جایزه آبل

جایزهٔ آبل (به انگلیسی: Abel Prize) جایزه‌ای است بین‌المللی که هر ساله توسط شاه نروژ به یک یا چند ریاضی‌دان که کار ارزنده‌ای در ریاضی انجام داده باشد، داده می‌شود.[1]

جایزه آبل
توصیفکار برجستهٔ علمی در زمینهٔ ریاضیات
کشورنروژ
ارائه‌دهندهدولت نروژ
نخستین تقدیر۲۰۰۳
وبگاهabelprize.no

این جایزه که به افتخار ریاضیدان نروژی نیلس هنریک آبل (۱۸۲۹–۱۸۰۲) نامگذاری شده در سال ۲۰۰۱ توسط دولت نروژ بنیان‌گذاری شد جایزهٔ مکملی برای جایزه هولبرگ است که در علوم انسانی داده می‌شود. جایزه نقدی آن ۶ میلیون کرون نروژ (معادل ۶۲۰٬۰۰۰ یورو یا ۷۰۰٬۰۰۰ دلار) است.[2] مراسم اعطای جایزه در آتریوم دانشکده حقوق دانشگاه اسلو، جایی که از سال ۱۹۴۷ تا ۱۹۸۹ در آن جایزه صلح نوبل داده می‌شد، برگزار می‌شود.[3] هیئت مدیره جایزه یک سمپوزیوم آبل هم بنیانگذاری کرده‌اند که توسط انجمن ریاضیات نروژ اداره می‌شود.[4]

اغلب جایزه آبل را به عنوان جایزه نوبل ریاضیات توصیف می‌کنند.[5][6][7][8][9]

تأسیس این جایزه اولین بار توسط ریاضیدان نروژی سوفوس لی (۱۸۴۲–۱۸۹۹) هنگامی که او مطلع شد تصمیم آلفرد نوبل بر دادن جایزه‌ای سالانه شامل ریاضیات نخواهد شد در سال ۱۸۹۹پیشنهاد شد. مرگ لی وقفه‌ای در تأسیس جایزه ایجاد کرد و تلاش اسکار دوم برای تأسیس آن در سال ۱۹۰۲ ناموفق بود و این کار به علت بی‌نتیجه بودن مذاکرات اتحاد سوئد و نروژ در سه سال بعد پیچیده‌تر شد.

برگزیدگان
سال برگزیده تصویر ملیت مؤسسه توضیحات
2003 ژان-پی‌یر سر  فرانسه کلژ دو فرانس "به خاطر ایفای نقش کلیدی در شکل دهی به فرم مدرن بسیاری از بخش های ریاضیات شامل توپولوژی، هندسه جبری و نظریه اعداد."[10]
۲۰۰۴ مایکل عطیه  بریتانیا دانشگاه ادینبرو

دانشگاه کمبریج

 "به خاطر کشف و اثبات قضیه اندیس، کنار هم آوردن توپولوژی، هندسه و آنالیز، و نقش برجسته شان در ساخت پل های جدید بین ریاضیات و فیزیک نظری."[11]
ایسادور سینگر  ایالات متحده آمریکا مؤسسه فناوری ماساچوست
دانشگاه کالیفرنیا، برکلی
2005 پیتر لکس  مجارستان[12] /  ایالات متحده آمریکا مؤسسه علوم ریاضیاتی کورانت "به خاطر خدمات عظیمش به نظریه و کاربرد معادلات با مشتقات جزئی و محاسبه جواب هایشان."[13]
2006 لنارت کارلسون  سوئد[14] مؤسسه سلطنتی فناوری "به خاطر خدمات ژرف و بدوی او به آنالیز هارمونیک و نظریه سیستم های دینامیکی هموار."[15]
2007 سرینیواسا وارادان  هند /  ایالات متحده آمریکا[16] مؤسسه علوم ریاضیاتی کورانت "به خاطر خدمات بنیادین او به نظریه احتمالات، به خصوص برای ساخت نظریه یکپارچه ای از انحراف بزرگ."[17]
۲۰۰۸ جان تامپسون  ایالات متحده آمریکا دانشگاه فلوریدا "برای دستاورد های برجسته در جبر، بخصوص به خاطر شکل دهی نظریه گروه های مدرن."[18]
ژاک تیتس  بلژیک /  فرانسه[19] کلژ دو فرانس
2009 میخائیل گروموف  روسیه /  فرانسه[20] مؤسسه مطالعات علمی پیشرفته[21] و مؤسسه کورانت[22] "به خاطر خدمات انقلابی او به هندسه."[23]
2010 جان تیت  ایالات متحده آمریکا دانشگاه تگزاس در آستین "به خاطر اثر وسیع و دیرپایش بر روی نظریه اعداد."[24]
2011 جان میلنور  ایالات متحده آمریکا[25] دانشگاه استونی بروک "به خاطر کشفیات پیشتاز او در توپولوژی، هندسه و جبر."[26]
2012 اندره سمریدی  مجارستان /  ایالات متحده آمریکا[27] مؤسسه ریاضیاتی آلفرد رنی
و دانشگاه راتگرز		 "به خاطر خدمات بنیادین او به ریاضیات گسسته و علوم کامپیوتر نظری و شناخته شدن برجسته بودن و ماندنی بودن این خدمات بر روی نظریه جمعی اعداد و نظریه ارگودیک."[28]
2013 پی‌یر دلین  بلژیک مؤسسه مطالعات پیشرفته "به خاطر خدمات بدوی او به هندسه جبری و اثرات دگرگون کننده اش بر روی نظریه اعداد، نظریه نمایش و زمینه های مرتبط."[29]
2014 یاکوف سینایی  روسیه /  ایالات متحده آمریکا دانشگاه پرینستون و مؤسسه فیزیک نظری لاندا[30] "به خاطر خدمات بنیادین او به سیستم های دینامیکی، نظریه ارگودیک و ریاضی فیزیک."[31]
۲۰۱۵ جان فوربز نش  ایالات متحده آمریکا دانشگاه پرینستون "به خاطر خدمات مؤثر و بدوی به نظریه معادلات و مشتقات جزئی غیر خطی و کاربرد هایش در آنالیز هندسی."[32]
لوییس نیرنبرگ  کانادا /  ایالات متحده آمریکا مؤسسه کورانت
2016 اندرو وایلز  بریتانیا دانشگاه آکسفورد[33][34] "به خاطر اثبات حیرت آور او از قضیه آخر فرما به کمک حدس مدولاریتی برای خم های بیضوی نیمه-پایا، که عصر جدیدی را در نظریه اعداد آغاز کرد."[35]
2017 ایو میر  فرانسه École normale supérieure Paris-Saclay "به خاطر نقش محوری اش در توسعه نظریه ریاضیاتی امواج."[36]
2018 رابرت لانگلندز  کانادا /  ایالات متحده آمریکا[37] مؤسسه مطالعات پیشرفته "به خاطر برنامه رویایی اش که نظریه نمایش را به نظریه اعداد مرتبط می سازد."[38]
2019 کرن اولنبک  ایالات متحده آمریکا[39] دانشگاه تگزاس در آستین "به خاطر دستاورد های پیشتازانه او در هندسی، نظریه پیمانه ای و سیستم های انتگرال پذیر، و به خاطر اثر بنیادین کار او بر روی آنالیز، هندسه و ریاضی-فیزیک."[40][41]
2020 هیل فورستنبرگ  اسرائیل /  ایالات متحده آمریکا دانشگاه عبری اورشلیم "پیشگامی در استفاده از روش های احتمالاتی و دینامیک در نظریه گروه ها، نظریه اعداد و ترکیبیات."[42]
گریگوری مارگولیس  روسیه /  ایالات متحده آمریکا دانشگاه ییل

منابع
  1. The Abel Symposium: Main page
  2. "Google Currency Converter". Retrieved 17 March 2016.
  3. "University of Oslo". Oslo Opera House. Retrieved 22 December 2012.
  4. "Main Page". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 26 July 2012.
  5. Dreifus, Claudia (29 March 2005). "From Budapest to Los Alamos, a Life in Mathematics". The New York Times.
  6. Cipra, Barry (26 March 2009). "Russian Mathematician Wins Abel Prize". ScienceNOW. Archived from the original on 29 March 2009. Retrieved 29 March 2009.
  7. "Geometer wins maths 'Nobel'". Nature Publishing Group. 26 March 2009. Retrieved 17 October 2012.
  8. Foderaro, Lisa W. (31 May 2009). "In N.Y.U.'s Tally of Abel Prizes for Mathematics, Gromov Makes Three". The New York Times. Retrieved 17 October 2012.
  9. "Abel Prize Awarded: The Mathematicians' Nobel". The Mathematical Association of America. April 2004. Archived from the original on 27 August 2012. Retrieved 4 November 2012.
  10. "The Abel Prize Laureate 2003". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 23 December 2012.
  11. "The Abel Prize Laureate 2004". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 23 December 2012.
  12. "Peter Lax | Simons Foundation". Simons Foundation. Retrieved 2015-11-12.
  13. "The Abel Prize Laureate 2005". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 23 December 2012.
  14. "Swedish mathematician receives the Abel Prize". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 23 December 2012.
  15. "The Abel Prize Laureate 2006". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 23 December 2012.
  16. "Fields Institute – Thematic Program on Dynamic and Transport in Disordered Systems". Fields Institute for Research in Mathematical Sciences. Retrieved 23 December 2012.
  17. "The Abel Prize Laureate 2007". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 23 December 2012.
  18. "The Abel Prize Laureate 2008". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 23 December 2012.
  19. "Abel Prize Ceremony 2008". The Royal Norwegian Embassy in Seoul. Retrieved 23 December 2012.
  20. "Russian-French mathematician receives the Abel Prize". The Norwegian Academy of Science and Letters. Archived from the original on 15 June 2013. Retrieved 23 December 2012.
  21. "The Abel Committee's Citation 2009". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 9 August 2016.
  22. Foderaro, Lisa W. (31 May 2009). "In N.Y.U.'s Tally of Abel Prizes for Mathematics, Gromov Makes Three". The New York Times. Retrieved 17 October 2012.
  23. "The Abel Prize Laureate 2009". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 9 August 2016.
  24. "The Abel Prize Laureate 2010". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 23 December 2012.
  25. "Dimension-Cruncher: Exotic Spheres Earn Mathematician John Milnor an Abel Prize". Scientific American. Retrieved 23 December 2012.
  26. "The Abel Prize Laureate 2011". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 23 December 2012.
  27. "Hungarian-American Endre Szemerédi named Abel Prize winner". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 23 December 2012.
  28. "The Abel Prize Laureate 2012". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 23 December 2012.
  29. "The Abel Prize Laureate 2013". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 20 June 2013.
  30. "The Abel Committee's Citation 2014". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 9 August 2016.
  31. "The Abel Prize Laureate 2014". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 26 March 2014.
  32. "The Abel Prize Laureates 2015". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 9 August 2016.
  33. "The Abel Committee's Citation 2016". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 9 August 2016.
  34. "Sir Andrew J. Wiles receives the Abel Prize" (Press release). The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 9 August 2016.
  35. "The Abel Prize Laureate 2016". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 15 March 2016.
  36. "The Abel Prize Laureate 2017". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 21 March 2017.
  37. http://www.nasonline.org, National Academy of Sciences -. "Robert Langlands". www.nasonline.org.
  38. "The Abel Prize Laureate 2018". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 20 March 2018.
  39. http://www.nasonline.org, National Academy of Sciences -. "Karen Uhlenbeck". www.nasonline.org.
  40. "Karen Uhlenbeck first woman to win the Abel Prize". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 19 March 2019.
  41. Chang, Kenneth (19 March 2019). "Karen Uhlenbeck Is First Woman to Receive Abel Prize in Mathematics - Dr. Uhlenbeck helped pioneer geometric analysis, developing techniques now commonly used by many mathematicians". The New York Times. Retrieved 19 March 2019.
  42. "The Abel Prize Laureates 2020". The Norwegian Academy of Science and Letters. Retrieved 18 March 2020.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ جایزه آبل موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.