|
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ نقشه‌های ارمنستان موجود است. |
|
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ جغرافیای ارمنستان موجود است. |
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Geography of Armenia». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۸ امرداد ۱۳۹۳.
- հայաստանի հանրապետության աշխարհագրական ... - armstat.am
- Nature of Armeni Encyclopedia (به ارمنی). Երևան: Հայկական Հանրագիտարանի հրատարակչություն. 2006.